Tekstweergave van DWB_1940-01-10_002
Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.
Hierop
wordt
met
nadruk
gewezen
,
omdat
het
na
dien
datum
niet
meer
mo
gelijk
is
op
de
Bijkantoren
van
den
Pro
-
vincialen
Voedselcommissaris
of
aan
het
Bureau
,
Nieuwe
Kraan
29
,
Arnhem
,
wit
-
te
bonnen
,
welke
vóór
11
December
zijn
uitgegeven
,
in
te
wisselen
tegen
blauwe
bonnen
voor
aanvulling
van
den
voor
-
raad
.
Aflevering
mengvoeders
.
Teneinde
misverstanden
te
voorkomen
wordt
er
nog
de
aandacht
op
gevestigd
,
dat
met
ingang
van
1
Januari
j.l
.
alle
mengvoeders
ook
aan
de
boeren
uitslui
-
tend
netto
afgeleverd
moeten
worden
.
De
verpakking
dient
,
met
uitzondering
van
doozen
en
papier-verpakking
,
ook
voor
de
veehouders
op
rekening
te
wor
-
den
gesteld
.
Tusschenhandelaren
en
alle
andere
personen
,
die
aan
de
boeren
veevoeder
afleveren
,
zijn
verplicht
zich
aan
deze
regeling
te
houden
.
Indien
mengvoederfabrikanten
of
han
delaren
deze
voorschriften
niet
opvolgen
wordt
hiertegen
streng
opgetreden
.
geschikt
gemaakte
gerst
,
die
we
als
Zaansche
of
als
Alkmaarsche
gort
tot
onze
inheemsche
producten
kunnen
re
-
kenen
en
waarvoor
we
,
de
voedingswaar
de
in
aanmerking
genomen
,
slechts
wei
-
nig
betalen
.
Als
we
die
met
een
geringer
verbruik
aan
brandstof
konden
klaarmaken
,
dan
zouden
we
ze
verkiezen
boven
de
diverse
andere
ontbijt
-
mogelijkheden
.
Welnu
,
dat
kan
.
De
hooikist
,
die
we
in
verband
met
de
bereiding
van
verschillende
andere
ge
-
rechten
(
aardappelen
,
groente
,
vruch
-
ten
)
op
non-activiteit
hebben
gezet
,
om
dat
de
verlengde
verwarmingsduur
na
-
deelig
werkt
op
vitamine
C
,
diezelfde
hooikist
gebruiken
,
we
zonder
bezwaar
voor
de
gort
,
die
geen
vitamine
C
bezit
.
We
brengen
ze
met
4
a
5
maal
haar
eigen
volume
aan
water
aan
de
kook
,
la
-
ten
ze
in
de
goed
gesloten
pan
op
een
zacht
vuur
(
spaarbrander
van
het
gas
-
komfoor
b
-
v
.)
y
^
uur
onafgebroken
door
koken
,
pakken
ze
dan
vlug
in
de
hooi
-
kist
en
laten
ze
daarin
minstens
3
uur
staan
.
Verzorgen
we
de
gort
'
s
avonds
om
ze
den
volgenden
ochtend
aan
het
ontbijt
te
kunnen
gebruiken
,
dan
kun
-
nen
we
gerust
gedurende
den
nacht
de
pan
ingepakt
laten
staan
.
Den
volgenden
ochtend
brengen
we
ze
over
in
een
schaaltje
en
laten
er
een
kan
kokende
melk
bij
rondgaan
.
en
klaversoorten
,
die
op
slecht
bewerk
-
ten
grond
nog
best
gedijen
,
het
geldt
evenwel
niet
voor
de
beste
grassen
en
klavers
,
welke
alleen
op
gronden
,
waar
-
van
de
bewerking
weinig
of
niets
te
wenschen
heeft
overgelaten
,
een
opti
-
male
ontwikkeling
kunnen
bereiken
.
Soms
ziet
men
bij
onvoldoende
voor
-
bewerking
en
latere
onvoldoende
bemes
-
ting
,
na
enkele
jaren
sommige
ingezaai
de
grassen
en
klavers
verdwijnen
,
welke
plaats
maken
voor
andere
minderwaar
-
dige
soorten
en
onkruiden
.
Laten
wij
dus
mogen
besluiten
dat
zij
die
hun
plan
nen
op
bovenstaande
omschreven
wijze
ten
uitvoer
zullen
brengen
,
vooral
reke
-
ning
houden
met
het
beste
te
kiezen
,
voor
uitzaai
en
daarbij
vooral
geen
goed
koop
mengsel
gebruiken
;
dit
zou
een
zul
nigheid
zijn
,
welke
de
wijsheid
bedriegt
,
K
.
Boekbespreking
Ja
Vader
,
ingen
.
f
1.90
.
Uit
-
gave
J
.
J
.
Romen
en
Zonen
.
In
1938
verschenen
in
Nederland
68O0
nieuwe
uitgaven
,
waarvan
op
21
Septem
ber
„
Ja
Vader
"
van
P
.
Richard
Graff
het
licht
zag
.
In
het
najaar
1939
,
dus
juist
een
jaar
later
,
verscheen
reeds
de
derde
druk
,
waarvan
al
weer
1800
exemplaren
zijn
verkocht
,
zoodat
op
het
oogenblik
780O
exemplaren
„
Ja
Vader
"
onder
de
men
-
schen
zijn
.
Dat
zegt
toch
wel
iets
!
Met
hoeveel
uitgaven
van
1938
zou
dit
het
ge
val
zijn
?
„
Ja
Vader
"
is
h
e
t
boek
voor
dezen
tijd
.
In
onze
kommervolle
dagen
kan
ieder
—
zonder
uitzondering
—
sterkte
,
moed
en
troost
putten
uit
den
rijken
in
-
houd
en
zal
het
kruis
,
dat
ieder
te
dra
-
gen
heeft
,
worden
verlicht
.
Wij
ruimen
gaarne
een
speciale
plaats
in
voor
de
recensie
van
„
Ja
Vader
",
op
-
dat
onze
lezers
in
de
gelegenheid
wor
-
den
gesteld
kennis
te
maken
met
de
on
-
schatbare
waarden
,
die
opgesloten
lig
-
gen
in
„
Ja
Vader
".
Het
is
verkrijgbaar
in
Boekhandel
„
St
.
Maarten
".
Voor
de
Vrouwen
.
Wat
zijn
„
versterkende
middelen
"?
Vrijwel
ieder
is
vertrouwd
met
het
be
grip
„
versterkende
middelen
"
en
denkt
daarbij
wel
in
de
eerste
plaats
aan
melk
en
eieren
.
Het
begrip
„
versterking
"
wordt
echter
door
velen
vereenzelvigd
met
„
toenemen
in
gewicht
".
In
sommige
gevallen
kan
dit
inderdaad
juist
zijn
,
omdat
dan
naar
beide
resultaten
wordt
gestreefd
,
doch
de
veronderstelling
,
dat
ze
beiden
onafscheidelijk
van
elkander
zouden
zijn
,
is
niet
in
elk
opzicht
juist
.
Dat
,
naast
andere
producten
,
melk
versterkende
eigenschappen
bezit
,
dankt
ze
aan
het
feit
,
dat
ze
naast
haar
voe
-
dingswaarde
,
die
gewichtstoename
kan
bevorderen
,
ook
nog
andere
deugden
be
-
zit
:
melk
is
licht
verteerbaar
en
kan
dus
gemakkelijk
in
behoorlijke
hoeveelheden
worden
opgenomen
;
zij
is
bovendien
een
belangrijke
bron
van
de
z.g
.
beschermen
de
stoffen
(
vitaminen
en
mineralen
)
die
voor
een
goede
gezondheid
onmisbaar
zijn
en
voor
zwakken
,
die
versterkende
middelen
noodig
hebben
,
vaak
dubbel
noodig
zijn
.
Bij
melk
zijn
dus
de
beide
belangrijke
deugden
—
een
hoog
gehalte
aan
be
-
schermende
stoffen
en
een
behoorlijke
voedingswaarde
—
op
een
gelukkige
wij
ze
vereenigd
.
Ruwe
,
pijolijke
lippen
In
korten
tijd
weer
P
TI
D
f
)
I
zacht
en
soepel
door
*
U
11
U.L
Land
-
en
Tuinbouw
.
Het
scheuren
van
grasland
en
weide
-
aanleg
.
Nu
de
regeering
het
scheuren
van
gras
land
niet
alleen
wenschelijk
,
maar
zelfs
noodzakelijk
acht
,
is
het,van
belang
hier
eens
aandacht
aan
te
besteden
.
Met
het
oog
op
onze
voedselvoorzie
-
ning
,
onder
de
tegenwoordige
omstandig
heden
,
kan
inderdaad
het
bevorderen
daarvan
door
het
scheuren
van
grasland
van
daartoe
geschikte
perceelen
weiland
van
groote
beteekenis
zijn
.
Van
groot
belang
is
te
weten
,
dat
al
-
gemeen
vroeg
scheuren
van
grasland
beter
heeft
voldaan
dan
latere
bewer
-
kingen
.
Het
mislukken
van
gewassen
op
gescheurd
grasland
,
is
dikwijls
een
ge
-
volg
geweest
van
laat
scheuren
.
Dit
geldt
niet
alleen
voor
wintergranen
,
wat
vanzelf
spreekt
,
maar
ook
van
den
ver
-
bouw
van
zomergranen
.
Bekend
is
dat
gescheurd
grasland
een
flinke
hoeveel
-
heid
reserve
voedsel
en
humus
bevat
,
hetgeen
door
het
daarop
te
zaaien
graan
gewas
kan
worden
benut
,
zoodat
met
de
minste
kosten
voor
bemesting
de
grootst
mogelijke
hoeveelheid
voedsel
wordt
voortgebracht
.
Wanneer
men
in
de
toe
-
komst
overgaat
tot
het
scheuren
van
grasland
,
mag
men
toch
ook
weer
niet
vergeten
om
ongeveer
een
zelfde
opper
-
vlakte
weide
in
te
zaaien
,
ter
vervan
-
ging
van
het
gescheurde
perceel
.
Het
nieuw
aangelegd
perceel
laat
men
gewoon
drie
tot
vier
jaar
weide
,
om
dan
weer
vervangen
te
worden
door
een
an
-
der
.
Op
die
manier
verbetert
men
de
vruchtwisseling
van
het
betreffende
be
-
drijf
en
de
structuur
vanhet
betreffen
-
de
perceel
en
daardoor
tevens
de
op
-
brengst
van
den
grond
en
het
bedrijf
.
Ook
dan
diene
men
nog
met
verschillen
-
de
factoren
rekening
te
houden
,
bij
het
aanleggen
van
nieuwe
weiden
.
Hierbij
worden
nog
al
eens
groote
fouten
ge
-
maakt
,
vooral
bij
de
grondbewerking
en
de
keuze
der
gras
en
klaversoorten
.
Nog
herhaaldelijk
treft
men
graslanden
aan
,
die
onvoldoende
geëgaliseerd
,
die
in
ver
-
band
met
de
grondsoort
te
diep
zijn
be
-
werkt
en
waarbij
geen
behoorlijke
zorg
is
besteed
aan
het
verkrijgen
van
een
goed
zaadbed
.
Men
gaat
hierbij
nog
te
veel
van
de
meening
uit
,
dat
de
ge
-
wenschte
grassen
en
klavers
in
dezen
niet
zulke
hooge
eischen
stellen
als
ak
-
kerbouwgewassen
.
Dit
moge
waar
zijn
voor
de
minderwaardige
soorten
grassen
Stadsnieuws
.
Concert
.
