Tekstweergave van DWSS_1967-01-13_010

Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.
„DEZE WEEK" WASSERIJ DE HERTOGH voor een VERZORGDE WAS en CHEMISCHE REINIGING MAAKT U OOK GEBRUIK VAN DE TUMBLER-WAS 's Morgens vóór tien uur gebracht 's Middags na vier uur gehaald Uw WITTE was wordt gewassen en gedroogd voor 50 et per kg Minimum gewicht 5 kg Voordelig en gemakkelijk!!! Voor alle gewenste inlichtingen Tolstraat 17 - Zaltbommel - Telefoon 04180—2425 WIJ SPAREN ALLEMAAL BIJ DE RAIFFEISENBANK spaarbank en alle bankzaken Kantoren te: Waardenburg - Zaltbommel Brakel - Haaften - Hedel Nederhemert - Rossum „LOOP NAAR DE POMP" Hoewel in ons Nederlandse taaieigen het bovenstaande algemeen minstens ervaren wordt als een onvriendelijkheid, kunnen deze woorden in Bommel sinds enkele weken in de meest letterlijke betekenis worden gebruikt. En dan geenszins als onaardigheid. Na een gedwongen afwezigheid van ruim zestig jaar keerde namelijk de oude pomp die eertijds in de Gasthuisstraat stond, vanuit Amster¬ dam naar haar vaderstad terug. In brokstukken ligt zij nu op het grasveldje aan het eind van de Agnietenstraat, wachtend op het moment dat de stedelijke overheid haar onderdelen weer in elkaar zal doen passen. En wij hopen dat dit met zoveel deskundigheid zal geschieden, dat de breuken en beschadigingen die het monument (bij de demontering in Amster¬ dam?) heeft opgelopen, zo goed mogelijk worden gerestaureerd en weggewerkt. Pompen Van de oude stadsplattegronden en uit diverse geschriften weten we dat de watervoorziening in Bommel tot het midden der 17de eeuw geschied¬ de door middel van welputten. Op de kaart van Blaeu (circa 1640) tel¬ len we er minstens elf en alleen in de Boschstraat stond toentertijd tegenover de Rozemarijnsteeg reeds een pomp, welke in 1711 vervangen werd door het op 24 augustus van dat jaar te Dordrecht gekochte ste¬ nen exemplaar. De pomp die oudere Bommelaars zich nog zullen herinne¬ ren, dateerde echter van omstreeks 1800. In de tweede helft van de 17de eeuw werden de meeste putten vervangen door houten pompen. Meestal ge¬ beurde dit door de omwonenden, waardoor er een zekere konkurrentie- strijd ontstond in het maken van de merkwaardigste exemplaren. Ver¬ schillende pompen werden voorzien van gesneden mannen- en vrouwen¬ beelden en de stad werd vermaard om deze ongebruikelijke uiting van kunstzinnigheid. Toch wekte dit soms de ergernis van de vreemdeling, want we lezen hoe de dichter Jan van Hoogstraten in 1726 hogelijk ontstemd is vanwege het feit dat er aan de pomp in de Gasthuisstraat de naakte beeltenis van een heidense stroomgod was ge¬ plaatst. Kennelijk ging deze vorm van pomp- verfraaiing ook de overheid wat te ver: in 1736 werd laatstgenoemde pomp vervangen door een natuur¬ stenen kopie, welke nog steeds een baardige en met lauwerkrans ge¬ tooide stroomgod voorstelde, doch die nu midden voor het lijf een gro¬ te, als waterspuwer dienende dolfijn torste. De andere houten pompen werden in de loop van de 18de eeuw alle vervangen door meer eenvoudige hardstenen exemplaren. Slechts drie voorbeelden zijn daarvan bewaard gebleven: in de Gamersestraat (1781), voor de - jammerlijk verwaarloosde - Vischmarkt (circa 1800) en naast het stadhuis (begin 1800). Laten we er zuinig op zijn! Weliswaar werd er in de tuin van het museum een pomp herbouwd, doch deze is samengesteld uit (niet bij elkaar passende) onder¬ delen van andere pompen. Rond 1900 was de pomp in de Gast¬ huisstraat dusdanig bouwvallig, dat de toenmalige gemeentearchitekt Gulden er een sterk raamwerk om¬ heen deed plaatsen. Voorgesteld werd de pomp naar elders in de stad over te