Tekstweergave van HNWS_1942-06-10_003
Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.
r~
STADSVORMEN IN DE BETUWE
Door zijn historie en door zijn ligging is
Gelderland een interessante staalkaart van
liverse stedevormen. In sommige gedeel
en toch handhaafde zich zeer lang het
'eodale stelsel, terwijl in andere reeds
;pocdig een centraal gezag gevestigd was.
Soo treft men naast heuvellandschappen,
ils op de Veluwe en in den Achterhoek,
in.deBetuweage poldergebieden aan, ais in.de Betuwe
riet gevolg van een en ander is geweest
sen verscheidenheid van stedentypen.
Het is evenwel zeer moeilijk na te gaan,
loe de oorspronkelijke vorm is geweest
l/aak. maar al te gauw, werd datgene, wat
liet meer direct nut afwierp, gesloopt, of
werd een wal afgegraven of een gracht
ïedempt, om wat bouwterrein te vinden
• oor uitbreiding van den woningbouw En
3m het historisch gegevene bekreunde
nen zich minder, helaas! Zoodoende moe-
en wij nu vooral uit prenten, kaïrteti. e d.
ien ouden toestand leeren kennen.
Voor den handel en hel onderling men-
=chenverkeer waren de ..groote steden-
acheppende kracht". En naarmate de han¬
delswegen werden verlegd, en de veikcers-
■nogelykheden toe- of afnamen, naar die
.-nate ook nam de bloei der steden af en
loe.
De ou.-- in gemakkelijkste transport¬
wagen wa'en, zoo lezen wij in de verhan¬
deling van ir. P. H Endt, steeds de rivie¬
ren en het is dan ook hier. dat we, ge¬
woonlijk bij een natuurlijke vluchthaven
si den grond van een zijnviertje, de eer¬
ste hulzen-agglomeiaties aantreffen.' Bij
smalle rivieren vond de vestiging aan bei¬
de zijden plaats. In later tijd vindt men
deze ook bij wegkruisingen, daar dan het
transport per as drukker Is geworden In
deze plaatsen van boeren en visschers
brengt de handel veel veranderingen
Handwerkslieden gaan er wonen en uit het
dorpje groeit meermalen een stad.
Het type kasteel-steden, dus nederzet¬
tingen ontstaan bij de kasteelen, is weer
anders. Deze zijn meestal regelmatiger van
vorm, omdat de kasteelheer hier aanvan¬
kelijk baas bleef.
Tot deze behooren oa. de plaatsen Ba¬
tenburg, Buren, enz.
In zeker opzicht zijn met deze die ste¬
den te vergelijken, die volgens een tevoren
apgemaakt plan zijn aangelegd. Deze zijn
evenwel zeer zeldzaam in ons land. Een
voorbeeld is Elburg.
Soms wijzigde een groote brand den
nuden plattegrond der nederzettingen.
Kenmerk der rivierdorpen is de langge-
SÜektc vorm, met dwarsstraatjes op de
'sade uitmondend, En wanneer zij in rang
klimmen tot stad, hadden ze, daar bijna
alle verkeer zich op de kade concentreert
zeen behoorlijk marktplein.
,,Het oorspronkelijk dijk- of streekdorp
bevat slechts één enkele straat, soms met
ïen achterstraat aan een of beide zijden.
A-aar de hoorigen woonden van ieder erf."
Het v.as de verdedigingsgordel, die een
plaats eerst recht tot stad verhief. De
nuur beschermde tegen brand, tegen in¬
braak en het was vooral de „gordel" die
den koopman lokte, want daarachter was
hij veilig.'
De Romeinsche castra gebruikten voor
verdedigingsgordel de palasideering, met
of zonder ringgracht en deze vond men
ook bij onze oudste steden. Tiel had zich
al heel spoedig door een verdedigingswerk
gewaarborgd tegen vijan del Ijk heden. On¬
der koning Lodewhk Napoleon zijn de la¬
tere vestingsmuren van meerdere plaat¬
sen gesloopt Arnhem en Nijmegen sloop-
tui hun wallen.
Zeldzaam regelmatig aangelegd is Zalt-
öommel Maar . ,. van de vroegere geschie¬
denis dezer stad is uit den aanleg weinig
meer op te maken. Hoe komt het. dat deze
stad zoo regelmatig is gebouwd? Waarom
staat de prachtige St Maartenskerk zoo
ver achteraf? De plattegrond der stad
geeft daarop geen antwoord. De vroegere
omtrekken der stad zijn goed bewaard
gebleven. De bolwerken, die dateeren uit
den tijd van prins Maurits zijn vergraven
en lot plantsoenen ingericht, doch de wal
en stadsgracht bleven! ,,Een voor Gelder¬
land eenig specimen"!
Uit den plattegrond van Tiel is, inzake
zijn stadsgeschiedenis, heelemaal niet meer
af te lezen, omdat de/e stad zóó vaak is
verwoest en herbouwd, vergroot en dan
weet' verkleind.
