Tekstweergave van DSS_1963-02-01_001
Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.
VIJFDE JUBGAie
FEBBIABI 1963 No. «
II
DE STIMULANS
II
XAAKDBLAD VA3f DË DKIELSE MDDEXITAIVD
REDACTIE: |. H. G. J. VAN HEESWIJK
MAASBANDIJK 30
KERKDRIEL
TELEFOON 284
Een kroniekje van een Rossumse Poldersecretaris
Achter in het poldersignaat — wij zouden te¬
genwoordig zeggen het notulenboek — van Ros-
sum lopende van 1 januari 1804 tot 1817 dat thans
berust in het oud-archief van het Polderdistrict
Bommelerwaard boven de Meidijk te Zaltbommel,
schreef secretaris D. J. van der Kaaij, enige zoals
hij het zelf noemt, „merkwaardigheden" op „ten¬
einde dezelve aan de vergetelheid te ontrukken
tot nut der nakomelingschap".
Eerst iets over de persoon van de schrijver van
dit dorpskroniek je. Dirk Jan van der Kaaij woon¬
de vóór zijn huwelijk met Hermina Johanna van
Avesaat, dat op 6 mei 1810 te Rossum gesloten
werd, te Oijen alwaar hij omstreeks 1785 ook ge¬
boren werd. Zijn vrouw echter was een echte Ros¬
sumse, dochter van de schepen Dirk van Avesaat
en ELisabeth van Dockum. Haar famiiie behoor¬
de in die dagen tot de invloedrijkste families niet
slechts van Rossum, maar we kunnen wel zeggen
van het oostelijk deel van de Bommelerwaard. Zij
zullen er wel voor gezorgd hebben dat hun nieuw
familielid ook met de nodige functies bekleed
werd. Bij koninklijk besluit van 13 juli 1829 no.
86 werd Dirk Jan van der Kaaij benoemd tot
burgemeester van Rossum als opvolger van J.
Ganderheijden. Tot 1852 heeft hij aan het hoofd
van die gemeente gestaan.
De kroniek geeft een beeld van de moeilijkhe¬
den waarmede onze voorouders in het eerste
kwart van de vorige eeuw te kampen hadden, De
rampen welke hierin beschreven worden, troffen
niet slechts Rossum alleen maar de gehele Bom¬
melerwaard. Rossum ligt op een der hoogst ge¬
legen punten van de Bommel er waard. Als men
daar dus reeds wateroverlast had, wat zullen dan
de lager gelegen dorpen en polders in dit gebied
met van het water te lijden hebben gehad. Deze
en nog enkele andere vaak terugkerende gebeur¬
tenissen zijn er dan de oorzaak van dat de Bom¬
melerwaard lange tijd in ontwikkeling en econo¬
mische opbloei ten achter is gebleven bij andere
delen van ons land-
Ondanks, de naar onze opvattingen misschien
wat moeilijke zinsbouw hebben wij gemeend U
toch de letterlijke tekst van zijn verhaal niet te
mogen onthouden.
„1816. In de maand Junij had men zoo menig-
vuldigen regen dewelke verschijden weken zoda-
aanhield, dat bij na alle lage landen wierden
overstroomd, zoodat meest alle vee na de stal¬
len moest, ook al had men droge wijde, kon het
vee evenwel niet geduurig in dezelve blijven
omdat hetzelve niet eens droog wlerd, waar-
. door het vee zoo verzwakte, dat het niet op
kon ; men maaijde het vlot ; of het door het
water opkomende gras boven het water af, het¬
welk tot voedsel voor het vee moest dienen. Het
vee stierf hierdoor meestal weg, men had men-
schen in Rossum: die van 20 tot 30 stuks rund¬
vee verloren, waardoor men nauwelijks de stra¬
ten passeren kon van den reuk, die de dode
beesten veroorzaakten.
Het hooy wierd hierdoor zoo duur, dat het ver-
kogt is geworden tot 30 gulden de duizend pon¬
den, oud gewigt.
Al het graan rees hierdoor ook zodanig in prijs.
dat de beste tarw is verkogt geworden voor tien
gulden, het schepel of 25 gl. het neder!: mud
en het andere koren advenand.
Ik had het geluk, dat ik nog een 20.000 pond
hooy had gekregen van mijn Humwenese uiter¬
waarden, waarbij ik vele gekookte paardeboo-
nen deed voederen aan mijn rundvee zoowel als
aan de paarden, waardoor het mij gelukte van
mijne veertig stuks paarden en beesten geen één
te verliezen.
1817 dit jaar deed het water ook zeer veel
kwaad, want meest alle lage landen bleven on¬
der water staan.