—
Men
deelt
ons
mede
,
dat
op
Don
-
derdag
25
Januari
a.s
.
in
'
t
Spaarbank
-
gebouw
door
Tiels
Mannenkoor
een
con
-
cert
wordt
gegeven
van
ernstige
muziek
,
waaraan
medewerking
wordt
verleend
door
de
Chr
.
Gemengde
Zangvereenigin
-
gen
„
David
"
en
„
Asef
",
resp
,
te
Ooster
-
beek
en
Dieren
,
en
door
de
solisten
Me
-
vrouw
Oskam
,
sopraan
,
te
Den
Haag
;
Cor
Kalkman
,
tenor
,
te
Nijmegen
en
Theo
Baylé
,
bas-bariton
te
Laren
,
die
groote
bekendheid
verwierf
door
zijn
op
-
treden
voor
de
radio
.
De
pianobegelei
-
ding
is
in
handen
van
Gerard
Dekker
te
Arnhem
,
terwijl
het
geheel
onder
de
beproefde
leiding
van
Willem
Wernicke
staat
.
In
een
volgend
nummer
hopen
wij
over
dit
grootsch
opgezet
concert
nade
-
re
mededeelingen
te
doen
.
Winterprogramma
van
het
„
Nut
".
—
Het
bestuur
van
het
„
Nut
"
maakt
bekend
,
dat
na
de
twee
avonden
in
de
eerste
helft
van
het
winterseizoen
,
die
van
den
heer
van
Ledden
Hulsebos
en
die
van
den
heer
Pilger
,
nog
drie
avon
-
den
te
wachten
zijn
.
Allereerst
op
Dins
-
dag
9
Januari
mevrouw
Nel
Oosthout
met
Shaw's
Saint
John
(
Jeanne
d'Arc
).
Begin
Februari
de
heer
A
.
F
.
J
.
Portielje
over
:
Instincten
en
intelligente
aanpas
-
sing
bij
dieren
(
met
lichtbeelden
)
en
22
Februari
de
reeds
eerder
als
mogelijk
aangekondigde
groote
avond
voor
ons
garnizoen
,
waar
het
echtpaar
Bouwmees
ter
hoopt
op
te
treden
.
Over
de
prestatie
van
mevrouw
Oost
-
hout
schrijft
een
leerares
aan
het
Am
-
sterdamsch
Lyceum
in
het
weekblad
voor
Gymnasiaal
en
Middelbaar
Onder
-
wijs
van
7
December
1939
dat
:
zonder
hulpmiddelen
,
slechts
door
uitbeelding
van
binnen
uit
,
zij
de
groote
verscheiden
Gort
met
heete
melk
een
echt
Hollandsch
ontbijt
,
door
Martine
Wittop
Koning
.
In
den
tijd
,
dat
het
kolenfornuis
zich
nog
in
de
alleenheerschappij
verheugde
,
zonder
beconcurreerd
te
worden
door
gas
of
electriciteit
,
stond
gedurende
het
grootste
deel
van
den
dag
de
waterketel
gevuld
op
het
vuur
:
wat
was
dus
een
-
voudiger
dan
van
dat
water
gebruik
te
maken
voor
het
koken
van
het
ontbijt
voor
den
volgenden
ochtend
?
De
gort
werd
in
de
„
gortbus
"
gedaan
en
in
den
waterketel
gelegd
,
zorg
of
toezicht
had
ze
verder
niet
noodig
,
want
al
ging
nu
en
dan
het
water
van
de
kook
of
al
werd
van
tijd
tot
tijd
de
ketel
bijgevuld
met
koud
water
....
er
was
gedurende
al
die
uren
voldoende
gelegenheid
om
de
gort
toch
tot
gaarheid
te
brengen
.
'
s
Morgens
werd
dan
de
koude
gort
uit
de
bus
genomen
en
op
de
borden
werd
er
een
hoeveelheid
kokende
melk
o
vergegoten
,
die
het
ontbijtgerecht
op
de
gewenschte
temperatuur
bracht
.
Zoo
ging
het
vroeger
.
Tegenwoordig
zijn
de
meesten
van
ons
niet
meer
in
het
bezit
van
een
steeds
brandend
fornuis
:
we
moeten
woekeren
met
ons
gas
-
en
stroomgebruik
om
de
maadrekening
binnen
normale
grenzen
te
houden
.
Bijgevolg
hebben
we
rondge
-
zien
naar
andere
mogelijkheden
en
we
hebben
die
gevonden
in
den
vorm
van
verschillende
geprepareerde
ontbijtvoed
-
sels
—
van
de
eenvoudige
havermout
af
tot
de
velerlei
uit
Amerika
ingevoerde
vlokkensoorten
toe
.
Toch
staan
in
voedingswaarde
de
meeste
van
die
preparaten
achter
bij
onze
alleen
door
pellen
voor
'
t
gebruik
In
onze
weermacht
heeft
Mussert
geen
cent
vertrouwen
.
Dat
riekt
erg
naar
landverraad
!
Maar
nu
het
slot
van
het
betoog
.
Dij
Volkskrant
vat
het
aldus
samen
:
Ofschoon
geen
officier
in
het
leger
der
Koningin
,
zal
hij
met
ons
volk
zijn
groo
ten
nood
doorworstelen
in
dit
crisisjaar
van
zijn
bestaan
.
Het
begin
van
dit
jaar
plaatst
hij
„
in
het
teeken
van
de
democratische
weer
-
macht
en
het
potverteeren
"
(
het
gemo
-
biliseerde
leger
verslindt
ontzaglijke
som
men
,
die
in
de
verste
verte
niet
op
te
brengen
zijn
)
;
—
en
wat
het
einde
van
dit
jaar
betreft
stelt
hij
de
vraag
of
het
zal
staan
„
in
het
teeken
van
den
volk
-
schen
nationaal
-
socialistischen
wederop
bouw
."
