Tekstweergave van DT_1998-12-17_013

Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.
De Toren - dondflttlag 17 december 1998 a|?ag. 13 - (tv Jbl^lfl'VVf M'V ssum.' letwojjen on Rossum papegaaien die gemeentewapen ije op verschillende de gemeente te- ingang van het \ het Slot bij het >an het Slot, het fyan de gemeente van carnavals- De Lorre. Al sinds hetgemeen- Rossum. Otto ba- :fc de toenma- de heerlijkheid, >n voor de ge- Voor die tijd voer- \eid Rossum dit wapen bestaat uit ' met drie rode Twee boven en in. Oorspronkelijk kapen van de fami- ftjsBum. Deze familie jjjertiende eeuw een en noemde zich De roemruchte tfe eeuwse veldheer wan Rossum was ook m ivcn deze familie. Zijn voet Johan was heer urn. Maarten zelf was heervan Poederoijen. M wapen Gemeentehuizen Rossum en Hurwenen n Hurwenen enfe Huwenen vroeg Ween gemeentewa- nOegemeente telde Inwoners. Een ge- tiereen dergelijk aan- ms hoefde de belas- inde wapenverlening bdtalen. De oudst be¬ man de heerlijkheid oen tomen uit het ge- VanDleden. Voor het man het gemeente- top men terug op het m die familie. Dit be¬ iteen zilver schild met ^schuine balken. Een lin ]9Q7, werden aan wntewapen nog een - nlroon en twee wilde- i toegevoegd. Toen in gemeente Hurwenen opgeheven liet de ge- afscheid wandbord- imel een afbeelding kt gemeentewapen. ijvtgheid \7Bommelerwaardse lijn er 222 In Rossum Ijct Deze zijn als volgt landbouw 12; Indus- 'cm 21; Groothandel Imaèl 27: Horeca 8: 15; Financien 12; Ad- tn24; Facilitaire dien- Personeelsdiensten 13; diensten 11; Zakelijk beheer 24. ion: KvK Rivierenland. Gemeente- informatie Vervlakte van de ge- tem Is 1426 hectare, folinwoners was op 1 januari 1998 3186. bestoof uit de dorpen tesum en Hurwenen. Burgemeester. tevens burgmeees- ~fe gemeente Heere¬ waarden. Algemeen beheer, werken Personeel . Bestuurlijke coördi- vkhting en inspraak. '' >. Ruimtelijke orde¬ ning en milieu. Gemeentesecretaris: E.C.H.M. Nicolaes. Wethouders: M.C. Sterk. faife: Sociale zaken. Boegen/leid, Cultuur, 'm recreatie. Welzijn, estlng. Monumenten. H.C.A. van Meeteren. Portefeuille: Onderwijs, Economi- l Informatie en auto¬ matisering. Meden: J.LH. Beijaert Hoelang), G.E.M, van *is-Verharen (Fractie Verharen); F.T. van der Vsbelang); J.J.C, van ^en (CDA); F.J.A. van 3n(CDA);H.C.A.van Heren (WD); G.B. Smit 1% M.C Sterk (CDA); Ui Wel (Dorpsbelang); ■ PA de Vries (WD). De meeste gemeenteraden in de Bommelerwaard kwa¬ men tot het einde van de ne¬ gentiende eeuw bijeen in het plaatselijk café. Door de drank wet van 1861 werd dat moeilijk. Deze wet bepaalde dat er geen sterke drank mocht worden geschonken in een ruimte die voor een openbare dienst werd ge¬ bruikt. Een reden voor veel gemeenten om hierna een eigen gemeentehuis te bou¬ wen. door Sylvia Dumont De gemeenteraad van Ros¬ sum nam al in 1852 hiertoe het initiatief. De raad stelde een commissie in die een en ander moest voorbereiden. Raadslid G.A.J. baron van Randwijck was voorzitter van het gezelschap. Hij had een technische achtergrond en had eerder al zijn eigen wo¬ ning ontworpen; het beken¬ de Slot, waar nu het gemeen¬ tehuis in gevestigd is. De ba¬ ron maakte ook nu het be¬ stek en hield vervolgens tij¬ dens de bouw toezicht of al¬ les goed werd uitgevoerd. Het 'huis der gemeente' ver¬ rees midden in het dorp, op de hoek van de Slotselaan met de Kerkstraat. Tijdens de bouw had de gemeente een leuke meevaller: de bouw- en