Een mooi voorbeeld van een kasteelslad
Buren.DezeplaatsheeftgeheelhetI- Buren. Deze plaats heeft geheel het
aspect van een stad en zij is zeer regel¬
matig aan aanleg.
Culemborg is evenwel de interessantste
Voor nederverkoopers verkrijgbaar bij:
G. SLOMP - Nieuwstr 72 - LEERDAM
kasteelstad. De plaats ligt aan een veer op
den grooten weg van Utrecht naar het Zui¬
den, gunstig dus; voor ontwikkeling. ,,De
Heer van het in de dertiende eeuw ter be¬
scherming van veer en tol gestichte kasteel
bevorderde namelijk sterk de vestiging
binnen zijn gebied en toen het stadsgebied'
volgebouwd raakte, stelde hij tot tweemaal
toe tijdig grond voor uitbreiding ter be¬
schikking, eei-st langs den Lekdijk, daarna
nogmaals in het Zuiden. Het merkwaardige
daarbij was, dat beide uitbreidingen groo¬
tendeels afzonderlijk ommuurd werden, de
zuidelijke-nieuwstad kreeg zelfs ook zijn
eigen kerk, De heerbaan Is ook hier de
voornaamste straat, die In de oude stad
zoo breed is, dat zij tevens tot markt kan
dienen. Alle drie deelen zijn allerregelma-
tigst aangelegd: duidelijk is vooraf gepro¬
jecteerde verkaveling te herkennen. Hoc
jammer is het dat van dit typische geheel
zoo goed als niets is overgebleven; de af¬
takeling begon reeds in 1672, toen het
kasteel door de Franschen verwoest werd,
en thans zijn ook muren, poorten en grach¬
ten verdwenen "
,.De psyche der Geldersche stad is an¬
ders dan die der Hollandsche steden, door¬
dat dé binnengrachten met of zonder hoo¬
rnen ontbreken; het zijn meer landstadjes
dan deze, maar daarmee is ook alles ge¬
zegd."
H. P. VAN IPEREN
Andel (N.B.)
LIENDEN
RIJKE FRUITOOGST VERWACHT.—
Onze corresp. te Llenden schrijft ons:
Als de voorteekenen niet bedriegen,
aal de Betuwe dit jaar een rijken
fiuitoogst tegemoet gaan. Wat de ker¬
sen betreft, zoowel meikersen als
Duitsche -n diver-e zwarte variëteiten,
kan met voldoening worden vastge¬
steld dat ze zonder uitzondering zeer
goed zij n geladen. De vruchtzetting
h*eft onder gunstige omstandigheden
plaats gehad en de nachtvorsten heb¬
ben er geen enkele schade aan berok¬
kend. In verschillende boomgaarden,
vooral In de wat oudere, hebben de
kersenboomen onder in den kroon nog¬
al dood hout, hetgeen deskundigen als
een gevolg van den uiterst strengen
winter beschouw*1 . ~"it euvel dnet zich
ook voor bij verschillende pruime-
boomen, vooral bij de Engelsche kro¬
zen, en Reine Ckude d'Ouillene.
Ten aanzien van Je pruimen zijn de
vooruitzichten over het algemeen ook
heel goed. Werd aanvankelijk gedacht
dat de nachtvorsten aanmerkelijke
schade aan de bloesems hadden ver¬
oorzaakt, nu de vruchten gezet zijn,
valt dit erg m-:. Van de Reine Vic¬
toria kan een zeer goed gewas worden
verwacht. Ook de Reine Claude d'AI-
than zit goed geladen. De Reine Claude
d'Ouillens laat nogal te wenschen over,
hLtgeen vermoedelijk zijn oorzaak
vindt In den slechten stand van het
hout. De Aerly Laxton, Eldensche
blauwen en de verschillende soorten
witte pruimen blijken goed gezet te
zijn.
Wat den stand van de appels betreft
kan, met uitzondering van de goud-
reinet en onder voorbehoud van enkele
laatbloeiende variëteiten als konings-
zuur, bellefleur bloemee e. d„ van wel¬
ke laatste soorten de vruchtzetting zich
nog moet voltooien, worden gezegd, dat
een zeer behoorlijk gewas kan wordm
verwacht. De Yelow Transparant, de
overbekende vroege fijne tafelappel, is
o\ era! zeer dik geladen, daarentegen
schijnt de Transparant de Cronsel nog¬
al achter te bleven. Van deze soo--t
schijnt de bloesem nogal van de nacht¬
vorsten te hebben geleden. De goud-
re mét is d:t jaar bijzonder ongelijk.
