Tekstweergave van DBWD_1951-09-14_002
Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.
het strijkkwartet, toch komt hem ongetwijfeld de eer
toe, dat hij die vormen eerst ordende en later machtig
ontwikkelde.
Door en door gezond is Haydn's kunst, geadeld
door zijn vrome gezindheid, welke hem bijna altijd een
..in Nomine Domini" boven zijn partituren liet neer¬
schrijven. Maar allerminst was Haydn een saai of
zwaartillend mens. Hoe vaak flonkert een kostelijke
humor in zijn menuetten en finales, hoc weet hij soms
een ineens komisch effect te bereiken bij een altijd
evenwichtige structuur. Soms doet zijn modulatorische
vaardigheid, zijn koenheid van harmose conceptie ons
nu nog verrassend modern aan. Hij bezat het echte
muzikantenhart. een Spiclfreudighcit als uiting van
een reine, eerlijke en zonnige inborst. Is het ook niet
daarom, dat Haydn's kunst de eeuwen vermocht te
trotseren'
Haydn is een buitengewoon vruchtbaar componist
geweest. Zi|n gezamenlijk oeuvre beslaat in de bij
Breitkopf u. Harte! in bewerking zijnde uitgave, naar
schatting, ruim 80 banden. In het geheel schreef de
meester ongeveer 100 symphonieën, waarvan de be¬
kendste door bijnamen als ..Mit dem Paukenschlag",
..mit dem Hornsignal". ..Londense symphoniein
e d m. worden onderscheiden. Verder dienen genoemd
16 opera-ouvertures, 66 divertimenti, 20 klaviercon¬
certen. 9 vioolconcerten. 6 celloconcerten, 16 voor
andere instrumenten en 11 strijkkwartetten. Daarbij
komen nog talrijke trio's. 175 stukken voor bariton
(een door Prins Esterhazy bespeeld oud strijkinstru¬
ment), 35 klaviersonaten. Deze korte opsomming geeft
wel een treffend beeld van Haydn's enorme producti¬
viteit welke desondanks nimmer tot maakwerk leidde.
F. v. A
*) Op het programma der uitvoering van 20 Nov.
191S lazen wij de volgende namen der solisten: Mia
Peltenburg, Theo de Groen en Jac. Caro
(Red).
Prijsverlaging
vaü onze bekende voorgekrompen
Overali's
Khaki van i 17.50 voor f 15.50
Blauw van i 17.10 voor- f 15.10
Wit van f 16.20 voor f 14.20
maten t.m. 56
JAC. lil, Bosctistraat 10
te geven. Terwijl van vele kanten de Ds nog
medewerking is toegezegd.
Het puikje van Ned. Industrie en Handel
wordt daar tegen extra goedkope prijzen
aangeboden, terwijl diverse attracties de
Bazar tot een ongekend feest van gezellig¬
heid zullen maken.
Het slot van de actie ten bate van het Or¬
gelfonds zal bestaan uit een Christelijke
Kunstavond die op 20 October a.s. D.V.
Zaterdagavond 7.30 uur. in de Ned. Herv.
kerk te Hurwenen zal worden gehouden.
Behalve Ds en Mevr. Cassutto zullen D.V.
hun medewerking hieraan verlenen: Mr Dr
CoopmanuitAmsterdam,zangenvoor¬I. Coopman uit Amsterdam, zang en voor¬
dracht; Dr Warnier en Baron van Rand-
wijck, viool; de heer ]. Borrias uil Zaltbom¬
mel, hobo; en de heer George H. Cassutto.
theol. stud. te Leiden, voordracht. Indien
Prof. Dr W. A. P. Smit, hoogleraar aan de
Ned. Letterkunde te Utrecht, geen verhin¬
dering heeft, is hij bereid die avond iets uit
eigen werk voor te dragen.
Laat ons hopen dat de bazar en de kunst-
•?vond ertoe mogen bijdragen, dat het orgel
betaald kan worden.
