Tekstweergave van DT_1998-12-17_013
Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.
De Toren - dondflttlag 17 december 1998 a|?ag. 13 -
(tv Jbl^lfl'VVf M'V
ssum.'
letwojjen
on Rossum
papegaaien die
gemeentewapen
ije op verschillende
de gemeente te-
ingang van het
\ het Slot bij het
>an het Slot, het
fyan de gemeente
van carnavals-
De Lorre. Al sinds
hetgemeen-
Rossum. Otto ba-
:fc de toenma-
de heerlijkheid,
>n voor de ge-
Voor die tijd voer-
\eid Rossum dit
wapen bestaat uit
' met drie rode
Twee boven en
in. Oorspronkelijk
kapen van de fami-
ftjsBum. Deze familie
jjjertiende eeuw een
en noemde zich
De roemruchte
tfe eeuwse veldheer
wan Rossum was ook
m ivcn deze familie. Zijn
voet Johan was heer
urn. Maarten zelf was
heervan Poederoijen.
M wapen
Gemeentehuizen Rossum en Hurwenen
n Hurwenen
enfe Huwenen vroeg
Ween gemeentewa-
nOegemeente telde
Inwoners. Een ge-
tiereen dergelijk aan-
ms hoefde de belas-
inde wapenverlening
bdtalen. De oudst be¬
man de heerlijkheid
oen tomen uit het ge-
VanDleden. Voor het
man het gemeente-
top men terug op het
m die familie. Dit be¬
iteen zilver schild met
^schuine balken. Een
lin ]9Q7, werden aan
wntewapen nog een
- nlroon en twee wilde-
i toegevoegd. Toen in
gemeente Hurwenen
opgeheven liet de ge-
afscheid wandbord-
imel een afbeelding
kt gemeentewapen.
ijvtgheid
\7Bommelerwaardse
lijn er 222 In Rossum
Ijct Deze zijn als volgt
landbouw 12; Indus-
'cm 21; Groothandel
Imaèl 27: Horeca 8:
15; Financien 12; Ad-
tn24; Facilitaire dien-
Personeelsdiensten 13;
diensten 11; Zakelijk
beheer 24.
ion: KvK Rivierenland.
Gemeente-
informatie
Vervlakte van de ge-
tem Is 1426 hectare,
folinwoners was op 1
januari 1998 3186.
bestoof uit de dorpen
tesum en Hurwenen.
Burgemeester.
tevens burgmeees-
~fe gemeente Heere¬
waarden.
Algemeen beheer,
werken Personeel
. Bestuurlijke coördi-
vkhting en inspraak.
'' >. Ruimtelijke orde¬
ning en milieu.
Gemeentesecretaris:
E.C.H.M. Nicolaes.
Wethouders:
M.C. Sterk.
faife: Sociale zaken.
Boegen/leid, Cultuur,
'm recreatie. Welzijn,
estlng. Monumenten.
H.C.A. van Meeteren.
Portefeuille:
Onderwijs, Economi-
l Informatie en auto¬
matisering.
Meden: J.LH. Beijaert
Hoelang), G.E.M, van
*is-Verharen (Fractie
Verharen); F.T. van der
Vsbelang); J.J.C, van
^en (CDA); F.J.A. van
3n(CDA);H.C.A.van
Heren (WD); G.B. Smit
1% M.C Sterk (CDA);
Ui Wel (Dorpsbelang);
■ PA de Vries (WD).
De meeste gemeenteraden
in de Bommelerwaard kwa¬
men tot het einde van de ne¬
gentiende eeuw bijeen in het
plaatselijk café. Door de
drank wet van 1861 werd dat
moeilijk. Deze wet bepaalde
dat er geen sterke drank
mocht worden geschonken in
een ruimte die voor een
openbare dienst werd ge¬
bruikt. Een reden voor veel
gemeenten om hierna een
eigen gemeentehuis te bou¬
wen.
door Sylvia Dumont
De gemeenteraad van Ros¬
sum nam al in 1852 hiertoe
het initiatief. De raad stelde
een commissie in die een en
ander moest voorbereiden.
Raadslid G.A.J. baron van
Randwijck was voorzitter van
het gezelschap. Hij had een
technische achtergrond en
had eerder al zijn eigen wo¬
ning ontworpen; het beken¬
de Slot, waar nu het gemeen¬
tehuis in gevestigd is. De ba¬
ron maakte ook nu het be¬
stek en hield vervolgens tij¬
dens de bouw toezicht of al¬
les goed werd uitgevoerd.
Het 'huis der gemeente' ver¬
rees midden in het dorp, op
de hoek van de Slotselaan
met de Kerkstraat. Tijdens de
bouw had de gemeente een
leuke meevaller: de bouw- en
inrichtingskosten vielen tien
procent lager uit dan ge¬
raamd! In totaal was de ge¬
meente circa ƒ 2.250,- kwijt.
Qua ontwerp leek dit ge¬
meentehuls sterk op de later
gebouwde gemeentehuizen
van Zuilichem (gebouwd in
1880, gesloopt in 1972), Hedel
(gebouwd in 1882, nu Hedels
Historisch Museum), Ammer-
zoden (gebouwd in 1884, tij¬
dens de Tweede Wereldoor¬
log verwoest) en Kerkwijk (ge¬
bouwd in 1891, gesloopt cir¬
ca 1971 ). Van oorsprong had
het Rossumse gemeentehuis
geen bordes, maar tijdens
een forse verbouwing in 1923
werd dit er aangebouwd.
Door de verkoop van het ge¬
meentelijk elektriciteitsbedrijf
aan de PGEM kon de ge¬
meente zich deze verfraaiing
veroorloven. Het Rossumse
gemeentehuis deed tot 1954
dienst. In dat jaar werd het
tot gemeentehuis verbouwde
Slot door de ambtenaren en
de gemeenteraad in gebruik
genomen. Het oude ge¬
meentehuis werd gesloopt. Al
voor de Tweede Wereldoor¬
log was er sprake van nieuwe
huisvesting voor de ambtena¬
ren en de raad. De raadsle¬
den bogen zich vanaf 1932
over verschillende voorstellen.
Onder meer vanwege de
economische crisis besloot
men in 1939 het raadhuis
maar op te knappen en de
nieuwbouwplannen op te
bergen in het archief. Daar,
nu in het Streekarchief Bom¬
melerwaard, zijn ze nog
steeds te bewonderen.
Het Slot
Het Slot was altijd bewoond
geweest door de adellijke fa¬
milie Van Randwijck. In 1949
verkocht deze het karakteris¬
tieke pand aan de gemeen¬
te met als voorwaarde dat
het gemeentehuis zou wor¬
den. Zo gebeurde het ook.
Onder bezielende leiding van
burgemeester Van Goelst
Meijer werd de benedenver¬
dieping geschikt gemaakt als
raadhuis, de bovenverdie¬
ping werd bestemd tot
ambtswoning van de burge¬
meester. Deze indeling heeft
niet lang stand gehouden. Al
vele jaren is het gehele Slot in
gebruik als gemeentehuis.
Toch heeft het Slot zijn roman¬
tische uitstraling behouden,
Niet voor niets is het een ge¬
liefde trouwlocatie. Behalve
het gebouw zelf is ook de
omgeving bijzonder fotoge¬
niek. Voorlopig blijft het mo¬
gelijk in het Slot te trouwen.
Ook de kantoren blijven In
gebruik. Zolang de verbou¬
wing van het gemeentehuis
in Kerkdriel nog niet klaar is, is
de afdeling Financiën in het
Slot gevestigd.
Hurwenen
Toen in 1955 Hurwenen sa¬
mengevoegd werd met Ros¬
sum verloor het Hurwenense
gemeentehuis aan het Dorps¬
plein zijn functie, De verbou¬
wing tot een drietal eenper-
soons wooneenheden in
1989, behoedde het pand
voor de sloop. De verbou¬
wing was een onderdeel van
een rigoureuze opknapbeurt
van het hele Dorpsplein. Zo
werd het oude dorpshuis ge¬
sloopt en kwamen daarvoor
nieuwe woningen in de
plaats.
Van oorsprong had het
dorpshuis gediend als lagere
school. Het hoofd van de
school woonde vroeger in
een deel van het ernaast lig¬
gende gemeentehuis. In eer¬
ste instantie was dit vermoe¬
delijk gebouwd als schoolge¬
bouw en onderwijzerswoning.
Later, in 1888, werd het pand
uitgebreid met een ruimte
voor de gemeentesecretarie.
Een apart schoolgebouw
werd naderhand elders aan
het plein gebouwd.
Rossum: gemoedelijk, gezellig en groen
ROSSUM - De gemeente Ros¬
sum bestaat uit twee kernen:
Rossum en Hurwenen. Hoewel
inwoners van beide kernen
hun afkomst niet zullen ver¬
loochenen, zijn er toch geen
wezenlijke verschillen merk¬
baar. Rossum en Hurwenen
zijn mooie, groene, dorpen
waar de tolerantie en gezel¬
ligheid de boventoon voeren.
door John Vogel
De huidige gemeente Ros¬
sum is ontstaan uit een ge¬
meentelijke herindeling in
1955. waarbij de zelfstandige
gemeente Hurwenen opging
in de gemeente Rossum. De
frustratie over de opheffing
van de zelfstandigheid - ten
gunste van Rossum - is tot op
de dag van vandaag nog
niet echt uitgebannen, al
leidt dit zelden tot echte bot¬
singen. De inwoners van
Hurwenen en Rossum zijn trots
op hun eigen dorp en zullen
bij gelegenheid niet nalaten
om hun afkomst (uit 'Rossum'
of uit 'Hurne') fijntjes te bena¬
drukken.
Ondanks dit beperkt 'chauvi¬
nisme' zijn er geen wezenlijke
verschillen tussen inwoners uit
beide kernen, hoe graag
sommigen dat wel eens zou¬
den wensen. De 'Rossumse'
en 'Hurnse' bevolking is tole¬
rant, hetgeen blijkt uit de ac¬
ceptatie van vele inwoners
die van bulten Rossum of
Hurwenen in die dorpen zijn
komen wonen. Deze inwoners
(de zgn. 'import') worden in
de gemeenschap goed op¬
genomen, mits zij hiervoor zelf
moeite doen en zich niet al te
dominant opstellen.
De inwoners van Rossum en
Hurwenen houden ook van
gezelligheid. Dit blijkt uit het
bloeiend verenigingsleven,
met vele actieve verenigin¬
gen, die nogal eens graag
een groots (dorps)feestje or¬
ganiseren.
Zonder volledig te willen zijn
moet hierbij In ieder geval
worden gedacht aan de
voetbalverenigingen (straten-
*ès?': ' .... ■ .
-^fcj. I 1 S> :' '''
W£~:*4GQi
-,* . - •
•^fmt*' '■*^BÊS^-'kZr
m& j>tQmm
-,-; ..■■.:;' ■'■- ■:-■■;.-.
I Luchtfotop van Rossum-noord, 1992. Te zien zijn de Hogeweg, de Rossumse wetering, de Burchtstraat en
de Torenlaan. Op de voorgrond de nieuwbouwwijk (Vogel- en Fruitbuurt) achter de katholieke kerk en
de katholieke basisschool De Aarkehof aan het Mgr Bekkersplein. Op de achtergrond een (inmiddels
verdwenen) kassencomplex aan de Burchtstraat.
(Foto: KLM Luchtfotografie - Schiphol/Fotocollectie Streekarchief Bommelerwaard)
en familietoernooi), de Oran¬
jeverenigingen (Koninginne¬
dag, braderie, themafees¬
ten), de carnavalsvereniging,
fanfare 'Juliana' (diverse the¬
maconcerten, met als jaarlijks
hoogtepunt het Nieuwjaars¬
concert), de Kindervakantie¬
week, het Wielercomité (Om¬
loop van de Bommeler¬
waard) en de - recent opge¬
richte - Stichting Beachvolley-
bal Rossum. De belangstelling
voor evenementen, georga¬
niseerd door het plaatselijke
verenigingsleven, is groot. Ie¬
dereen treft elkaar in een
goede en gezellige sfeer; dit
motiveert de verenigingen
dan weer om iets (origineels)
te organiseren. Naast het
'feesten' moet er ook worden
gewerkt. Van oudsher zijn de
dorpen agrarisch van aard;
het merendeel van de inwo¬
ners verdiende de kost in de
veeteelt en de land- en tuin¬
bouw. Daarnaast speelden
steenfabrieken (aan de Waal
in Hurwenen en aan de Maas
in Rossum) een belangrijke ro!
in de werkgelegenheid. In¬
middels is dit beeld enigszins
gewijzigd. De agrarische sec¬
tor speelt nog steeds een be¬
langrijke rol: hoofdzakelijk
veeteelt, (glastuinbouw, fruit¬
teelt en champignons. De
steenfabrieken zijn gesloten
(Hurwenen) of vergaand ge¬
automatiseerd (Rossum). De
invloed daarvan op de werk¬
gelegenheid is duidelijk, al zijn
deze nadelige effecten in de¬
ze tijd niet zozeer meer merk¬
baar. In deze werkgelegen¬
heid wordt deels voorzien
door het grootste bedrijf in
Rossum, Sterk Bedrijven (m.n.
productie baksteen- en be¬
tonelementen). Daarnaast
hebben zich in laatste tiental¬
len jaren zich diverse, klein¬
schalige, bedrijven ontwik¬
keld op bedrijfsterreinen aan
de Jullanaweg, de Bea-
trixstraat en - meest recent -
het plan Weteringshoek, die
ook een impuls hebben ge¬
geven aan de werkgelegen¬
heid. Het grootste deel van
de inwoners is echter werk¬
zaam buiten de gemeente.
Voor deze mensen is hun ge¬
meente er één om prettig in
te wonen en te leven,
Op het gebied van de wo¬
ningbouw hebben Rossum en
Hurwenen nooit vooraan ge¬
staan bij de verdeling. Niette¬
min is het toch gelukt om
vanaf ca. 1970 toch stelsel¬
matig te voorzien in de wo¬
ningbehoefte door ontwikke¬
ling van diverse uitbreidings¬
plannen (jaren zeventig: plan
Rossum-West en plan Hurwe¬
nen; jaren tachtig: plan Ten
Noorden van de Hogeweg
en Hurwenen, herziening
1982; jaren negentig: plan
Weteringshoek, Rossum-
Noord, eerste fase, en plan
Hurwenen, herziening 1997).
Voor de volgende eeuw
wordt ingezet op bouwloca¬
ties binnen de bebouwde
kommen (inbreiding), op in¬
vulling van de tweede fase
van het plan Rossum-Noord
en op de ontwikkeling van de
dorpsranden in Hurwenen.
Bij de ontwikkeling van plan¬
nen voor bedrijven en wo¬
ningbouw moet er steeds
voor worden gewaakt dat
geen waardevolle - open -
groengebieden worden op¬
geofferd, Het vele groen in
en om fraaie straten (Dorps¬
straat, Slotselaan, Burcht¬
straat, omgeving van 'Het
Slot') speelt immers een be¬
langrijke rol in het woongenot
van de inwoners van Hurwe¬
nen en Rossum.
Als grote projecten zijn recent
afgerond: de vervan¬
ging/modernisering van be¬
jaardencentrum 'De Vaste
Burcht' en de nieuwbouw
van een nieuwe basisschool -
fusie-school 'De Bogerd' -
met sportzaal. De school
komt aan een 'kersverse'
straat: 'Kersenbogerd'.
Verwacht mag worden dat
na de komende herindeling
ook het nieuwe gemeente¬
bestuur de sterke punten van
Hurwenen en Rossum weet te
waarderen en zich actief zal
inzetten om deze kwaliteiten
met alle middelen te behou¬
den.
■ Ruim een half jaar nu heeft
Rossum een prachtig woon¬
zorgcomplex De Vaste Burcht
met 42 appartementen voor
ouderen. De 'zorg op maat' is
aangepast aan de behoefte
van de bewoners. De Vaste
Burcht biedt daarnaast o.a.
twee dagen per week ruimte
voor dagopvang. De activitei¬
tenbegeleiding organiseert bij
na elke middag activiteiten
voor de ouderen.
(Foto: Hans van Eeuwijk)
De gemeentevlaggen
Mt
Zowel de gemeente Ros¬
sum als de gemeente
Hurwenen Helen ter gele¬
genheid van het veertigja¬
rig regeringsjubileum van
koningin Wilhelminaln 1938
een gemeentevlag maken.
Beide volgden hierin het
voorstel van de Commissa¬
ris van de Koningin.
De vlag bestond uit een gele en een blauwe baan met
in de linkerbovenhoek het gemeentewapen. Geel en
blauw waren de Gelderse kleuren. Op de feestdag, 6
september 1938, brachten jongeren uit het hele land in
Amsterdam hulde aan de Koningin. Tijdens een manifes¬
tatie op de Dam symboliseerden ze met de vlaggen van
hun gemeenten de trouw van de gemeenten aan het
Oranjehuis. Namens Rossum gingen Arida Rexwinkel.
Geertruida Cretier en Barendlna Liebrecht met de nieu¬
we gemeentevlag naar de hoofdstad. Welke jongeren
vanuit Hurwenen hulde brachten aan koningin Wllhelmi-
na is niet bekend.
Toen in 1954 de provinciale kleuren veranderden In
blauw-geel-zwart kocht de gemeente Rossum een nieu¬
we gemeentevlag met deze nieuwe Gelderse kleuren.
Het ontwerp bleef hetzelfde. Beginjaren negentig liet de
gemeente een nieuwe vlag ontwerpen. Een van de
overwegingen was dat in de gemeentevlag zowel ele¬
menten van Rossum als van Hurwenen zichtbaar moes¬
ten zijn. De huidige gemeentevlag werd in 1992 door de
gemeenteraad vastgesteld en bestaat uit twee diagona¬
le banen; boven wit en beneden zwart. In het midden is
een rode papegaai geplaatst. De papegaai verwijst
naar het gemeentewapen van Rossum, de diagonale
banen zijn een verwijzing naar het gemeentewapen van
Hurwenen,
Parel van Bommelerwaard
Rossum wordt voor de eerste
maal vermeld in het jaar 893
in een register van bezittin¬
gen van de Abdij van Prümen
onder de naam Rotheheim.
'Helm' (ofwel 'heem') bete¬
kent woonplaats, erf, huis. Het
komt in veel plaatsnamen
voor, maar veelal is het in de
loop der eeuwen afgesleten
tot 'um' of 'em', zoals in Ros¬
sum, 'Rothe' (of soms 'Rathe')
betekent ontginning, zodat
Rotheheim kan worden uitge¬
legd als 'een woonplaats bij
ontginningen',
Er valt soms ook wel een an¬
dere verklaring te lezen. In
het Angelsaksisch is 'roh' of
'roth' het woord voor sierlijk,
blij, schoon. Dan zou Rothe¬
heim zoiets betekenen als
'schoon woonoord'. Rossum
noemt zich wel eens de Parel
van de Bommelerwaard en
heeft daarmee op grond van
een eeuwenoud verleden de
plank niet misgeslagen,
In 1108 komt de plaats voor
als Rodke en in 1188 vinden
we de aanduiding Rothem. In
dat jaar namelijk ontvangt
ene Gerardus, ridder van Rot¬
hem, een aantal goederen in
leen van Hendrik, graaf van
Dalen, En in 1276 wordt we¬
derom een Gerard, ridder
van Rothem, vermeld als rich¬
ter en dijkgraaf van Gelre in
de Bommelerwaard. Rossum
wordt dan omschreven als
een 'seker olde vryen Herlich-
keit in olden tiet geheyten
Rottem of Rothem', Als deze
Gerard In 1291 overlijdt komt
in de boedelscheiding tussen
zijn weduwe en zijn zonen
voor het eerst de naam 'Ros-
sem' voor (in plaats van Rot¬
hem), Een van de nazaten uit
dit geslacht is de bekende
Maarten van Rossem, die
overleed in 1555 en aanvan¬
kelijk werd begraven in de
Rossumse kerk. Bij de beel¬
denstorm werd zijn marmeren
graftombe echter verwoest
en in 1599 werd zijn gebeente
overgebracht naar de St.-Jan
in Den Bosch. Van zijn graf is
echter niets meer van te
traceren,
Hurwenen
De naam van dit dorp wordt
voor het eerst genoemd in
een document van 21 augus¬
tus 1320. Graaf Reinald van
Gelre verleent dan aan
grondeigenaren in Drlel, Ros¬
sum en Hurwenen het recht
om een wetering te graven
om alzo hun polders te kun¬
nen ontwateren. De plaats¬
naam luidt dan Harwljneh.
Het tweede deel Is afgeleid
van 'wen', 'winne' of 'wijne'
en dat was de aanduiding
voor weide, 'Har' of 'hore' is
niet al te best. Met andere
woorden: de naam betekent
zoiets van een laaggelegen
sterk natte weide die niet was
te gebruiken als hooiland,
doch hooguit als een gras¬
vlakte waar men vee kon la¬
ten grazen, Ook schrijfwijzen
als Harwynen, Herwijnen, Hor-
wijnen, Horwynen en Horwii-
nen komen voor.
'Herwijnen' wordt vermeld in
1414, maar men mag dit niet
verwarren met een plaats
van dezelfde naam aan de
overkant van de Waal. Toch
wordt er wel eens een ver¬
band gezocht die leidt tot
een andere naamsverklaring.
'Her/hur' zou afkomstig kun¬
nen zijn van het woord
'heer/heir', hetgeen leger be¬
tekent. De plaatsnaam zou
dan kunnen duiden op een
weide waar het leger zijn
paarden liet grazen. Gezien
de belangrijke militair-strategi¬
sche ligging van Hurwenen
op een plaats waar Maas en
Waal elkaar naderen en
waar vlak in de buurt een Ro¬
meinse legerplaats heeft ge¬
legen, voldoet ook deze
naamsverklaring heel goed.