Tekstweergave van NL-TlRAR_0660-00715-1871_0376
Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.
8
DE
OLIJFTAK
.
"
""■■-"
'
—■'■■'
»—-
-
—■■■
■
■
_
'
■'■.
'■
""
i
■■—
il
_■
._.
L5
BINNENLANDSCH
OVERZICHT
.
den
Haag
,
13
November
.
Het
blijkt
met
iederen
dag
meer
,
van
hoeveel
belang
het
is
dat
de
nijverheid
te
rade
gaat
met
de
leerstellingen
en
de
ervaringen
der
wetenschap
.
De
/'
Wonderen
der
Wetenschap
//
van
Eiguier
is
een
werk
,
dat
aan
geen
beschaafd
man
vreemd
mag
zijn
.
Niemand
mag
in
den
tegenwoordigen
tijd
,
nu
de
locomotief
zich
door
de
meest
onherbergzame
streken
een
weg
weet
te
banen
en
de
telegraafdraad
de
oude
en
de
nieuwe
wereld
aaneensluit
,
in
onwetendheid
verkeeren
ten
aanzien
van
de
beginselen
*
der
natuur
,
schei-en
werktuigkunde
.
Door
zich
aan
de
wetenschap
niet
te
storen
,
maar
hardnekkig
de
oude
sleur
te
volgen
,
kan
de
industrieel
zeker
zijn
of
door
zijn
buurman
of
door
een
vreemdeling
te
worden
over
-
vleugeld
.
Noch
op
een
roem
,
die
van
jaren
dagteekent
,
noch
op
de
uitgebreidheid
van
zijn
bedrijf
kan
hij
be
-
stendig
teren
:
ééne
belangrijke
ontdekking
der
wetenschap
,
en
het
wordt
hem
onmogelijk
,
indien
hij
blijft
stilstaan
,
de
mededinging
met
zijn
meer
onderneinenden
buurman
vol
te
houden
.
Ziedaar
de
moraal
van
eene
belangrijke
,
echt
populaire
voordracht
,
welke
vrijdag
avond
jl
.
in
Diligentia
door
een
klein
,
maar
uitgelezen
publiek
werd
bijgewoond
.
Het
Haagsche
Departement
van
de
Nederlandsehe
Maat
-
schappij
ter
bevordering
van
nijverheid
had
prof
.
Grothe
uit
Delft
uitgenoodigd
eene
spreekbeurt
te
vervullen
over
een
voor
de
nijverheid
belangrijk
onderwerp
.
Eene
spreek
-
beurt
kon
echter
zijne
voordracht
niet
genoemd
worden
:
veeleer
een
cursus
,
een
collegie
.
Prof
.
Grothe
sprak
zoo
als
hij
tot
zijne
studenten
pleegt
te
spreken
:
ongedwongen
,
vloeiend
,
boeiend
,
en
over
'
t
algemeen
zelfs
zuiverder
Hol
-
landsch
dan
men
van
een
geboren
Duitscher
zou
verwachten
.
Maar
meer
nog
dan
de
gemakkelijkheid
en
de
aangenaam
-
heid
van
zijn
vorm
,
nu
en
dan
door
kwinkslagen
afgewisseld
,
trof
mij
de
helderheid
en
de
orde
zijner
denkbeelden
.
Hij
wilde
spreken
:
over
de
vervaardiging
van
het
stroopapier
.
Laat
ik
trachten
de
lezers
van
de
Olijftak
eene
vluchtige
mededeeling
van
die
rede
te
geven
:
eene
herinnering
reeds
drie
dagen
oud
en
die
dus
als
een
flauwe
weergalm
van
'
t
gesprokene
moet
worden
beschouwd
.