Wij spreken de verwachting uit dat zulks
zal strekken tot bloei en meerdere rijkheden
van het geestelijk leven van de Ned. Herv.
gemeente Hurwenen.
HEDEL. Onze dorpsgenote mej. A. Quick
slaagde op het te Den Bosch gehouden
examen voor costumière.
VELDDRIEL. De Alg. Onderl. Mij tot
verzekering van paarden en rundvee ,,Gro¬
ningen" te Utrecht, agent H. M. van den
Bighelaar alhier stelde 2 verzilverde bron¬
zen medailles beschikbaar voor de rubriek
koudbloed- en warmbloed paarden, op de
a.s. Fokveedag te Kerkwijk.
— Er komt een orgel in Hurwenen.
Dank zij de hulp van de Herv. Gemeente
Clifton (U.S.A.) waar Ds Cassutto als mis¬
sionaris predikant onder de Joden in New-
York gestaan heeft, was het de Kerkvoogdij
der Ned. Herv. Gemeente te Hurwenen mo¬
gelijk een mooi pijporgel aan te kopen voor
het prachtige nieuwe kerkje dat Hurwenen
thans siert.
1000 gulden ontbreken echter nog en deze
moeten worden afbetaald wanneer het orgel
geplaatst wordt, hopenlijk aan het eind van
dit jaar. Ds Cassutto heeft nu een bazar op
touw gezet. Met de hulp van enige zijner
100-talbrievengemeenteleden heeft hij een 100-tal brieven
geschreven aan diverse Nederlandse Indus-
triën en -bedrijven, met het verzoek hem
gaven te sturen voor de Bazar ten bate van
het Orgelfonds.
Op deze brieven is heel wat binnenge¬
komen. Uit Zaltbommel en omgeving en uit
eigen gemeente bereikte de predikant ook
menige gave.
Nu is men in Hurwenen zover dat men op
29 September a.s. de Bazar hoopt te houden
waarvan de opbrengst zal dienen ter afbe¬
taling van het orgel.
De openstelling der bazar is van 2 — 5.30
uur nam. en des avonds vanaf 7 uur.
De Burgemeester en het Schoolhoofd wa¬
ren zo vriendelijk daartoe hun toestemming
GELDIGHEID VEEVOEDERZEGELS
De veehouders worden er op attent ge¬
maakt dat de thans in omloop zijnde veevoe¬
derzegels en veevoederbonnen van de A-
Kerie slechts geldig zijn tot' en met 15 Sep¬
tember 1951. De veevoederhandelaren en
meng voedert abrikan ten moeten deze zegels
uiterlijk 22 September ter bevoorrading heb¬
ben ingezonden. Daar verlopen zegels onder
geen voorwaarde kunnen worden ingewis¬
seld tegen geldige zegels dienen de veehou¬
ders er dus in hun eigen belang zorg voor
te dragen eventueel nog in hun bezit zijnde
bonnen direct bij hun leverancier in te leve¬
ren. De Prov. Voedselcommissaris
voor Gelderland,
Ir W. KOOY.
— Competitie-indeling Betuwse elEtallen.
De elftallen, die in de afdeling ,,Betuwe"
district Noord-Brabant van de KNVB uit¬
komen, zijn als volgt ingedeeld:
Klasse 1B: Beesd. Fortitudo 2 (Culem-
borg). GW 3 (Geldermakcn), Heukelum.
Leerdam 4. Leerdam 5. LSV 2 (Leerdam).
Theole 3 (Tiel). Vriendenschaar 3 (Cu-
lemborg), Zaltbommel 2.
Klasse 2C: DSC 2 (Kcrkdriel). Haaften
2, Heerewaarden. Herovina (Herwijnen).
Hurwenen, Opijnen 2. RK VSC (Velddriel)
en Zaltbommel 3.
De competitie voor deze elftallen begint
23 September.
GROOTSCHEEPSE SANERING VAN
DE BETUWE STAAT VOOR DE
DEUR!