brengen, bijvoorbeeld de achterzijde van de Boterhal of een plantsoengedeelte. Zelfs gingen er stemmen op, het gevaarte te gebrui¬ ken als versterking van de krib aan de ingang van de haven... Gelukkig is dit laatste niet doorge¬ gaan: in 1903 echter verhuisde het monument naar de tuin van het Rijksmuseum te Amsterdam. Door de V.V.V. werden in het begin van de dertiger jaren akties ontke¬ tend, teneinde de pomp te laten terugkeren; in de plaatselijke courant richtte de stroomgod zich in een lyrisch gedicht tot zijn medestad¬ genoten. B. en W. schreven de mi¬ nister van O. K. en W. op 4 septem¬ ber 1933 en de 5de december 1933 kwam het antwoord. Z. Ex. achtte het verzoek getuigen van een her¬ leefde belangstelling voor verleden en schoonheid der stad en dit „is mij als zoodanig sympathiek. Op zich zelf beschouwd zou ik daaraan dan ook gaarne gevolg geven"'. Van een terugkeer naar Bommel kon echter geen sprake zijn, omdat een geoloog van monumentenzorg had vastgesteld dat de pomp in zorgwekkende toe¬ stand verkeerde en alleen nog te redden was „indien het binnenshuis in een gelijkmatige temperatuur wordt opgesteld". En aangezien de minister niet veronderstelde dat dit laatste Bommels bedoeling was, be¬ hield de pomp vele zomers en win¬ ters zijn plaats in de tuin van het Rijksmuseum, totdat in het afgelopen jaar opnieuw pogingen door B. en W. werden ondernomen, ditmaal met sukses. Onze stad zal - weliswaar in een onopvallend hoekje - weer een fraai monument rijker zijn. Stadsontsiering Kunnen we aan de ene kant spreken van een verheugend geval van stads¬ verfraaiing, aan de andere kant heb¬ ben we helaas weer enkele gevallen van onbegrijpelijke stadsontsiering moeten konstateren. Aan het eind van de Boschstraat werd een nieuwe gevel opgetrokken in een (imitatie-)handvormsteen. Zo¬ wel de gebruikte steensoort, als vooral de kleur daarvan zijn in vol¬ strekte disharmonie met de hele ver¬ dere gevelrij. De nieuwe gevel werkt bepaald ontsierend. Een soortgelijk geval zien we in de TE KOOP: Prima eenruiters met onderbouw teak en vuren 4x6 en 5x5 m Raamlijsten Rolkassen en Warenhuizen Kasglas 22x18 en 19x14 Eenruiters, heel glas met slechte lijst Onderdelen voor warenhuizen en kassen Gegalvaniseerde golfplaten 183 x 80 cm ƒ 5,— 170 x 90 cm ƒ 5,75 200 x 90 cm ƒ 6,— Plastic golfplaten a ƒ 6,— per m2 Hout, Goten, Rietmatten enz, G. VERVOORN Waaldijk 109, Brakel Telefoon 04187—231 J. H. SOER Hogeweg D lb, Nieuwaal Telefoon 04186—249 HEBT U GELD NODIG ? Een gezinskrediet b.v. voor nieuwe meubels of een financiering voor aankoop van een auto Wij bemiddelen voor U (U hebt geen borg nodig) Snelle behandeling Geheimhouding verzekerd Ook voor al Uw Verzekeringen op elk gebied A. ERMSTRANG Burg. Posweg 33, Brakel Nieuwstraat, waar eveneens een ge¬ vel van (originele-)handvormsteen verrees in dezelfde smakeloze kleur. Het is hier echter niet alleen de kleur die niet bij de verdere gevel- wand past, doch ook de gehele bouwstijl is totaal afwijkend van het verdere straatbeeld. Normaliter wordt in Bommel een geveltype ge¬ bouwd waarbij de waterlijst even¬ wijdig loopt aan de rooilijn. Bij deze nieuwe gevel staan de waterlijsten echter loodrecht op de rooilijn, ter¬ wijl de dakvlakken bovendien nog vóór de gevel uitsteken. Men behoeft waarlijk geen stedebouwkundige te zijn om aan te voelen dat kleur, steensoort en gevelvorm misschien elders met sukses kan worden toege¬ past, doch op deze plaats in de Nieuwstraat zeker niet thuishoort. Nu we gisteravond in de Maasstraat een derde soortkleurige gevel ontdek¬ ten, zouden we bijna willen zeggen dat het gele gevaar onze stad be¬ dreigt ... HK-