Na
in
eene
korte
inleiding
gewezen
te
hebben
op
het
groote
belang
van
de
toepassing
der
wetenschap
op
de
nijverheid
(
en
daarbij
als
zijne
over
-
tuiging
te
hebben
uitgesproken
,
dat
in
alle
steden
de
middelbare
scholen
voor
meisjes
zullen
komen
,
en
dat
er
over
eene
eeuw
in
ons
land
zelfs
scholen
voor
keuken
-
prinsessen
zullen
te
vinden
zijn
;
want
koken
is
ook
eene
vetenschap
),
—
kwam
hij
tot
zijn
onderwerp
.
Papier
—
dit
weet
iedereen
—
wordt
gemaakt
uit
lompen
,
vodden
.
Bewonderenswaardige
natuur
,
die
het
niets
altijd
tot
iets
weet
om
te
scheppen
!
Maar
de
lompen
zijn
sterk
aan
'
t
verminderen
,
of
liever
'
t
papierverbruik
neemt
in
alle
landen
zóó
verbazend
toe
,
dat
de
lompen
-
leveranciers
met
de
papierfabriekanten
geen
gelijken
tred
kunnen
houden
.
Natuurlijk
gevolg
daarvan
is
:
stijging
van
de
grondstof
.
En
geene
onbeduidende
stijging
!
Het
kilo
lompen
,
dat
in
Nederland
22
cent
kost
,
wordt
thans
in
Engeland
en
Amerika
reeds
met
50
cent
betaald
.
Dit
verschijnsel
brengt
teweeg
,
dat
men
moet
rondzien
naar
andere
grondstof
voor
papier
.
De
praktijk
verwacht
uitkomst
van
de
wetenschap
.
Waar
de
grondstof
te
vinden
?
Een
industrieel
vroeg
hem
eens
:
zou
er
geen
papier
zijn
te
maken
uit
salade
?
De
wetenschap
antwoordde
onmiddellijk
neen
.
Salade
heeft
bolvormige
cellen
,
welke
altijd
door
de
zeef
heen
zullen
glijden
:
voor
grondstof
blijft
niets
over
.
Zoo
werden
met
meer
dan
150
planten
proeven
genomen
.
Gunstiger
uit
-
spraak
heeft
de
wetenschap
geveld
over
de
sparte
of
espartero
(
Algiersch
gras
),
over
het
hout
en
over
het
stroo
.
Deze
grondstoffen
zijn
niet
geheel
verwerpelijk
.
Doch
sparte
hebben
wij
niet
in
Nederland
;
die
grondstof
vervalt
dus
.
Hoe
is
het
met
het
hout
?
De
Duitsche
industrie
maakt
inderdaad
papier
van
stof
hout
,
maar
dat
is
hout
van
het
Harzgebergte
,
hout
dat
niet
gemalen
,
maar
afgeslepen
wordt
door
den
slijpsteen
.
Zulk
stofhout
is
in
den
handel
gebracht
,
en
de
spreker
liet
er
zijne
toehoorders
onderscheidene
staaltjes
van
zien
.
Vooral
het
dennenhout
laat
zich
daartoe
bezigen
.
Maar
het
Nederlandsehe
hout
is
daartoe
over
'
t
algemeen
onge
-
schikt
.
Van
het
hout
heeft
Nederland
voor
de
papier
-
fabricatie
weinig
te
verwachten
;
het
is
geen
bosehrijk
land
,
het
heeft
meest
eiken
en
beuken
,
die
voor
dit
doel
geen
dienst
kunnen
i
doen
.
Blijft
dus
over
het
stroo
.
Het
stroo
is
werkelijk
gebleken
een
goede
grondstof
voor
papier
te
zijn
,
doch
tot
nog
toe
heeft
men
het
in
de
fabrieken
van
ons
land
Leeuwarden
,
Kampen
,
Tiel
en
Renkum
(
bij
Wageningen
)
niet
verder
gebracht
dan
het
vervaardigen
van
het
algemeen
bekende
stroopapier
,
dat
broos
en
geel
is
en
dat
meest
gebruikt
wordt
om
voorwerpen
van
kleinen
omvang
te
bewaren
.