Onder dit hoofd schrijft ..Het Vrije Volk"
een zeer uitvoerig artikel over dit bijzondere
plan voor 't hart van ons land. waaruit wij
enkele passages voor onze lezers over¬
nemen:
Nog deze maand zal te Tiel een bureau
zijn werkzaamheden beginnen om met alle
middelen — tot kolonisatie toe — verbete¬
ring te brengen in de erbarmelijke toestand
van 60.000 hectaren zware kleigrond tussen
de grote rivieren.
Dit zal de start zijn van een groot en
uniek nationaal werk. waarmee tientallen
milhoenen guldens gemoeid zullen zijn en
dat zich zal uitstrekken over waarschijnlijk
tientallen jaren.
Dit plan moet nieuwe vruchtbaarheid,
nieuwe boerderijen, nieuwe dorpen opleve¬
ren !
Het gaat om het verveelvoudigen van de
landopbrengst over een oppervlakte, die
veel groter is dan die van de Noordoostpol¬
der, benevens om het geluk van de dood-
arme boeren, die deze grond tot nu toe als
een hopeloos geval hebben beschouwd en
dienovereenkomstig hebben verwaarloosd.
Nodig zullen o.a. zijn: maatregelen tot
ontwatering in de winter en infiltratie in de
zomer, bemesting, aanleg van wegen en mo¬
gelijk kanalen, bouw van boerderijen en wel¬
licht nieuwe dorpen, herverkaveling (reeds
gedeeltelijk in uitvoering), waterstaatkun¬
dige werken (het z.g.n. Lingeplan; -op het
punt in uitvoering te komen), inschakeling
van jonge, bekwame boeren, scholing en
voorlichting, verheffing van het culturele
peil der bevolking en een uitgebreide na¬
zorg.
Een saneringsplan, geldend voor een zo
groot gebied en zovele maatschappelijke
aspecten tegelijk omvattend, is in Nederland
nog niet eerder voorgekomen; men zou het
om die reden kunnen vergelijken met de be¬
roemde restauratie van de Tennessee Vallei
in Amerika, zij het dan dat daar de afmetin¬
gen nog veel geweldiger waren.
Om nog een andere reden is dit plan,
waarvoor de eerste gelden zijn gevoteerd en
dat straks in uitvoering komt, uniek. Een
essentieel onderdeel van de pogingen om dit
gebied een vruchtbaarheid en een welvaart
te geven, die het nooit heeft gehad, is name¬
lijk „het spel met het water": het zeer nauw¬
keurig op elkaar afstemmen van grond¬
waterstand, ontwatering en eventueel infil¬
tratie.
Nederland heeft zich de primeur ver¬
zekerd van de wetenschappelijke beoefening
van dit ,,spel", toen een jaar of wat geleden
bleek, dat het randgebied rond de Noord-
oostpoldcr (in de kop van Overijsel, met
Kuinre als centrum) begon in te drogen. Een
catastrofe dreigde.
Toen streek ir L. J. A. de Jonge, rijksland-
bouwconsulent in algemene dienst, met een
kleine staf in Kuinre neer. Hij begon te spe¬
len met sloten, greppels, buizen, sluizen, ge¬
malen en peilschalen. Het moment kwam,
dat in de kurkdroge zomer van 1949 men
van de dijk af midden tussen de dorre, gcel-
geschroeide velden een paar groene oases
ontdekte: dat waren de proefvelden van ,,de
dienst".
Thans is in dit gebied niet alleen over de
gehele linie de schade hersteld, en dat in een
veel kortere tijd dan men had verwacht,
maar zelfs overtreft de vruchtbaarheidstoe-
i stand van de grond die van vroeger. Zelden
zijn drie a vier millioen regeringssubsidie zo
economisch verantwoord besteed geweest!
Het is nu deze dienst, met ir De Jonge
aan het hoofd, die van Kuinre naar Tiel ver-
i huist.