inrichtingskosten vielen tien procent lager uit dan ge¬ raamd! In totaal was de ge¬ meente circa ƒ 2.250,- kwijt. Qua ontwerp leek dit ge¬ meentehuls sterk op de later gebouwde gemeentehuizen van Zuilichem (gebouwd in 1880, gesloopt in 1972), Hedel (gebouwd in 1882, nu Hedels Historisch Museum), Ammer- zoden (gebouwd in 1884, tij¬ dens de Tweede Wereldoor¬ log verwoest) en Kerkwijk (ge¬ bouwd in 1891, gesloopt cir¬ ca 1971 ). Van oorsprong had het Rossumse gemeentehuis geen bordes, maar tijdens een forse verbouwing in 1923 werd dit er aangebouwd. Door de verkoop van het ge¬ meentelijk elektriciteitsbedrijf aan de PGEM kon de ge¬ meente zich deze verfraaiing veroorloven. Het Rossumse gemeentehuis deed tot 1954 dienst. In dat jaar werd het tot gemeentehuis verbouwde Slot door de ambtenaren en de gemeenteraad in gebruik genomen. Het oude ge¬ meentehuis werd gesloopt. Al voor de Tweede Wereldoor¬ log was er sprake van nieuwe huisvesting voor de ambtena¬ ren en de raad. De raadsle¬ den bogen zich vanaf 1932 over verschillende voorstellen. Onder meer vanwege de economische crisis besloot men in 1939 het raadhuis maar op te knappen en de nieuwbouwplannen op te bergen in het archief. Daar, nu in het Streekarchief Bom¬ melerwaard, zijn ze nog steeds te bewonderen. Het Slot Het Slot was altijd bewoond geweest door de adellijke fa¬ milie Van Randwijck. In 1949 verkocht deze het karakteris¬ tieke pand aan de gemeen¬ te met als voorwaarde dat het gemeentehuis zou wor¬ den. Zo gebeurde het ook. Onder bezielende leiding van burgemeester Van Goelst Meijer werd de benedenver¬ dieping geschikt gemaakt als raadhuis, de bovenverdie¬ ping werd bestemd tot ambtswoning van de burge¬ meester. Deze indeling heeft niet lang stand gehouden. Al vele jaren is het gehele Slot in gebruik als gemeentehuis. Toch heeft het Slot zijn roman¬ tische uitstraling behouden, Niet voor niets is het een ge¬ liefde trouwlocatie. Behalve het gebouw zelf is ook de omgeving bijzonder fotoge¬ niek. Voorlopig blijft het mo¬ gelijk in het Slot te trouwen. Ook de kantoren blijven In gebruik. Zolang de verbou¬ wing van het gemeentehuis in Kerkdriel nog niet klaar is, is de afdeling Financiën in het Slot gevestigd. Hurwenen Toen in 1955 Hurwenen sa¬ mengevoegd werd met Ros¬ sum verloor het Hurwenense gemeentehuis aan het Dorps¬ plein zijn functie, De verbou¬ wing tot een drietal eenper- soons wooneenheden in 1989, behoedde het pand voor de sloop. De verbou¬ wing was een onderdeel van een rigoureuze opknapbeurt van het hele Dorpsplein. Zo werd het oude dorpshuis ge¬ sloopt en kwamen daarvoor nieuwe woningen in de plaats. Van oorsprong had het dorpshuis gediend als lagere school. Het hoofd van de school woonde vroeger in een deel van het ernaast lig¬ gende gemeentehuis. In eer¬ ste instantie was dit vermoe¬ delijk gebouwd als schoolge¬ bouw en onderwijzerswoning. Later, in 1888, werd het pand uitgebreid met een ruimte voor de gemeentesecretarie. Een apart schoolgebouw werd naderhand elders aan het plein gebouwd. Rossum: gemoedelijk, gezellig en groen ROSSUM - De gemeente Ros¬ sum bestaat uit twee kernen: Rossum en Hurwenen. Hoewel inwoners van beide kernen hun afkomst niet zullen ver¬ loochenen, zijn er toch geen wezenlijke verschillen merk¬ baar. Rossum en Hurwenen zijn mooie, groene, dorpen waar de tolerantie en gezel¬ ligheid de boventoon voeren. door John Vogel De huidige gemeente Ros¬ sum is ontstaan uit een ge¬ meentelijke herindeling in 1955. waarbij de zelfstandige gemeente Hurwenen opging in de gemeente Rossum. De frustratie over de opheffing van de zelfstandigheid - ten gunste van Rossum - is tot op de dag van vandaag nog niet echt uitgebannen, al leidt dit zelden tot echte bot¬ singen. De inwoners van Hurwenen en Rossum zijn trots op hun eigen dorp en zullen bij gelegenheid niet nalaten om hun afkomst (uit 'Rossum' of uit 'Hurne') fijntjes te bena¬ drukken. Ondanks dit beperkt 'chauvi¬ nisme' zijn er geen wezenlijke verschillen tussen inwoners uit beide kernen, hoe graag sommigen dat wel eens zou¬ den wensen. De 'Rossumse' en 'Hurnse' bevolking is tole¬ rant, hetgeen blijkt uit de ac¬ ceptatie van vele inwoners die van bulten Rossum of Hurwenen in die dorpen zijn komen wonen. Deze inwoners (de zgn. 'import') worden in de gemeenschap goed op¬ genomen, mits zij hiervoor zelf moeite doen en zich niet al te dominant opstellen. De inwoners van Rossum en Hurwenen houden ook van gezelligheid. Dit blijkt uit het bloeiend verenigingsleven, met vele actieve verenigin¬ gen, die nogal eens graag een groots (dorps)feestje or¬ ganiseren. Zonder volledig te willen zijn moet hierbij In ieder geval worden gedacht aan de voetbalverenigingen (straten- *ès?': ' .... ■ . -^fcj. I 1 S> :' ''' W£~:*4GQi -,* . - • •^fmt*' '■*^BÊS^-'kZr m& j>tQmm -,-; ..■■.:;' ■'■- ■:-■■;.-. I Luchtfotop van Rossum-noord, 1992. Te zien zijn de Hogeweg, de Rossumse wetering, de Burchtstraat en de Torenlaan. Op de voorgrond de nieuwbouwwijk (Vogel- en Fruitbuurt) achter de katholieke kerk en de katholieke basisschool De Aarkehof aan het Mgr Bekkersplein. Op de achtergrond een (inmiddels verdwenen) kassencomplex aan de Burchtstraat. (Foto: KLM Luchtfotografie - Schiphol/Fotocollectie Streekarchief Bommelerwaard) en familietoernooi), de Oran¬ jeverenigingen (Koninginne¬ dag, braderie, themafees¬ ten), de carnavalsvereniging, fanfare 'Juliana' (diverse the¬ maconcerten, met als jaarlijks hoogtepunt het Nieuwjaars¬ concert), de Kindervakantie¬ week, het Wielercomité (Om¬ loop van de Bommeler¬ waard) en de - recent opge¬ richte - Stichting Beachvolley- bal Rossum. De belangstelling voor evenementen, georga¬ niseerd door het plaatselijke verenigingsleven, is groot. Ie¬ dereen treft elkaar in een goede en gezellige sfeer; dit motiveert de verenigingen dan weer om iets (origineels) te organiseren. Naast het 'feesten' moet er ook worden gewerkt. Van oudsher zijn de dorpen agrarisch van aard; het merendeel van de inwo¬ ners verdiende de kost in de veeteelt en de land- en tuin¬ bouw. Daarnaast speelden steenfabrieken (aan de Waal in Hurwenen en aan de Maas in Rossum) een belangrijke ro! in de werkgelegenheid. In¬ middels is dit beeld enigszins gewijzigd. De agrarische sec¬ tor speelt nog steeds een be¬ langrijke rol: hoofdzakelijk veeteelt, (glastuinbouw, fruit¬ teelt en champignons. De steenfabrieken zijn gesloten (Hurwenen) of vergaand ge¬ automatiseerd (Rossum). De invloed daarvan op de werk¬ gelegenheid is duidelijk, al zijn deze nadelige effecten in de¬ ze tijd niet zozeer meer merk¬ baar. In deze werkgelegen¬ heid wordt deels voorzien door het grootste bedrijf in Rossum, Sterk Bedrijven (m.n. productie baksteen- en be¬ tonelementen). Daarnaast hebben zich in laatste tiental¬ len jaren zich diverse, klein¬ schalige, bedrijven ontwik¬ keld op bedrijfsterreinen aan de Jullanaweg, de