Tekstweergave van DSS_1963-01-01_001
Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.
VIJFDE ,IA(BGU(i
Jl.M.iKI 1H6S So. s
II
DE STIMULANS
II
MAANDBLAD TAS DE DRIEL^E MH>I>S3^T!STA1V»
REDACTIE: J. H. G. j. VAN H E E S W IJ K - M A A S B A N D IJ K 30 - KERKDRIEL TELEFOON 284
Wie vond in Alem deze merkwaardige schotel?
In het Centraal Noordbrabants Museum
te 's Hertogenbosch bevindt zich een vrij¬
wel gave Romeinse vormschotel. Deze zou
in de voormalige gemeente Alem gevon¬
den zijn bij de normalisatiewerken aan
de rivier de Maas. Nu is het vinden van
Romeinse oudheden in dit gebied geen
zeldzaamheid, want reeds eerder werden
in Alem en Rossum belangrijke Romein¬
se vondsten gedaan, maar de vondst van
een vormschotel moet wel als iets heel
merkwaardigs worden beschouwd.
Een dergelijke vormschotel werd ca.
140-260 na Chr. veelvuldig gebruikt bij
het vervaardigen van terra sigillata-pro-
ducten. Dit waren gebruiksvoorwerpen
van zegelaarde, zo genoemd naar de lak-
rode bakkleur van de klei, met reliëfor-
nament, gestempeld, of in negatief in een
vorm aangebracht.
Wat is nu het merkwaardige van deze
Alemse vondst ? In ons land werd, voor
zover bekend, nimmer een dergelijke
schotel of zelfs maar fragmenten daarvan
in de bodem aangetroffen. Dit valt niet
te verwonderen als men weet, dat naar
thans bekend is, nimmer in Nederland
terra sigillata is vervaardigd. De voor¬
werpen van deze specifiek Romeinse pot¬
tenbakkerskunst, die op sommige plaat¬
sen in Nederland werden en nog worden
aangetroffen, moeten als import aarde¬
werk worden beschouwd. Het is zeer wel
mogelijk dat deze schotel via de handel
in Alem terecht is gekomen.
De vormschotel uit Alem is van hard
gebakken, licht- tot bruinrood aardewerk.
De hoogte bedraagt 9,8 cm ; de grootste
diameter 23,3 cm. Afgezien van enkele
beschadigingen vertoont de schotel geen
spoor van slijtage, welke veroorzaakt zou
kunnen zijn door langdurig verblijf in de
rivier of in de grond of ook door het ge¬
bruik dat men er mogelijk van zou kun¬
nen hebben gemaakt, bij het vervaardi¬
gen van aardewerk. In het midden van
de bodem is vóór het bakken een rond
gaatje geboord ; een dergelijk gat viel bij
vormschotels waarschijnlijk samen met
de as van de draaischijf, waarop de vor¬
men en af te werken terra sigillata-kom-
men werden vervaardigd. Op de bodem
zijn na het bakken de letters X P inge-
krast, wellicht bedoeld als Christusmono¬
gram. Onder de randversiering van de
schotel heeft de pottenbakker zijn stem¬
pel geplaatst met de naam CERIALIS.
Naast een decoratieve randversiering
treffen we aan de binnenzijde van de
schotel een groot aantal dierfiguren aan
o.a. honden, hazen, reeën, leeuwtjes en
zwijnen.
Deze figuren en het pottenbakkersstem-
pel vertonen, volgens Ir. J. A. Trimpe
Burger die de Alemse schotel bestudeerde
en zijn bevindingen vastlegde in een kort
bericht in jaargang 10-11 (1960-1961) van
de Berichten van de rijksdienst voor het
oudheidkundig bodemonderzoek, nauwe
verwantschap met de terra sigillata voor¬
werpen uit Rheinzabern.
Deze plaats was in de Romeinse tijdeen
belangrijk pottenbakkerscentrum, waar
veel terra sigillata werd vervaardigd.
Het werd in grote hoeveelheden o.a. naar
onze streken verhandeld. Zo is mogelijk
ook deze schotel in Alem terecht ge¬
komen.
Dit laatste echter staat niet geheel vast.
Wat is namelijk het geval ? De schotel
werd blijkens het register van aanwin¬
sten van het Museum te 's Hertogenbosch
in 1937 of 1938 aangekocht van de anti¬
quair M. J. H. Langehuijsen aldaar, die
hem op zijn beurt van een boer uit Alem
had verkregen. Helaas is niet meer na te
gaan wie de vinder van deze schotel is
geweest, de betreffende antiquair kan
zich, vanzelfsprekend na zoveel jaren, de
naam van de man niet meer herinneren.
Toch zou het van groot belang zijn, niet
slechts voor de geschiedenis van Alem
maar ook en in het bijzonder voor die van
ons vaderland in de Romeinse tijd, indien
vinder en vindplaats met juistheid be¬
kend zouden zijn.
Mogen wij daarom een beroep doen
op de bevolking van Alem ons hierbij
te helpen en daardoor de wetenschap
een dienst te bewijzen ? Het kleinste
berichtje kan hierbij soms zeer waar¬
devol zijn. Onze redactie ziet met be¬
langstelling elke tip tegemoet.
Wellicht ten overvloede mogen wij er
op wijzen, dat het belang van het verkrij¬
gen van deze gegevens zuiver van weten¬
schappelijke aard is, en dat de vinder
hierdoor nimmer nadeel zal of kan onder¬
vinden. Nog maar al te veel bodemvond¬
sten uit onze streek verdwijnen in de han¬
den van opkopers, die deze vroeg of laat
wel aan een museum aanbieden, maar
vaak zonder of met foutieve vermelding
van vindplaats, waardoor het betrokken
voorwerp belangrijk aan wetenschappe¬
lijke waarde inboet. Een voorwerp dat in
de grond wordt aangetroffen behoeft niet
noodzakelijk van waarde te zijn, de plaats
en de omstandigheden waaronder het ge¬
vonden wordt, zijn vaak veel belangrijker
voor de kennis van onze vaderlandse ge¬
schiedenis en oudheidkunde.
Romeinse vormschotel gevonden te Alem (?) Deze vormschotels werden in de
Romeinse tijd gebruikt voor de vervaardiging van met reliëfs versierde terra
sigillata kommen.
Loop der bevolking van
Maasdriel over 1962
De gemeente Maasdriel telde op 1 janu¬
ari 1962 6316 inwoners waarvan 3238
mannen en 3078 vrouwen. Dit aantal nam
toe door de geboorte van 72 (84) jongens
en 89 (80) meisjes, in totaal 161 (164)^ In
de loop van 1962 vestigden zich in deze .
gemeente 78 (46) mannen en 95 (73) vrou¬
wen, in totaal 173 (119) personen. Door
het overlijden van 23 (27) mannelijke en
lo (23) vrouwelijke inwoners verminder¬
de dit aantal weer met 38 (50). Voorts
vertrokken uit de gemeente 176 (132) per¬
sonen te weien : 78 (45) mannen en 98
(87) vrouwen.
Op 31 december 1962 bestond de bevol¬
king van Maasdriel uit 3287 mannen en
3149 vrouwen. Totaal 6436 inwoners.
In 1962 werden 40 huwelijken gesloten
(64).
De tussen haakjes aangegeven cijfers
betreffen het overeenkomstige aantal in
1961.