Natuurlijk is men er op uit hier het kunst-
J stuk in veel groter verband te herhalen.
De dienst is door minister Mansholt als
werkapparaat toegevoegd aan de uit onge¬
veer veertig personen bestaande „Komgron-
dencommissie", w-elke in Januari van dit jaar
door de commissaris der Koningin in Gel¬
derland, jhr Quarles van Ufford. is geïnstal-
' leerd en onder wier auspiciën het werk zal
worden uitgevoerd. Voorzitter van deze
commissie is de heer C. Boudewijn; secre¬
taris is dezelfde ir De Jonge.
Voor de aanloopwerkzaamheden zijn door
Rijk en provincie en uit het Marshall-tegen¬
waardefonds reeds belangrijke bedragen ter
beschikking gesteld.
Koopje van de week
Graslioneo lakens f 9/
zware kwaliteit 180x240
Graslinnen '80 £edm
— Voetbal. Vorige week Zondag speel¬
den de groen-witten met 1—1 gelijk tegen
Berchem Sport, terwijl met 'n beetje geluk
gewonnen had kunnen worden, geen slecht
begin, als men bedenkt dat vorig jaar aldaar
met 6—1 verloren werd.
Zondag a.s. komt H.S.C.H, uit Heesch op
bezoek en krijgen de groen-witten een be¬
hoorlijke kans om zich wat in de kopgroep
te werken; temeer daar zij nu twee thuis¬
wedstrijden achter elkaar krijgen te spelen,
met behoorlijke kans op winst.
Vooruit groen-witten, grijpt deze kans!
VOOR AL UW RECLAME
DIT STREEKBLAD.
BURGERLIJKE STAND
POEDEROIJEN
Geboren: Dinand Willem Adrianus, z. v.
A. Maas en D. van Os.
Ondertrouwd: H. M. van Veen, won. te
Zuilichem en J. van Zee.
Gehuwd: M. Baks en T. C. van Renesse,
won. te Woerden.
Predikbeurten
Zaltbommel. Ned. Herv. Kerk v.m. 10 uur
Ds Nieber. Gezinsdienst.
Nam. 6.30 u. Ds v. d. Kam, Kedichem.
Geref. Kerk 10 uur en 6.30 uur Ds Kok.
Geref. Kerk (Omhoeken 17) v.m. 10 uur
en nam. half vier Ds van Leeuwen.
Heerewaarden: 10 uur Ds Jansen.
Rossum: 10 uur Ds Douwes.
Driel: 10 uur Ds Hagen.
Ammerzoden: 10 uur Ds de Graaft.
Welk 7 uur Ds de Graaff.
Hurwenen: 10 uur Ds Cassutto.
Bruchcm: geen dienst.
Kerkwijk: half 10 en 2 u. Ds v. d. Bosch.
Bed. en Dankz. H. Avondmaal.
Gameren: half 10 en half 7 Ds van Dijk.
Nienwaal: 9.30 uur Leesdicnst.
6.30 uur Ds A. v. d. Kooij.
Geref. Gem. 9.30 en 6.30 u. Leesdienst.
Zuilichem: 9.30 uur Leesdienst.
2 uur Ds A. van der Kooij.
Geref. Kerk 10 uur en 4 uur Ds F, Doorn¬
bos. Em. Pred. te Amsterdam.
Aalst: 9.30 uur Ds Warmoltz.
6.30 u. Eerw. Heer van Helden uit Veen.
Geref. Kerk 9.30 en 2 uur Leesdienst.
Geref. Gem. 9.30 en 2.30 u. Leesdienst.
Nederhemert Nz. 9.30 u. geen dienst.
Nz. 2 uur Ds Nieber uit Zaltbommel.
Wellseind: Geref. Kerk 9.30 en 2.30 Leesd.
GEHEIME DIENST (3).