Bea- trixstraat en - meest recent - het plan Weteringshoek, die ook een impuls hebben ge¬ geven aan de werkgelegen¬ heid. Het grootste deel van de inwoners is echter werk¬ zaam buiten de gemeente. Voor deze mensen is hun ge¬ meente er één om prettig in te wonen en te leven, Op het gebied van de wo¬ ningbouw hebben Rossum en Hurwenen nooit vooraan ge¬ staan bij de verdeling. Niette¬ min is het toch gelukt om vanaf ca. 1970 toch stelsel¬ matig te voorzien in de wo¬ ningbehoefte door ontwikke¬ ling van diverse uitbreidings¬ plannen (jaren zeventig: plan Rossum-West en plan Hurwe¬ nen; jaren tachtig: plan Ten Noorden van de Hogeweg en Hurwenen, herziening 1982; jaren negentig: plan Weteringshoek, Rossum- Noord, eerste fase, en plan Hurwenen, herziening 1997). Voor de volgende eeuw wordt ingezet op bouwloca¬ ties binnen de bebouwde kommen (inbreiding), op in¬ vulling van de tweede fase van het plan Rossum-Noord en op de ontwikkeling van de dorpsranden in Hurwenen. Bij de ontwikkeling van plan¬ nen voor bedrijven en wo¬ ningbouw moet er steeds voor worden gewaakt dat geen waardevolle - open - groengebieden worden op¬ geofferd, Het vele groen in en om fraaie straten (Dorps¬ straat, Slotselaan, Burcht¬ straat, omgeving van 'Het Slot') speelt immers een be¬ langrijke rol in het woongenot van de inwoners van Hurwe¬ nen en Rossum. Als grote projecten zijn recent afgerond: de vervan¬ ging/modernisering van be¬ jaardencentrum 'De Vaste Burcht' en de nieuwbouw van een nieuwe basisschool - fusie-school 'De Bogerd' - met sportzaal. De school komt aan een 'kersverse' straat: 'Kersenbogerd'. Verwacht mag worden dat na de komende herindeling ook het nieuwe gemeente¬ bestuur de sterke punten van Hurwenen en Rossum weet te waarderen en zich actief zal inzetten om deze kwaliteiten met alle middelen te behou¬ den. ■ Ruim een half jaar nu heeft Rossum een prachtig woon¬ zorgcomplex De Vaste Burcht met 42 appartementen voor ouderen. De 'zorg op maat' is aangepast aan de behoefte van de bewoners. De Vaste Burcht biedt daarnaast o.a. twee dagen per week ruimte voor dagopvang. De activitei¬ tenbegeleiding organiseert bij na elke middag activiteiten voor de ouderen. (Foto: Hans van Eeuwijk) De gemeentevlaggen Mt Zowel de gemeente Ros¬ sum als de gemeente Hurwenen Helen ter gele¬ genheid van het veertigja¬ rig regeringsjubileum van koningin Wilhelminaln 1938 een gemeentevlag maken. Beide volgden hierin het voorstel van de Commissa¬ ris van de Koningin. De vlag bestond uit een gele en een blauwe baan met in de linkerbovenhoek het gemeentewapen. Geel en blauw waren de Gelderse kleuren. Op de feestdag, 6 september 1938, brachten jongeren uit het hele land in Amsterdam hulde aan de Koningin. Tijdens een manifes¬ tatie op de Dam symboliseerden ze met de vlaggen van hun gemeenten de trouw van de gemeenten aan het Oranjehuis. Namens Rossum gingen Arida Rexwinkel. Geertruida Cretier en Barendlna Liebrecht met de nieu¬ we gemeentevlag naar de hoofdstad. Welke jongeren vanuit Hurwenen hulde brachten aan koningin Wllhelmi- na is niet bekend. Toen in 1954 de provinciale kleuren veranderden In blauw-geel-zwart kocht de gemeente Rossum een nieu¬ we gemeentevlag met deze nieuwe Gelderse kleuren. Het ontwerp bleef hetzelfde. Beginjaren negentig liet de gemeente een nieuwe vlag ontwerpen. Een van de overwegingen was dat in de gemeentevlag zowel ele¬ menten van Rossum als van Hurwenen zichtbaar moes¬ ten zijn. De huidige gemeentevlag werd in 1992 door de gemeenteraad vastgesteld en bestaat uit twee diagona¬ le banen; boven wit en beneden zwart. In het midden is een rode papegaai geplaatst. De papegaai verwijst naar het gemeentewapen van Rossum, de diagonale banen zijn een verwijzing naar het gemeentewapen van Hurwenen, Parel van Bommelerwaard Rossum wordt voor de eerste maal vermeld in het jaar 893 in een register van bezittin¬ gen van de Abdij van Prümen onder de naam Rotheheim. 