Tekstweergave van NL-TlRAR_0660-00715-1872_0001

Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.
TBSIBB D f © 0 E Ah Alle stukken en brieven , de Redactie betreffende , franco aan de Uitgevers : Gebr . Belineante , te ' s Gravenkage . Abonnementsprijs prt kwartaal : een gulden . Verschijnt eiken Zondag . TWEEDE MUm . — JÊt i — 1 JASUARH873 . Bureel : Tweede Wagenstraat , 100 . Franco per post in alle deelen des Rijks , bij toezending vooraf van een postwissel a ƒ 1 . — of 20 postzegels a vijf cents . Advertentiën : Prijs per regel 15 ets . — Abonnement 250 reg . 12 % et .; — 500 reg . 10 et .; — 1000 reg . 7 % et . DEI-BETEL DU572 . ( Historisch-romantische schets .) DOOR J . Gr . VlfclESE . I . HET VEERHUIS . „ ebben vele vroegere en latere vol - ft ken in hunne geschiedenis een hel - dentijdperk aan te wijzen , waarop de nakomeling met verwondering j ^ staart ; ook wij Nederlanders mogen op die eer billijke aanspraak maken . De vestiging van onzen Staat , de wording van de vroegere Republiek der Vereenigde Nederlanden toch , kostte eenreuzenstrijd van tachtig jaren tegen de machtigste monarchie van dien tijd in Europa . Het vertrappen der door vroegere vorsten geschonken , aangenomen en ook door den Spaanschen koning plechtig bezworen pri - vilegiën ; het vervolgen van allen , die tot de protestantsche kerk waren overgegaan , of , zooals hare aanhangers dit noemden , tot de gezuiverde leer behoorden ; de vrees voorde invoering der Spaansche Inquisitie , waren oorzaak van een oorspronkelijk slechts lij - delijk verzet tegen de regeeringsplannen van Filips II . Roomsche zoowel als onroomsche edelen bleven de gisting onder het volk door onderlinge verbintenissen , bijeenkomsten en verzoekschriften versterken ; maar , hoe - wel de weifelachtige en listige landvoogdes Margaretha van Parma vooral den lieveling des volks , den stadhouder van Holland , West-Friesland , Zeeland en Utrecht , Wil - lem van Nassau en prins van Oranj e duchtte , werkte deze handelwijze der grooten toch riföfs uit dan den vreeselijken beeldenstorm , door godsdienstdrijvers veroorzaakt en mee - rendeels bedreven door de heffe des volks . Bevree sd , huiverende v oor de gevolgen dezer " daad , loste zich de samenspanning der edelen op , en werd het weerloos volk de speelbal van een tiran . De mare weerklonk : de Koning wil de Nederlanders straffen , de beroerten dem - pen , een leger onder den hertog van Alva zal naar deze landen komen . Alva kwam , de landvoogdes legde hare waardigheid neder , en de wreede , bekwame en onver - biddelijke krijgsman werd landvoogd in 1567 . Honderden vielen als slachtoffers van hun vroeger verzet . De Raad van beroerte , terecht Bloedraad genoemd , bracht edelen en burgers op het schavot . Ook de graven van Egmond en Hoorne moesten hun vroe - ger gedrag met den dood bekoopen : hunne hoofden vielen in 1568 te Brussel . Duizen - den , die tot de nieuwe leer behoorden , of zich aan verzet tegen Filips II schuldig achtten , hadden het land verlaten ; ook Willem van Oranje . Nederland lag schijn - baar weerloos aan de voeten van een dwin - geland . Een volk van boeren van kaas en boter , meende de trotsche Spanjaard , kon zich tegen hem , den eersten krijgsman van Europa , en zijne aan overwinning gewone soldaten niet verzetten . Wat hij niet kon denken , gebeurde . De omstandigheden vormen den mensen . Wan - hoop spoort aan tot strijd op leven en dood , en maakt een krachtvol volk tot helden . Wel gelukten de pogingen niet , door Wil - lem van Oranje aangewend , om , geholpen door zijne dappere broeders : Jan , Lode - wijk , Adolf en Hendrik van Nassau , met legers op eigene kosten geworven , Alva te bestrijden , en de vrijheid der Neder - landers te herstellen ; wel waren de meeste Katholieke edelen weer den Koning toege - vallen , en was het voornaamste deel der Nederlanden , de Zuidelijke gewesten , den landvoogd onderworpen ; in het Noorden bleef echter eene kern onder het volk in alle standen bestaan , die de Hervorming getrouw , Aiva en de Spanjaarden haatte en den prins van Oranje aanhing en als toekomstigen verlosser erkende . De dood van een Herman de Ruiter strekt hiervan ten bewijze . Had vroeger Barlaimont spottend de ver - bonden edelen , om de ontruste landvoogdes te bemoedigen , Geuzen genoemd ; deze naam was aangenomen door allen , die uit vrees voor of haat tegen den Spanjaard , het vaderland hadden verlaten . Gruwelijke wraak namen zij , waar zij konden , op hunne vervolgers ; als Boschgeuzen ont - aarden zij soms bijna in roovers , en als Watergeuzen , met een vrijbrief van en in naam van den prins van Oranje , zochten zij de Spanjaarden met hunne tallooze kleine schepen , tot vloten vereenigd , op alle zeeën afbreuk te doen , terwijl de koningin van Engeland , Elizabeth , uit vijandschap tegen Spanje , deze vrijbuiters oogluikend hare havens als een toevluchts - oord vrijliet . Even als vroeger de Noor - mannen waren de Watergeuzen gevreesd . Zelfs andere volken , ja eigene landgenooten waren bang voor een bezoek van hen , en geen wonder . Waren er toch edele mannen onder , die . hen aanvoerden , de admiraal , Lumey graaf van der Marck , is door wreed - heid in onze geschiedenis berucht , en zucht tot buit , zoowel als blinde haat tegen de Span - jaarden en de Katholieke geestelijken ont - vlamde den grooten hoop , waarvan de meesten veel meenden te moeten wreken . « Liever Turksch » was hunne leus , en het bekende Geuzen Onze Vader gaf te kennen , hoe zij over Alva dachten . Van deze woeste Watergeuzen zou de bevrijding van Neder - land uitgaan . Alva had den tienden penning geëischt . Eene belasting , die in volslagen strijd was met de rechten der Nederlanders en gevaar - lijk voor hun handel . Met geweld wilde Alva