Alfred Medl, verrader in triplo
De Oostenrijkse Geheime Dienst, bekend als de
Kundschalts-Stelle, was wellicht de best georgani¬
seerde ter wereld. Ze was op poten gezet door Alfred
Redl, een buitengewoon kundig stafofficier.
En bitter was voor hem de ironie van het lot: hij
werd ontmaskerd dank zij de perfectie van het door
hem zelf geschapen systeem, maar niet dan nadat hij
het verraad had gepleegd, dat de levens van honderd¬
duizenden Oostenrijkse soldaten zou kosten.
Kolonel Redl was een rijk man. Hij hield er (begin
1900) niet minder dan zes auto's op na, die hij van
zijn officieren-salaris natuurlijk niet bekostigen kon.
Maar niemand dacht er aan dat Redl wellicht op on¬
eervolle wijze aan dit geld zou komen. Hij was in
Oostenrijk dè autoriteit op het gebied van spionnage
en contra-spionnage, de schrik van iedere geheime
agent. Generaal Von Giesl, zijn chef, was zo met hem
ingenomen dat toen Von Giesl benoemd werd tot
commandant van de belangrijke vesting Praag, hij
Redl als stafchef met zich meenam. Redls opvolger,
Ronge, had ontzaglijk veel van zijn voorganger ge¬
leerd en probeerde zo mogelijk, de Kundschafts-Stellc
nog efficiënter te doen functionneren.
Hij vermoedde zelfs in de verste verte niet, dat de
hoogvereerde chef in werkelijkheid êén der laagste
verraders was, die de geschiedenis heeft opgeleverd.
Terwijl hij een hoge positie bekleede in het Oosten¬
rijkse leger, werd Redl door de Russen betaald, zéér
ruim betaald voor spionnage-diensten ten behoeve van
het Czarenrijk.
Redl was spion en verrader in triplo. Allereerst
verkocht hij de defensiegeheimen van zijn land aan de
Russen. Voorts leverde hij in handen der Russen de
agenten die ten bate van Oostenrijk spionneerden. En
ten derde verried hij aan de Russen wie onder hun
eigen mensen spionnendicnsten verrichtte voor de
Dubbel-Monarchie.
Zo leverde hij aan de Russen uit het complete plan
van de veldtocht tegen Servië en dat tegen Rusland,
ingeval het tot een oorlog zou komen. Vooral het
Servic-plan was het troetelkind van de Oostenrijkse
Generale staf en van de legerchcf, Conrad von Köt-
zendorf. van wie gezegd werd dat hij in enkele uren
sterk was verouderd toen hij van Redls verraad ver-
Hoe ontdekte men de dubbele rol van deze geachte
en verdienstelijke stafofficier?
Ronge, zijn opvolger, had een controledienst inge¬
steld op de post vooral vanuit de grensstreken, naar
het heette tegen valutasmokkcl, maar in werkelijkheid
om spionnen te ontdekken. Op een goede dag arri¬
veerden twee postc-restante brieven uit Eydtkuhnen,
een Oostpruisisch grensstadje en berucht spionnen-
nest. Er zaten grote geldbedragen in, maar verder
was er niets bij, geen briefje of aanduiding. De grootte
van het bedrag wees er op dat het hier om een be¬
langrijke transactie ging en Ronge rook wild. Hij liet
een belverbinding aanleggen tussen het postlokct en
een kroegje in de buurt, waar dag en nacht twee
detectives wacht hielden.
Een maand verliep, toen plotseling het belsignaal
overging. De beide detectives waren na al dat wach¬
ten niet meer zo erg op hun qui vivc en een ervan
vertoefde juist op de plaats waar de keizer te voet
gaat. Toen ze bij het loket kwamen, was de man die
de brieven had afgehaald, gevlogen. Ze zagen hem
in een taxi wegrijden... de enige taxi die er stond.