Het
is
evenwel
geen
aangenaam
papier
,
het
rammelt
,
ratelt
,
en
scheurt
bij
de
minste
krachtige
aanraking
;
toch
heeft
van
dit
stroopapier
een
groote
uitvoer
plaats
naar
Duitschland
,
waar
het
ook
als
pakpapier
wordt
gebruikt
.
Maar
dit
stroo
is
niet
gebleekt
en
de
kiezel
-
zelfstandigheden
zijn
er
niet
uit
verwijderd
.
In
België
echter
bestaan
twee
fabrieken
;
ééne
grooteen
ééne
kleine
,
die
ter
verdere
verwerking
aan
de
papiermolens
een
uit
stroo
vervaardigde
papierstof
afleveren
,
daar
men
door
het
toepassen
van
scheikundige
bewerkingen
er
in
geslaagd
niet
is
alleen
de
harde
kiezelbestanddeelen
van
het
stroo
,
maar
ook
de
kleur
weg
te
maken
.
Het
stroo
ondergaat
er
vier
bewerkingen
:
het
hakken
,
het
koken
,
het
malen
en
het
bIe
eken
.
Als
het
stroo
gehakt
wordt
,
dan
bezit
het
nog
al
de
harde
zelfstandigheden
,
die
het
voor
de
papierfabrieatie
eigenlijk
ongeschikt
maken
.
Van
meer
belang
is
het
koken
.
Het
in
kleine
deelen
gespleten
stroo
wordt
door
middel
van
soda
ofpotasch
,
waaruit
met
behulp
van
gebrande
kalk
het
koolzuur
wordt
getrokken
,
van
de
kiezelbestanddeelen
gezuiverd
,
om
dan
in
plaats
van
in
de
oud-Hollandsehe
roerkuip
in
eene
door
een
Amerikaan
in
1851
uitgevonden
pu
lp
-
engine
te
worden
fijn
gemalen
en
ten
slotte
door
middel
van
persing
tot
.
eene
harde
,
witte
zelfstan
-
digheid
te
worden
gevormd
.
Deze
zelfstandigheid
wordt
in
ruwen
staat
naar
de
papierfabrieken
verzonden
,
die
haar
oplossen
om
er
verder
op
de
gewone
wijze
papier
van
te
bereiden
.
Het
b
leek
en
geschiedt
met
chloorkalk
.
De
kleinste
der
twee
Belgische
fabrieken
had
prof
.
Grothe
gedurende
de
vacantie
bezocht
,
de
fabriek
te
Willebroeck
bij
Meohelen
.
Allermerkwaardigst
was
de
beschrijving
,
welke
hij
van
deze
fahriek
gaf
,
waarin
dagelijks
door
500
werklieden
40,000
kilo
grondstof
worden
verwerkt
.
Van
die
fabriek
is
de
heer
den
Naaijer
directeur
,
doch
hij
wordt
door
een
uitmuntend
schei
-
kundige
bijgestaan
,
die
op
de
werkplaatsen
onafgebroken
toezicht
uitoefent
,
terwijl
de
werklieden
mede
bewijzen
leveren
met
de
verschillende
bewerkingen
op
hun
manier
vertrouwd
te
zijn
.
Wat
wist
de
heer
Grothe
een
schilder
-
achtig
tafereel
op
te
hangen
van
de
bedrijvigheid
,
die
in
deze
fabriek
heerscht
,
van
de
zorg
,
welke
door
den
direc
-
teur
wordt
aan
den
dag
gelegd
,
voor
de
stoffelijke
en
geeste
-
lijke
ontwikkeling
der
werklieden
!
Voor
één
dubbeltje
wordt
den
werklieden
een
maal
verschaft
,
bestaande
uit
karnemelk
met
rijst
,
zoute
visch
,
aardappelen
met
een
goede
botersaus
.
Aan
de
fabriek
is
eene
school
ver
-
bonden
,
waarop
de
kinderen
,
die
op
de
fabriek
werken
,
dagelijks
twee
uren
moeten
doorbrengen
,
terwijl
hun
het
volle
loon
wordt
uitbetaald
.