Het
blad
geeft
dan
dit
commentaar
:
Volgens
de
voorstelling
van
den
heer
Mussert
beleven
we
in
den
loop
van
dit
jaar
een
crisis
voor
ons
volksbestaan
,
in
verband
gebracht
met
het
feit
dat
groo
te
volken
geen
notitie
nemen
van
de
rechten
der
kleine
.
En
nu
ziet
de
heer
Mussert
aan
het
einde
van
het
jaar
zijn
beweging
en
zich
zelf
aan
de
leiding
van
den
staat
.
Is
hier
geen
schakel
overgeslagen
?
Waarom
moet
de
crisis
van
ons
volks
-
bestaan
uitloopen
op
de
zegepraal
van
het
nationaal
-
socialisme
?
Krijgen
we
dat
den
volgenden
keer
in
zijn
weekblad
te
hooren
?
Wij
zouden
er
nog
een
vraag
aan
toe
willen
voegen
:
gaat
onze
lankmoedig
-
heid
en
goedzakkigheid
zoover
,
dat
wij
on-Nederlandsche
elementen
maar
heen
laten
modderen
,
totdat
ze
te
onzaliger
ure
aan
een
buitenlandsche
macht
een
verachtelijken
herdruk
van
een
Seisz
In
quart
of
Kuusinen
geleverd
wordt
?
Lichting
1924
naar
huis
.
Een
verblijdend
bericht
kwam
uit
'
s
Hage
:
in
de
eerste
maahden
zal
de
lichting
1924
geleidelijk
naar
huis
wor
-
den
gezonden
.
Deze
maand
gaat
reeds
een
klein
onderdeel
met
verlof
,
n.l
.
een
deel
van
de
artillerie
dezer
jaarklasse
.
N.S.B
.
Duitsche
nabootsing
;.
Wij
hadden
het
hiervóór
reeds
over
de
Duitsche
allures
der
N.S.B
.
Het
volgende
is
daarvan
weer
een
sprekend
staaltje
,
voorzien
van
geestige
commentaar
:
Er
zijn
enkele
N.S.B
.
sig'arenwinkels
die
den
naam
„
Driehoek
"
dragen
.
Deze
naam
mag
echter
niet
meer
worden
ge
-
bruikt
,
omdat
er
in
ons
land
een
uit
-
geverij
is
,
die
dezen
zelfden
naam
al
eer
der
voerde
.
Deswege
zitten
deze
nationaal-socialis
tische
sigarenwinkels
in
moeilijkheden
en
om
daaruit
te
geraken
,
heeft
het
Nat.-Soc
.
Dagblad
een
prijsvraag
uitge
-
schreven
voor
een
anderen
passenden
naam
voor
deze
nat-soc
.
winkels
en
als
hoofdprijs
daarvoor
beschikbaar
gesteld
het
boekwerk
„
Mijn
Kamp
"
van
Adolf
Hitler
.
De
Nederlander
reageert
daarop
nu
even
geestig
als
raak
door
het
volgende
commentaar
:
„
Nu
doen
wij
natuurlijk
ook
mee
.
En
wij
hebben
goede
hoop
,
dat
de
door
ons
voorgestelde
naam
uitverkoren
zal
wor
-
den
.
Welke
naam
is
dat
?
De
„
Dreieck
."
Als
men
nu
weet
,
dat
„
Dreieck
"
de
letterlijke
Duitsche
vertaling
is
van
'
t
woordje
„
driehoek
",
dan
begrijpt
men
hoe
geestig
en
raak
dit
commentaar
is
.
Want
het
toont
heel
duidelijk
aan
hoe
heel
de
z.g
.
Nederlandsche
Nat.-Soc
.
be
weging
een
letterlijke
Duitsche
imitatie
is
!
Vandaar
dan
ook
deze
hoofdprijs
!
Distributie
.
Van
Maandag
8
tot
en
met
Vrijdag
19
Januari
zal
bon
10
van
de
rijksdistri
-
butiekaart
recht
geven
op
het
koopen
van
een
pond
groene
erwten
of
split
-
erwten
.
Het
ligt
—
zegt
de
Tel
.
—
in
het
voor
nemen
der
regeering
per
18
Jan
.
a.s
.
de
distributie
van
bruine
boonen
,
witte
boo
hen
en
capucijners
te
doen
ingaan
.
De
hoeveelheid
,
waarover
men
te
beschik
-
ken
zal
krijgen
,
zal
waarschijnlijk
niet
groot
zijn
,
namelijk
een
half
pond
per
hoofd
per
maand
en
dan
niet
een
half
pond
van
elke
soort
,
maar
naar
verkie
-
zing
uit
één
van
de
drie
soorten
.
Te
voren
zal
een
begin
gemaakt
wor
-
den
met
de
voorbereiding
eener
regeling
voor
zieken
en
zwakken
,
die
meer
dan
gezonden
op
boonen
als
voedsel
aange
-
wezen
zijn
.
Bijzonderheden
over
deze
re
-
geling
en
over
de
algemeene
distributie
van
boonen
zullen
later
volgen
.
Binnenland
.
Groene
erwten
niet
meer
op
den
bon
.
De
Minister
van
Economische
Zaken
deelt
mede
,
dat
tegelijkertijd
met
den
aanvang
van
de
boonendistributie
op
19
Januari
,
de
distributie
van
groene
en
spliterwten
beëindigd
zal
worden
,
waar
-
door
voor
dit
artikel
de
vrijheid
voor
de
consumenten
hersteld
wordt
.
De
Minister
heeft
dit
besluit
kunnen
nemen
,
daar
verwacht
wordt
,
dat
de
motieven
,
die
destijds
geleid
hebben
tot
het
invoeren
van
deze
distributie
,
thans
niet
meer
gelden
,
hetgeen
uit
de
vol
-
gende
gegevens
moge
blijken
.
Thans
wordt
slechts
ruim
ftO
%
van
de
erwtenbonnen
bij
de
detaillisten
in
-
gewisseld
.
Door
het
invoeren
van
de
boo
nendistributie
zal
dit
percentage
onge
-
twijfeld
nog
lager
worden
.
Er
bestaat
derhalve
geen
gevaar
meer
,
dat
de
be
-
schikbare
hoeveelheid
groene
en
split
-
erwten
niet
billijk
verdeeld
wordt
,
ter
-
wijl
ook
gevaar
voor
hamsteren
niet
lan
ger
aanwezig
wordt
geacht
.
Bovendien
heeft
de
veevoederpositie
zich
zoodanig
ontwikkeld
,
dat
de
vi-ees
,
dat
een
te
groot
deel
van
den
erwten
-
oogst
zou
worden
bestemd
voor
veevoe
-
der
—
hetgeen
mede
een
belangrijke
overweging
is
geweest
om
over
te
gaan
tot
de
erwtendistributie
—
zich
thans
niet
meer
voordoet
.
Wel
dienen
de
de
-
taillisten
de
ingenomen
erwtenbonnen
van
de
laatste
distributieperiode
op
de
normale
wijze
in
te
leveren
,
aangezien
anders
bij
een
eventueele
toekomstige
distributie
van
dit
artikel
moeilijkheden
voor
hen
zullen
ontstaan
.
Zooals
bekend
,
heeft
tijdens
de
distri
-
butie
van
groene
en
spliterwten
de
ver
-
koop
aan
den
handel
uitsluitend
plaats
gevonden
via
de
vereeniging
„
De
Koren
-
beurs
".
Ook
na
het
beëindigen
van
de
distributie
van
deze
artikelen
blijft
de
verkoop
nog
geschieden
via
deze
veree
-
niging
.
Officiëele
Crisis
-
publicaties
.
Toewijzing
kalveren
.
Het
Bestuur
van
de
Landbouw
-
Crisis-Organisatie
voor
Noord-Brabant
deelt
belanghebbende
georganiseerden
mede
,
dat
,
voor
zoover
betreft
onderstaand
dis
trict
,
de
toewijzing
kalveren
1940
heeft
plaats
gehad
en
mitsdien
de
gelegenheid
tot
inzage
van
de
betreffende
registers
is
opengesteld
van
Dinsdag
9
Januari
tot
en
met
Dinsdag
23
Januari
1940
ten
huize
van
den
districtssecretaris
:
District
67
Dreumel
.
Van
den
Prov
.
Voedselcommissaris
voor
Gelderland
.
De
Provinciale
Voedselcommissaris
voor
Gelderland
deelt
het
volgende
mede
:
Geldigheidsduur
der
voeder
-
bonnen
.
Reeds
eerder
werd
bekend
gemaakt
,
dat
de
veevoedertoewij
zingsbonnen
gel
-
dig
blijven
tot
het
einde
van
de
periode
,
welke
volgt
op
de
distributieperiode
,
waarin
de
bonnen
zijn
uitgereikt
.
De
bonnen
,
welke
dus
voor
de
periode
van
11
December
t.m
,
7
Januari
ver
-
strekt
werden
,
verliezen
hun
geldigheid
op
5
Februari
a.s
.
Thans
kan
daaraan
nog
worden
toe
-
gevoegd
,
dat
alle
toewijzingsbonnen
,
wel
ke
vóór
11
December
uitgereikt
zijn
,
eveneens
met
ingang
van
5
Februari
hun
geldigheid
verliezen
.
Verder
kan
nog
worden
medegedeeld
,
dat
het
voor
de
handelaren
nog
mogeUjk
is
tot
1
week
na
den
afloop
der
geldig
-
heidsduur
de
bonnen
ter
inwisseling
aan
te
bieden
.
held
van
karakter
te
typeeren
wist
en
Shaws
mooie
stuk
deed
leven
.
Onze
schooljeugd
zij
inzonderheid
hier
dus
op
attent
gemaakt
.
Wellicht
is
het
program
een
reden
voor
velen
om
de
rest
van
het
seizoen
voor
de
helft
van
het
heele
bedrag
nog
lid
te
worden
van
het
„
Nut
".
Militairen
gaan
optreden
voor
burgers
Woensdag
17
Januari
in
het
Spaarbankgebouw
.
—
Een
bijzondere
gebeurtenis
staat
Tiel
te
wachten
.
Op
Woensdag
17
Ja
-
nuari
a.s
.
zal
n.l
.
het
X-Y-Z
Soldaten
-
cabaret
,
samengesteld
uit
gemobiliseer
-
den
,
een
cabaretavond-^voor
de
burgers
van
Tiel
en
omstreken
geven
.
Het
X-Y-Z
Soldatencabaret
is
samen
-
gesteld
uit
één
compagnie
militairen
die
„
ergens
in
Nederland
"
in
een
afgelegen
polder
is
gelegen
.
Dit
cabaretgezelschap
gaf
reeds
vele
avonden
voor
militairen
en
is
thans
op
tournee
om
voorstellingen
te
geven
voor
burgers
.
Het
succes
dat
het
X
-
Y-Z
Soldatencabaret
overal
oogst
te
,
was
zeer
groot
.
Ook
zijn
optreden
voor
de
radio
had
groote
waardeering
.
Het
X-Y-Z
Soldatencabaret
is
met
een
speciale
bedoeling
op
tournee
.
Deze
mi
-
litairen
liggen
zeer
afgelegen
en
zijn
wat
ontspanning
betreft
,
geheel
aange
-
wezen
op
hetgeen
zij
zelf
organiseeren
en
ten
tooneele
brengen
.
De
poldercan
-
tine
nadert
zijn
voltooiing
.
Voor
een
be
hoorlijke
inrichting
zijn
echter
gelden
noodig
.
Deze
tracht
het
X-Y-Z
Soldaten
cabaret
thans
te
verzamelen
door
voor
burgers
op
te
treden
.
Een
uitgebreid
programma
wordt
door
'
t
X
-
Y-Z
Soldatencabaret
voor
het
voet
licht
.
gebracht
.
Het
programma
biedt
o.m
.
conference
,
declamatie
,
Veluwsche
boerenzang
,
vioolsoli
enz
.
Voorts
treden
nog
op
een
droogkomiek
en
een
hypnoti
seur
.
Tevens
is
er
een
vocale
show
,;
Een
half
uur
op
een
soldatenkamer
".
De
voorstelling
wordt
gegeven
in
het
Spaarbankgebouw
.
Wy
komen
op
de
unieke
gebeurtenis
nog
nader
terug
.
Politieberichten
.
—
Door
de
gemeente-politie
alhier
isop
verzoek
van
den
Sergeant
-
Majoorvan
de
Politietroepen
assistentie
ver
-
leend
bij
onderzoek
naar
een
vermoede
-
lijk
onredelijke
prijsopdrijving
door
ze
-
kere
V
.
d
.
B
.,
touwhandel
alhier
.
Het
onderzoek
wordt
voortgezet
.
—
Vrijdagavond
omstreeks
kwart
over
5
werd
medegedeeld
,
dat
een
voertuigvan
den
Echteldschen
dijk
was
geraakt
.
Uit
het
door
de
politie
ingestelde
on
-
derzoek
bleek
dat
een
luxe
auto
komen
de
van
de
richting
Echteld
alhier
tegen
een
met
een
paard
bespannen
wagen
was
gereden
.
Het
paard
en
het
voertuig
gleden
daar
door
van
den
dijk
.
Op
den
wagen
bevon
-
den
zich
3
personen
,
waarvan
1
werd
ge
wond
die
door
Dr
.
ten
Bokkel
Huinink
naar
Echteld
is
overgebracht
.
Bij
onderzoek
bleek
dat
de
wagen
aan
de
achterzijde
geen
verlichting
mede
-
voerde
.
Proces
-
verbaal
is
opgemaakt
.
~
Lijst
van
de
in
het
tijdvak
van
2
tot
8
Januari
1940
bij
de
poUtie
alhier
als
gevonden
aangegeven
voorwerpen
,
waarover
het
politie-bureau
alhier
aan
belanghebbenden
nadere
inlichtingen
kan
verstrekken
:
sleutel
,
sleuteltje
,
ro
-
zenkrans
,
bloedkoralen
halsketting
met
slot
,
hond
(
spaniel
),
potloodslijper
,
blau
we
damesportemonnaie
met
inhoud
,
rechter
glacé
heerenhandschoen
,
paar
gebreide
dameshandschoenen
,
linnen
zak
(
merk
Tiel
),
paar
wanten
,
knipmes
en
blauw
-
grijze
overjas
.
Agenda's
en
beriohten
van
diverse
vereenigingen
.
J.W.-nieuws
,
Beste
vrienden
.
Hedenavond
8.30
uur
maand
vei
-
gadering
.
Er
zijn
belangrijke
punten
te
be
-
handelen
dus
is
aller
aanwe2d-glieid
gewenscht
.
Deze
laatste
op-wekking
zou
overbodig
zijn
geweest
,
indien
we
allen
geweest
waren
bij
het
ziekbed
van
onzen
J.W.'er
Wim
.
Wim
,
die
Maandagavond
is
geïnstalleerd
als
Ds
zeeslag
van
Itamarica
.
13—17
Januari
1640
.
Een
grootsch
gevecht
op
de
kust
van
Brazilië
,
van
even
groote
beteekenis
als
de
pas
herdachte
„
Slag
bij
Duins
".
De
slag
bij
Duins
bracht
in
1639
aan
de
Spaansche
heerschappij
ter
zee
den
genadestoot
toe
.
Dit
zeegevecht
,
waarin
vlootvoogden
als
Tromp
,
Evertsen
en
Witte
de
With
zich
zoozeer
onderscheid
-
den
,
had
inmiddels
nog
een
vervolg
,
waarin
minder
bekende
,
maar
even
ver
-
dienstelijke
zeehelden
een
rol
speelden
en
de
Hollanders
wederom
blijk
gaven
van
de
superioriteit
van
hun
aanvals
-
tactiek
,
die
nog
werd
aangevuld
door
de
snelheid
en
handelbaarheid
hunner
schepen
.
De
„
Armada
",
die
bij
Duins
vernietigd
werd
,
was
een
der
twee
groote
vloten
,
door
Spanje
uitgerust
om
het
opstandig
Holland
te
treffen
en
tot
overgave
te
dwingen
.
Terwijl
er
een
naar
het
Noor
-
den
voer
,
zette
een
andere
koers
naar
Amerika
,
met
het
doel
,
de
daar
door
de
Hollanders
op
de
Portugeezen
veroverde
kolonie
Brazilië
aan
te
tasten
.
Er
was
daar
een
Hollandsch
bestuur
gevormd
,
aan
welks
hoofd
gesteld
was
de
bekwame
en
energieke
graaf
Johan
Maurits
,
een
kleinzoon
van
Jan
den
Oude
,
broeder
van
Prins
Willem
van
Oranje
.
Graaf
Johan
Maurits
had
een
uitstekende
opvoeding
genoten
en
aan
verschillende
universiteiten
gestudeerd
,
na
een
degelijke
voorbereiding
op
Dil-I
lenburg
.
Zijn
vader
deed
hem
diensti
nemen
in
het
Nederlandsch
leger
en
de
jonge
krijgsman
werd
tijdens
het
beleg
van
'
s
Hertogenbosch
in
1629
tot
overste
bevorderd
.
Hij
vestigde
zich
te
den
Haag
waar
het
fraaie
Mauritshuis
nog
aan
zijn
kunstzin
herinnert
.
Graaf
Johan
Maurits
werd
in
1636
tot
gouverneur
van
de
Braziliaansche
bezit
-
tingen
benoemd
en
kwam
er
in
1637
aan
na
al
direct
de
benepenheid
der
Hol
-
landsche
regenten
te
hebben
ondervon
-
den
,
die
hem
veel
te
weinig
schepen
en
soldaten
meegaven
.
Hij
zag
echter
in
d'e
nieuwe
wereld
een
prachtige
taak
voor
zich
weggelegd
en
aanvaardde
vol
en
-
thousiasme
het
bewind
.
Nog
heden
ten
dage
leeft
hij
in
de
Braziliaansche
ge
-
schiedenis
voort
als
„
de
prins
"
en
het
wordt
nog
steeds
levendig
betreurd
,
dat
de
te
hooge
eischen
van
de
Heeren
in
Holland
hem
ten
slotte
dwongen
ontslag
te
nemen
,
aangezien
hij
de
verantwoor
-
delijkheid
niet
langer
aandurfde
en
in
-
triges
hem
verbitterd
hadden
.
De
vestiging
der
Hollanders
in
Brazi
-
hë
vormt
een
interessante
en
veel
te
weinig
gekende
bladzijde
in
het
boek
van
onze
vaderlandsche
geschiedenis
.
En
de
zeeslag
van
Itamarica
was
een
der
hoogtepunten
in
een
periode
,
rijk
aan
grootsche
gebeurtenissen
.
Itamarica
is
een
stadje
niet
ver
van
de
groote
havenstad
Bahia
en
in
de
na
-
bijheid
van
Recife
,
dat
in
den
Holland
-
schen
tijd
„
Het
Rif
"
heette
.
Op
dit
ge
-
deelte
van
de
Braziliaansche
kust
heeft
een
betrekkelijk
kleine
,
Hollandsche
vloot
een
glansrijke
overwinning
be
-
haald
op
de
tweede
„
armada
".
Deze
bestond
uit
-
86
schepen
,
bemand
door
12.000
matrozen
en
soldaten
.
Het
bevel
werd
gevoerd
door
don
Ferdinand
Mascarenhas
da
Torre
.
Reeds
voordat
ze
op
de
kusten
van
Brazilië
aankwam
had
deze
vloot
heel
wat
te
doorstaan
.
Ze
was
in
Portugal
bijeengebracht
.
Gedu
-
rende
de
maanden
van
afwachting
voor
het
vertrek
stierven
tengevolge
van
ziek
te
honderden
opvarenden
.
Voor
de
Afri
-
kaansche
kust
werd
de
vloot
wederom
door
ziekten
geteisterd
,
waarbij
driedui
-
zend
man
verloren
werd
.
En
toen
ze
de
haven
van
Bahia
bin
-
nenzeilde
moesten
er
wederom
honder
-
den
zieken
aan
wal
worden
gezet
.
De
overtocht
had
ettelijke
maanden
ge
-
duurd
.
Er
werd
langen
tijd
rust
gehouden
en
men
wierf
nieuwe
strijdkrachten
aan
,
voornamelijk
negers
.
Indianen
,
Portu
-
geesche
en
Spaansche
kolonisten
.
De
Spaansche
admiraal
had
de
beschikking
over
800
vuurmonden
.
En
hij
zeilde
zelf
-
bewust
Noordwaarts
,
naar
de
Holland
-
sche
kolonie
,
waar
men
tamelijk
onder
den
indruk
was
.
Gouverneur
Johan
Mau
rits
had
tevergeefs
naar
Holland
om
versterkingen'geschreven
.
Het
leger
tel
-
de
slechts
drie
duizend
man
en
de
tal
-
rijke
Portugeezen
,
die
in
de
kolonie
wa
-
ren
blijven
wonen
,
leken
niet
te
vertrou
-
wen
.
Het
duurde
inmiddels
,
dank
zij
tegen
-
winden
,
nog
twee
maanden
,
alvorens
de
„
armada
"
voor
het
„
Recief
"
het
zwaar
versterkte
fort
verscheen
.
En
toen
was
er
een
handelsvloot
binnengeloopen
,
die
in
allerijl
bewapend
werd
.
Men
gunde
zich
zelfs
geen
tijd
,
de
ladingen
te
los
-
sen
.
De
Hollandsche
vloot
verkreeg
aldus
een
sterkte
van
veertig
schepen
,
met
500
vuurmonden
en
'
n
bemanning
van
2800
koppen
.
Een
deel
van
het
leger
bleef
met
Indiaansche
hulptroepen
in
de
kolonie
achter
,
om
de
veiligheid
er
van
te
verzekeren
.
De
eerste
dagen
van
Januari
waren
vervuld
geweest
van
ban
ge
verwachtingen
.
Maar
de
oude
Hollandsche
vechtjas
sen
beschikten
ook
over
het
noodige
zelfvertrouwen
en
toen
gouverneur
Mau
rits
de
vloot
bevel
gaf
de
„
armada
"
te
-
gemoet
te
zeilen
,
aanvaardden
de
ad
-
miraals
Loos
,
Huygens
en
Alderik
vol
goeden
moed
het
bevel
.
Ze
vertrokken
'
s
avonds
te
10
uur
,
nadat
,
zooals
in
de
ki-onieken
te
lezen
staat
,
„
yder
met
def
-
tige
woorden
tot
syn
devoir
vermaent
was
".
Het
eerste
treffen
vond
bij
Itamarica
plaats
,
waarnaar
de
zevendaagsche
zee
-
slag
wel
kan
worden
genoemd
als
de
slag
bij
Itamarica
.
Het
was
de
12e
Ja
-
nuari
.
Het
admiraalschip
„
De
Faam
"
kreeg
het
tegen
den
middag
te
kwaad
tusschen
twee
groote
galjoenen
,
die
spoedig
van
nog
twee
andere
hulp
kre
-
gen
en
den
Hollandschen
bodem
enter
-
den
.
Urenlang
verweerde
de
bemanning
zich
tegen
een
overmacht
,
terwijl
admi
-
raal
Loos
doodelijk
gewond
werd
.
Het
gevecht
moest
door
het
vallen
van
de
duisternis
gestaakt
worden
.
De
Hollanders
hadden
o.a
.
het
groote
schip
„
Alkmaar
"
verloren
,
dat
op
drie
plaat
-
sen
lek
geraakt
was
en
gezonken
.
Men
kwam
gedurende
den
nacht
eenigszins
op
adem
,
verrichtte
de
noódige
herstel
-
lingswerken
,
lapte
de
gewonden
op
,
zoo
goed
en
kwaad
als
het
ging
,
omdat
geen
man
gemist
kon
worden
en
was
op
den
morgen
van
den
13en
Januari
weer
ge
-
reed
.
Thans
voerde
admiraal
Huygens
het
commando
.
Van
'
s
morgens
vroeg
tot
'
s
avonds
laat
werd
er
gevochten
.
Van
talrijke
schepen
bestookte
men
el
-
kander
met
musketten
.
Geen
der
par
-
tijen
slaagde
er
echter
in
een
beslissing
te
forceeren
.
Wind
en
strooming
hadden
inmiddels
hun
werk
gedaan
en
de
vloten
naar
het
stadje
Parahyba
af
doen
drijven
.
Daar
vond
de
ontmoeting
van
den
14en
Ja
-
nuari
plaats
.
Er
gebeurde
iets
,
dat
ook
elders
herhaaldelijk
plaats
vond
.
Ver
-
schillende
Hollandsche
kapiteins
hiel
-
den
zich
voorzichtig
buiten
de
vuurlinie
en
wachtten
zich
wel
,
tegen
een
over
-
macht
op
te
tornen
,
niet
beseffend
,
dat
ze
later
het
kind
van
de
rekening
zou
-
den
worden
,
indien
de
Spanjaarden
mochten
zegevieren
.
De
dapperheid
van
Alderik
maakte
veel
goed
.
Van
zijn
schip
,
„
De
Zwaan
",
was
de
groote
mast
afgebroken
.
Hij
moest
het
anker
laten
vallen
,
teneinde
niet
op
-
de
gevaarlijke
kust
te
drijven
,
werd
daarop
door
tegenstanders
om
-
ringd
,
die
hem
enterden
.
De
bemanning
verdedigde
het
schip
wanhopig
,
maar
moest
voor
de
overmacht
wijken
en
de
Spanjaarden
waren
meer
dan
een
uur
lang
heer
en
meester
op
de
voornaam
-
ste
dekken
.
De
Hollandsche
soldaten
aan
boord
van
„
De
Zwaan
"
zagen
hun
aanvoerder
voor
hun
oogen
neergescho
-
ten
worden
.
Hij
werd
in
veiligheid
ge
-
bracht
en
verbonden
.
Ofschoon
uitgeput
door
bloedverlies
,
wist
hij
zijn
krachten
te
verzamelen
en
zijn
mannen
tot
nieu
-
wen
moed
te
prikkelen
.
De
soldaten
her
-
overden
na
een
zwaar
handgemeen
de
kajuit
.
De
matrozen
namen
hun
plaat
-
sen
weer
in
en
vlootvoogd
Alderik
gaf
bevel
,
het
anker
te
lichten
.
Hij
verkoos
op
de
zandbanken
te
drijven
boven
een
nederlaag
.
Er
bevonden
zich
nog
enkele
honderden
Spanjaarden
aan
boord
van
„
De
Zwaan
",
die
stuk
voor
stuk
over
de
kling
gejaagd
werden
.
Een
vijandelijke
bodem
trachtte
aan
het
schip
den
wegl
te
versperren
,
liep
hierbij
echter
op
een
klip
en
begon
snel
te
zinken
.
Beide
schepen
gingen
aldus
den
on
-
dergang
tegemoet
.
Maar
de
Hollanders
konden
zich
in
veiligheid
brengen
.
Bij
het
vallen
van
den
avond
bleek
,
dat
de
Hollandsche
vloot
nergens
had
behoeven
te
wijken
en
hier
en
daar
talrijke
krijgs
-
gevangenen
en
veel
wapentuig
had
buit
-
gemaakt
,
alsmede
een
bedrag
van
der
-
tigduizend
gulden
en
eenige
gouden
ket
-
tingen
,
ongerekend
hetgeen
de
matro
-
zen
voor
zich
zelf
hadden
gehouden
.
^
De
volgende
twee
dagen
was
het
vol
-
komen
windstil
.
Aan
weerszijden
aani
vaardde
men
dit
uitstel
dankbaar
.
De
Hollandsche
admiraal
belegde
een
krijgs
raad
en
nam
de
nalatige
kapiteins
on
-
der
handen
.
Men
besloot
,
een
laatsten
aanval
te
wagen
,
maar
ook
de
derde
dag
was
niet
gunstig
,
aangezien
de
wind
pas
tegen
drie
uur
opstak
,
zoodat
men
.
besloot
,
niets
te
ondernemen
.
Onderwijl
veranderde
de
plaats
van
het
gevecht
wederom
.
Toen
op
den
17en
Januari
het
signaal
tot
den
aanval
werd
gegeven
,
bevonden
de
strijdenden
zich
voor
Rio
Grande
.
Er
bleek
niet
veel
krachtsinspanning
meer
noodig
,
om
den
vijand
op
de
vlucht
te
doen
slaan
.
De
Spaansche
schepen
lieten
zich
met
de
zeestrooming
meedrijven
,
tientallen
zon
-
ken
en
slechts
een
klein
gedeelte
zag
de
Spaansche
kusten
weer
.
De
Hollandsche
verliezen
beperkten
zich
tot
twee
sche
-
pen
en
zoowat
honderd
dooden
.
En
zoo
de
kolonie
in
Brazilië
niet
voor
altijd
veilig
gesteld
werd
,
er
was
ten
bate
van
het
moederland
definitief
een
einde
gemaakt
aan
de
Spaansche
be
-
dreiging
over
zee
.