Een vol kwartier stonden de beide politiemannen
daar ais konden ze geen tien tellen. Ze durfden een¬
voudig niet naar hun chef terug. En dat was hun ge¬
luk, want toen kwam de taxi terug. Ze vroegen de
chauffeur waarheen hij ..hun vriend" had gebracht en
die noemde de naam van een hotel. Ze reden er heen.
Onderweg vonden ze in de taxi het etui van een zak¬
mes.
In het hotel bleek dat kolonel Redl zoeven was
aangekomen. Maar die was buiten verdenking. Dus
vroegen de detectives de portier, elk van zijn gasten
het mes-etui te laten zien en te vragen of meneer dit
soms verloren had. De eerste die beneden kwam, was
Redl en argeloos beantwoordde hij bevestigend de
vraag van de portier. Op datzelfde moment ontdekte
hij de detective, kwasi verdiept in een krant en be¬
sefte dat hij zich had verraden.
Hij ging het hotel uit gevolgd door de detectives.
Allerlei kunstgrepen nam hij te baat om zijn vervolgers
van zich af te schudden. Zo verscheurde hij enkele
papieren die hij in zijn zak had. Eén der detectives
raapte de snippers op. Toen ze later aan elkaar ye-
past werden, bleek zonneklaar dat Redl in verbinding
stond met een buitenlandse mogendheid.
De consternatie op het politiebureau werd nog
overtroffen door die bij de Generale Staf. Men be¬
greep daar meteen welk een verpletterende slag aan
Oostenrijk was toegebracht. Een commissie van vier
officieren in vol uniform zocht Redl op in zijn hotel.
Er behoefde geen woord te worden gewisseld Hij
vroeg een revolver te leen.
Uren later werd een kellner met een boodschap
naar Redls kamer gestuurd. Deze vond het ontzielde
lichaam van de kolonel. Hij had zich door het hoofd
geschoten.
Natuurlijk probeerde men de zaak in de doofpot te
stoppen, Redls lijk werd in alle stilte begraven. Maar
door een wonderlijk toeval lekte de zaak uit.
De smid, die in Redls woning te Praag de sloten
had moeten openen, was een bekend voetballer. Hij
had die morgen niet kunnen spelen en daardoor ver¬
loor zijn elftal. De captain kwam hem een standje
maken en die captain was toevallig... journalist. Hij
hoorde de reden van de afwezigheid van zijn mid-
voor: hoge officieren...... woning van Redl...... alles
opengebroken en daarna verzegeld... Redl dood. . de
officieren hadden hun ontzetting niet onder stoelen of
banken gestoken.
De journalist wist maar al te veel van de strenge
censuur waaraan de pers in Oostenrijk blootstond. Hij
durfde het nieuws niet publiceren. Maar omdat het
bloed kruipt waar het niet gaan kan, schreef hij een
klein berichtje waarin werd tegengesproken dat de
commissie van hoge officieren welke een bezoek had
gebracht aan de woning van Redl, nadat hij zelfmoord
had gepleegd, daar stukken had gevonden die wezen
op hoogverraad. Toen wisten de Oostenrijkers, die
wel geleerd hadden hoc men in die dagen de krant
moest lezen, genoeg......
De Oostenrijkse veldtochtplannen konden nog wel
op onderdelen worden gewijzigd, maar in hoofdzaak
waren ze aan de Russen en Serven bekend. En toen
met onbegrijpelijke lichtzinnigheid de oorlogspartij in
Wenen, geleid door de dandy Graaf Berchtold. het
waagde Servië de oorlog te verklaren, wetend dat
Rusland terstond zou mobiliseren, ondervonden de
Oostenrijkers hoezeer de Servische generaal Putnik
van Redls verraad had geprofiteerd.
Zeer zware verliezen werden geleden in een >/eld-
tocht die door de Oostenrijkse Generale Staf was
voorgesteld als een militaire wandeling. Honderddui¬
zenden Oostenrijkse soldaten betaalden met hun leven
voor de zes auto's van kolonel Alfred Redl, de drie¬
voudige verrader.
(Nadruk verboden). Lk.