De
dronkenschap
behoort
er
tot
de
groote
zeldzaamheden
door
de
invoering
van
een
boeten
-
stelsel
,
opklimmende
naar
mate
van
herhaling
van
het
kwaad
en
van
het
stelsel
van
verwijdering
,
bij
onverbeterlijke
dronkenschap
.
Den
heer
Grothe
was
te
Brussel
verzekerd
dat
de
eigenaar
dezer
fabriek
in
het
jaar
1869
eene
zuivere
overwinst
heeft
genoten
vanl
.
400.000
francs
,
en
nu
vroeg
hij
of
Nederland
niet
wel
zoo
ver
-
standig
handelde
,
zelf
zulk
eene
fabriek
op
te
richten
,
dan
te
gedoogen
,
dat
België
ons
stroo
weghaalde
om
het
in
schrijfpapier
te
herscheppen
?
Indien
het
waar
is
dat
ons
vaderland
vroeger
het
beste
papier
leverde
,
maar
dat
onze
papierindustrie
zich
door
het
buitenland
had
laten
over
het
hoofd
wassen
,
zou
'
t
dan
niet
tijd
worden
dien
vroegeren
roem
terug
te
erlangen
?
Inderdaad
,
belangrijke
vragen
voor
het
nationaal
gevoel
en
het
nationaal
belang
!
Vragen
,
die
ik
geneigd
zou
zijn
bevestigend
te
beantwoorden
,
wanneer
ik
let
op
de
uitgebreidheid
,
welke
deze
nijverheid
in
weinige
jaren
in
België
heeft
verkregen
en
op
de
goedkoopte
van
de
meeste
grondstoffen
,
die
bij
'
t
koken
en
malen
worden
vereiseht
.
Doch
vóór
men
zulk
eene
nijverheidsonderneming
op
touw
zet
,
zal
men
wel
doen
ook
de
mannen
van
de
praktijk
te
raadplegen
.
Zij
halen
wel
eenigermate
de
schouders
op
over
de
globale
finanoieele
berekeningen
van
den
redenaar
.
Zij
willen
rekening
maken
met
alle
kansen
.
Om
slechts
één
bezwaar
te
noemen
,
is
'
t
niet
te
vreezen
,
dat
het
stroo
,
voortdurend
dienstbaar
gemaakt
aan
de
papier-industrie
,
zulk
eene
aanzienlijke
rijzing
zal
ondergaan
,
dat
binnen
weinige
jaren
die
grondstof
niet
meer
te
verkrijgen
zal
zijn
?
En
hoe
,
in
tijden
van
oorlog
,
als
al
het
stroo
wordt
opgekocht
voor
de
paar
-
den
?
Thans
reeds
wordt
het
stroo
in
Overijssel
tegen
buitengewoon
hooge
prijzen
(
van
ƒ
36
tot
ƒ
38
per
1000
kilo's
)
opgekocht
.
Sedert
tien
jaren
is
het
stroo
alzoo
reeds
ƒ
20
per
1000
kilo's
gestegen
.
De
zaak
verdient
dus
rijpelijk
,
van
alle
zijden
,
te
worden
overwogen
.
G
.
ADVERTENTIEN
.
DE
NEDERLANDSCHE
RESILEITIE-ALIAIAK
.
4
^
e
Jaargang
.
—
1873.Prijs
f
4
—.
'
sHa,g
-
e
,
ALOM
GEBR
.
BELINFANTE
.
I
verkrijgbaar
.
Geïllustreerde
Dames
—
Mode
Journalen
.
S
.
H
.
HERTZVELD
.
WETBOEK
DER
RIJKS
DIRECTE
BELASTINGEN
IN
Prijs
f3.40
.
PRACHT
UITGAVE
.
FIGUIER
:
De
Wonderen
dep
Wetenschap
.
Deel
1
,
2
en
3
gebonden
ƒ
18.75
"
1
,
2
en
3
ingenaaid
.
15.60
Snelpersdruk
van
Gebr
.
Belinfante
,
Ie
'
s
Graveubage
.