'Helm' (ofwel 'heem') bete¬ kent woonplaats, erf, huis. Het komt in veel plaatsnamen voor, maar veelal is het in de loop der eeuwen afgesleten tot 'um' of 'em', zoals in Ros¬ sum, 'Rothe' (of soms 'Rathe') betekent ontginning, zodat Rotheheim kan worden uitge¬ legd als 'een woonplaats bij ontginningen', Er valt soms ook wel een an¬ dere verklaring te lezen. In het Angelsaksisch is 'roh' of 'roth' het woord voor sierlijk, blij, schoon. Dan zou Rothe¬ heim zoiets betekenen als 'schoon woonoord'. Rossum noemt zich wel eens de Parel van de Bommelerwaard en heeft daarmee op grond van een eeuwenoud verleden de plank niet misgeslagen, In 1108 komt de plaats voor als Rodke en in 1188 vinden we de aanduiding Rothem. In dat jaar namelijk ontvangt ene Gerardus, ridder van Rot¬ hem, een aantal goederen in leen van Hendrik, graaf van Dalen, En in 1276 wordt we¬ derom een Gerard, ridder van Rothem, vermeld als rich¬ ter en dijkgraaf van Gelre in de Bommelerwaard. Rossum wordt dan omschreven als een 'seker olde vryen Herlich- keit in olden tiet geheyten Rottem of Rothem', Als deze Gerard In 1291 overlijdt komt in de boedelscheiding tussen zijn weduwe en zijn zonen voor het eerst de naam 'Ros- sem' voor (in plaats van Rot¬ hem), Een van de nazaten uit dit geslacht is de bekende Maarten van Rossem, die overleed in 1555 en aanvan¬ kelijk werd begraven in de Rossumse kerk. Bij de beel¬ denstorm werd zijn marmeren graftombe echter verwoest en in 1599 werd zijn gebeente overgebracht naar de St.-Jan in Den Bosch. Van zijn graf is echter niets meer van te traceren, Hurwenen De naam van dit dorp wordt voor het eerst genoemd in een document van 21 augus¬ tus 1320. Graaf Reinald van Gelre verleent dan aan grondeigenaren in Drlel, Ros¬ sum en Hurwenen het recht om een wetering te graven om alzo hun polders te kun¬ nen ontwateren. De plaats¬ naam luidt dan Harwljneh. Het tweede deel Is afgeleid van 'wen', 'winne' of 'wijne' en dat was de aanduiding voor weide, 'Har' of 'hore' is niet al te best. Met andere woorden: de naam betekent zoiets van een laaggelegen sterk natte weide die niet was te gebruiken als hooiland, doch hooguit als een gras¬ vlakte waar men vee kon la¬ ten grazen, Ook schrijfwijzen als Harwynen, Herwijnen, Hor- wijnen, Horwynen en Horwii- nen komen voor. 'Herwijnen' wordt vermeld in 1414, maar men mag dit niet verwarren met een plaats van dezelfde naam aan de overkant van de Waal. Toch wordt er wel eens een ver¬ band gezocht die leidt tot een andere naamsverklaring. 'Her/hur' zou afkomstig kun¬ nen zijn van het woord 'heer/heir', hetgeen leger be¬ tekent. De plaatsnaam zou dan kunnen duiden op een weide waar het leger zijn paarden liet grazen. Gezien de belangrijke militair-strategi¬ sche ligging van Hurwenen op een plaats waar Maas en Waal elkaar naderen en waar vlak in de buurt een Ro¬ meinse legerplaats heeft ge¬ legen, voldoet ook deze naamsverklaring heel goed.