1818 iiep het water we] weg; dog door de gevol¬
ge van het twee jaren onder water staan was
er een zoort van wild en ontwel op het land ge¬
komen waardoor het land veelal, afgebrand
moest worden.
1819 heeft zig gekenmerkt door al de muizen,
die men dugt, dat voor een groot gedeelte wa¬
ren vermenigvuldigt door al den onboel die op
het land zat. Deze muizen hebben in de maand
Augustus al het te veld staande koren zodanig
verwoest, dat het omtrent niet gemaayd kon
worden zoo ver stond het van malkander. Rat¬
ten waren er ook in menigte, dewelke de ver¬
woesting nog vergroten. Men maakte stikmachi-
nes en vulde die met kwaad hooij, stopte de
gaten, die de muizen in het land hadden, digt
en men zag zoo den grond met een damp te
vervullen om dezelve te verdrijven, doch ook
dit alles was vrugteloos en hielp niets, zoodat
alles verteerd wierd.
1820, 1821, 1822 en 1823 waren de granen en alle
voortbrengselen van den landman zoodanig ge¬
daald dat den landman geheel in verval ge¬
raakte. Men kogt in het najaar van 1823 den
tarw voor 26 a 28 stuivers het oude Bommel-
sche schepel, hetwelk omtrent ƒ 3-6 het Neder],
mud was.
1824 heeft zig gekenmerkt in het najaar. In de
maand october begon het water zodanig te was¬
sen, dat men gene sprijdingel) voor de dijken,
heeft kunnen krijgen. Men heeft aanhoudend
westen en zuidwesten wind gehad, ver(ge)zeld
van zware stormen. De dijken sloegen al spoe¬
dig zodanig af dat men op vele plaatsen de¬
zelve bezwaarlijk met een rijtuig konde pas¬
seren. In dit najaar zonk ook de zïnkpakking
op de Waa van paal 10 tot den molenwerf ge¬
heel weg, zoodat de dijkgeslaagdens 2) onver¬
mogend waren dezelve te herstellen. Men adres¬
seerde zig aan onzen beminden Koning en deze
bewogen met het ongelukkig lot van Rossum
deed een voorschot van / 25.000 gl: tot herstel¬
ling dier pakking zooas op het dijksignaat kan
gezien worden.
(Vervolg op pagina 2)
Welkom aan onze lezers in Rossum en Hurwenen
Vanaf heden zult U elke maand ons blad „De
Stimulans" in Uw brievenbus vinden.
De Drielse middenstand en de redactie heet U
allen van harte welkom in onze lezerskring. Wy
hopen dat ons maandblad bij U een even gunstig
onthaal zal vinden als het blad reeds vijf jaren
lang in de gezinnen van Maasdriel heeft ge¬
vonden.
Vanzelfsprekend houden wij ons voor Uw op-
of aanmerkingen warm aanbevolen.
Even warm houden de Drielse Middenstand en
de adverteerders in ons blad zich echter aanbe¬
volen voor een bezoek aan hun zaken. Velen van
U kennen reeds de weg naar en in onze gemeen¬
te. Maar zij die nog nimmer hier zijn geweest,
zouden we willen uitnodigen eens te komen kij¬
ken. Het is hier niet slechts prettig zaken doen,
maar U kunt er ook genieten van de film- en
amusementprogramma's, die er in grote verschei¬
denheid gegeven worden, om nog maar niet te
spreken van de verschillende aantrekkelijke ak-
ties van onze Middenstand, het gehele jaar door.
Ons blad wil U op de hoogte houden van al
deze evenementen en daardoor de banden tussen
onze dorpen verstevigen en veraangenamen. Wij
moeten elkaar immers niet zien als concurrenten
maar als collega's, die eendrachtig samenwerken
om hun dienende taak voor onze Bommeler-
waardse gemeenschap zo goed mogelijk te ver¬
vullen.
Schilder
ook
zelf
met RALSTON
verf
Depot (j.
van
H
erwijnen
Mgr.
Zwijsenple
n 13 - Kerkdriel
BERNINA
ZIG-ZAG Naaimachines
-^- Eenvoudige bediening -^- 100% Zwitsers
-^ Vrije naai-en stoparm -^ Licht gewicht
^ Gratis les door eigen demonstratrice
Handnaaimachines reeds vanaf F 198,-
NAAIMACHINEHANDEL HAAS-Zaltbommel
Inlichtingen en folders JO DAAMS Mgr. Zwijsenplein KERKDRIEL
vanaf F 550,—
Verkrijgbaar bij: