Tekstweergave van DWSS_1967-01-13_010
Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.
„DEZE WEEK"
WASSERIJ DE HERTOGH
voor een VERZORGDE WAS
en CHEMISCHE
REINIGING
MAAKT U OOK GEBRUIK VAN DE
TUMBLER-WAS
's Morgens vóór tien uur gebracht
's Middags na vier uur gehaald
Uw WITTE was wordt gewassen en gedroogd
voor 50 et per kg
Minimum gewicht 5 kg
Voordelig en gemakkelijk!!!
Voor alle gewenste inlichtingen
Tolstraat 17 - Zaltbommel - Telefoon 04180—2425
WIJ SPAREN ALLEMAAL BIJ DE
RAIFFEISENBANK
spaarbank en alle bankzaken
Kantoren te:
Waardenburg - Zaltbommel
Brakel - Haaften - Hedel
Nederhemert - Rossum
„LOOP NAAR DE POMP"
Hoewel in ons Nederlandse taaieigen het bovenstaande algemeen
minstens ervaren wordt als een onvriendelijkheid, kunnen deze
woorden in Bommel sinds enkele weken in de meest letterlijke
betekenis worden gebruikt. En dan geenszins als onaardigheid.
Na een gedwongen afwezigheid van ruim zestig jaar keerde namelijk
de oude pomp die eertijds in de Gasthuisstraat stond, vanuit Amster¬
dam naar haar vaderstad terug.
In brokstukken ligt zij nu op het grasveldje aan het eind van de
Agnietenstraat, wachtend op het moment dat de stedelijke overheid
haar onderdelen weer in elkaar zal doen passen. En wij hopen dat
dit met zoveel deskundigheid zal geschieden, dat de breuken en
beschadigingen die het monument (bij de demontering in Amster¬
dam?) heeft opgelopen, zo goed mogelijk worden gerestaureerd en
weggewerkt.
Pompen
Van de oude stadsplattegronden en
uit diverse geschriften weten we dat
de watervoorziening in Bommel tot
het midden der 17de eeuw geschied¬
de door middel van welputten. Op
de kaart van Blaeu (circa 1640) tel¬
len we er minstens elf en alleen in
de Boschstraat stond toentertijd
tegenover de Rozemarijnsteeg reeds
een pomp, welke in 1711 vervangen
werd door het op 24 augustus van
dat jaar te Dordrecht gekochte ste¬
nen exemplaar. De pomp die oudere
Bommelaars zich nog zullen herinne¬
ren, dateerde echter van omstreeks
1800.
In de tweede helft van de 17de eeuw
werden de meeste putten vervangen
door houten pompen. Meestal ge¬
beurde dit door de omwonenden,
waardoor er een zekere konkurrentie-
strijd ontstond in het maken van de
merkwaardigste exemplaren. Ver¬
schillende pompen werden voorzien
van gesneden mannen- en vrouwen¬
beelden en de stad werd vermaard
om deze ongebruikelijke uiting van
kunstzinnigheid.
Toch wekte dit soms de ergernis van
de vreemdeling, want we lezen hoe
de dichter Jan van Hoogstraten in
1726 hogelijk ontstemd is vanwege
het feit dat er aan de pomp in de
Gasthuisstraat de naakte beeltenis
van een heidense stroomgod was ge¬
plaatst.
Kennelijk ging deze vorm van pomp-
verfraaiing ook de overheid wat te
ver: in 1736 werd laatstgenoemde
pomp vervangen door een natuur¬
stenen kopie, welke nog steeds een
baardige en met lauwerkrans ge¬
tooide stroomgod voorstelde, doch
die nu midden voor het lijf een gro¬
te, als waterspuwer dienende dolfijn
torste. De andere houten pompen
werden in de loop van de 18de eeuw
alle vervangen door meer eenvoudige
hardstenen exemplaren. Slechts drie
voorbeelden zijn daarvan bewaard
gebleven: in de Gamersestraat (1781),
voor de - jammerlijk verwaarloosde -
Vischmarkt (circa 1800) en naast het
stadhuis (begin 1800). Laten we er
zuinig op zijn! Weliswaar werd er
in de tuin van het museum een pomp
herbouwd, doch deze is samengesteld
uit (niet bij elkaar passende) onder¬
delen van andere pompen.
Rond 1900 was de pomp in de Gast¬
huisstraat dusdanig bouwvallig, dat
de toenmalige gemeentearchitekt
Gulden er een sterk raamwerk om¬
heen deed plaatsen. Voorgesteld
werd de pomp naar elders in de stad
over te brengen, bijvoorbeeld de
achterzijde van de Boterhal of een
plantsoengedeelte. Zelfs gingen er
stemmen op, het gevaarte te gebrui¬
ken als versterking van de krib aan
de ingang van de haven...
Gelukkig is dit laatste niet doorge¬
gaan: in 1903 echter verhuisde het
monument naar de tuin van het
Rijksmuseum te Amsterdam.
Door de V.V.V. werden in het begin
van de dertiger jaren akties ontke¬
tend, teneinde de pomp te laten
terugkeren; in de plaatselijke courant
richtte de stroomgod zich in een
lyrisch gedicht tot zijn medestad¬
genoten. B. en W. schreven de mi¬
nister van O. K. en W. op 4 septem¬
ber 1933 en de 5de december 1933
kwam het antwoord. Z. Ex. achtte
het verzoek getuigen van een her¬
leefde belangstelling voor verleden
en schoonheid der stad en dit „is mij
als zoodanig sympathiek. Op zich
zelf beschouwd zou ik daaraan dan
ook gaarne gevolg geven"'. Van een
terugkeer naar Bommel kon echter
geen sprake zijn, omdat een geoloog
van monumentenzorg had vastgesteld
dat de pomp in zorgwekkende toe¬
stand verkeerde en alleen nog te
redden was „indien het binnenshuis
in een gelijkmatige temperatuur
wordt opgesteld". En aangezien de
minister niet veronderstelde dat dit
laatste Bommels bedoeling was, be¬
hield de pomp vele zomers en win¬
ters zijn plaats in de tuin van het
Rijksmuseum, totdat in het afgelopen
jaar opnieuw pogingen door B. en
W. werden ondernomen, ditmaal
met sukses.
Onze stad zal - weliswaar in een
onopvallend hoekje - weer een fraai
monument rijker zijn.
Stadsontsiering
Kunnen we aan de ene kant spreken
van een verheugend geval van stads¬
verfraaiing, aan de andere kant heb¬
ben we helaas weer enkele gevallen
van onbegrijpelijke stadsontsiering
moeten konstateren.
Aan het eind van de Boschstraat
werd een nieuwe gevel opgetrokken
in een (imitatie-)handvormsteen. Zo¬
wel de gebruikte steensoort, als
vooral de kleur daarvan zijn in vol¬
strekte disharmonie met de hele ver¬
dere gevelrij. De nieuwe gevel werkt
bepaald ontsierend.
Een soortgelijk geval zien we in de
TE KOOP:
Prima eenruiters
met onderbouw
teak en vuren
4x6 en 5x5 m
Raamlijsten
Rolkassen en Warenhuizen
Kasglas 22x18 en 19x14
Eenruiters,
heel glas met slechte lijst
Onderdelen voor
warenhuizen en kassen
Gegalvaniseerde golfplaten
183 x 80 cm ƒ 5,—
170 x 90 cm ƒ 5,75
200 x 90 cm ƒ 6,—
Plastic golfplaten
a ƒ 6,— per m2
Hout, Goten, Rietmatten enz,
G. VERVOORN
Waaldijk 109, Brakel
Telefoon 04187—231
J. H. SOER
Hogeweg D lb, Nieuwaal
Telefoon 04186—249
HEBT U GELD NODIG ?
Een gezinskrediet
b.v. voor nieuwe meubels
of een financiering
voor aankoop van een auto
Wij bemiddelen voor U
(U hebt geen borg nodig)
Snelle behandeling
Geheimhouding verzekerd
Ook voor al Uw
Verzekeringen op elk gebied
A. ERMSTRANG
Burg. Posweg 33, Brakel
Nieuwstraat, waar eveneens een ge¬
vel van (originele-)handvormsteen
verrees in dezelfde smakeloze kleur.
Het is hier echter niet alleen de
kleur die niet bij de verdere gevel-
wand past, doch ook de gehele
bouwstijl is totaal afwijkend van het
verdere straatbeeld. Normaliter
wordt in Bommel een geveltype ge¬
bouwd waarbij de waterlijst even¬
wijdig loopt aan de rooilijn. Bij deze
nieuwe gevel staan de waterlijsten
echter loodrecht op de rooilijn, ter¬
wijl de dakvlakken bovendien nog
vóór de gevel uitsteken. Men behoeft
waarlijk geen stedebouwkundige te
zijn om aan te voelen dat kleur,
steensoort en gevelvorm misschien
elders met sukses kan worden toege¬
past, doch op deze plaats in de
Nieuwstraat zeker niet thuishoort.
Nu we gisteravond in de Maasstraat
een derde soortkleurige gevel ontdek¬
ten, zouden we bijna willen zeggen
dat het gele gevaar onze stad be¬
dreigt ... HK-