Ti of men hier en daar volblocierde
boomgaarden aan, vele boomgaarden
hebben of geheel met of slechts zeer
matig gebloeid. Vooral die boomgaar¬
den, waar het vorig jaar de bladstand
veel te wenschen overliet, en dat wa¬
ren er heel wat, laten het er dit jaar
Icelijk bij zitten, Dit is wel erg jam¬
mer, want nog altijd is de gondreinet
een van de meest gewilde appelvarië-
teiten. De slerappei heeft nagenoeg
zonder uitzondering zoer rijk gebloeid,
zoodat ook hiervan de verwachtingen
hoopvol gestemd zijn.
De bloei der vele soorten peren was
dit jaar zeer rijkelijk. De meeste soor¬
ten zijn zeer goed gezet, zoodat hier¬
van een vollen oogst rrag worden ver¬
wacht. De bessen staan er over het al-
temeen ook goed voor. Hier en daar
schijnen de roode bessen nog wat
nachtvorstschade te hebben oppeloopen
doch er zullen er niettemin in over-
v'oed zijn.
Naar wij tenslotte vernemen, komen
nogal veel vreterij en luis in de boo-
men voor. Men schrijft dit toe aan te
zwakke wint er bespuiting. A! met al
m?g de Betuwe toch zeer tevreden zijn.
VOEDINGSGEWASSEN IN EIGEN
TUIN
XXV
Roode-, Witte- en SavoyekooL
Tot de voedingsgewassen, die voor
wintervoorraad worden geleekt, behoo¬
ren ook de late roode, late witte en late
gele Savoyekool. Deze gewassen verlan¬
gen een voedzame, goed bemeste, vocht-
houdende grond. In zeer schrale arme
gionden komt er van deze kool weinig
of niets terecht.
Van de roode kool gebruikt n en voor
winferbewaring het ras „Late donker-
100de Langendijker"; van de witte kool
oe ,,Denekool" en van de Savi yskool de
„Gele Langendijker wintel '. Bovendien
v. orden van de witte kool nog Je rassen
„Roem van Enkhuizen" en „Late Lan¬
gendijker" gebruikt voor het maken van
zuurkool.
Omstreeks einde April worden deze
koolgewassen op zaaibedden, gezaaid en
half Juni uitgeplant. Wie ze niet zaaide,
kan de koolplanten dan wel overal in
voldoende hoeveelheden In den tuin-
bouwhandelO verkrijgen. Men plante ze
vooral niet te dicht De onderlinge af¬
stand bedrage minstens 70 bij 70 centi¬
meter.
Bij droog zonnig weer dienen ze vol
doende met water te worden begoten
totdat ze goed aan den groei zijn. Een
nabemesttng met wat salpeterstikstof-
mest, koegièr of beer komt hun. verderen
groei ten goede. In October/November
worden de kooien geoogst en tijdens den
winter op een koele, droge, vorstvrlje
plek bewaard.
In volkstuinen en andere particuliere
tuinen vindt men de roode en witte kool
wel het meest geteelt, Van de Savoye¬
kool wordt het ras „late groene" In Juli
veel als nateelt aangeplant. Deze wordt
in den winter van het veld geoogst.
Een lastige ziekte van de koolgewos-
sen is de knolvoetziekte. Om deze zoo¬
veel mogelijk te voorkomen, verwïssele
men bij den teelt van kool steeds van
grond.
KAMER VAN KOOPHANDEL EN FABBIEKEN
VOOR GELDEBLAND, TIEL
Wijciriin gen.
Opgaven aan het H»niiettr»irist*r gedurende de
perStd* Il tot en met KO Mei 10H2.
N.V. Koninklijke Metaalufaren fabrieken voorheen
IV.Daaldr.ropAZont*»,Tiel,Binntnhonk34,J. IV. Daaldr.rop A Zont*», Tiel, Binntnhonk 34,
vervaBrdifren van metaalwaren in den ruimsten lin,
luxe- en hoUhoudetiJk* artikelen, ^erllchllnesoms-
roenten. clectrlacbc verwarmi nK««pparaten voor
hui«houdr)ijke en industriële doeleinden en sche¬
pen, electri'che heetwaterreservolrs, jereede onder-
rti-rdj industrieën,
nkt
Is: W. J. Daalderpp te
N. M. DaaMcrop te
Helmond.
NV ij- - eeromlsssrl»
Licht en voorde.
Coöperatieve] Verbrtvke^'treeniolng en Brood'
bakkfirij V.A., Tiel. Voor de Ktlkuit 30. Brood- «n
bsschultbakkerl), krulden icrii waren, bullhoudelüko
artikelen,1 borstelwerk, toiletartikelen, brandstoffen,
voederartfkelen, tabak, zuivel producten, eomestiblee,
manufacturen, meubelen, Miikerwerkcn.
OrtUlagen met Ingang van 1 Mui 19*2 de gevol-
mHchtifrde P. van Rojurm te Ttcl.
Iardeibedrljfslclder)G.J.vanNieuwe ge-volmachtIarde ibedrljfslclder) G. J. van
Uitert. (Geen beperkende br palingen).
D. J, Spie», Tiel. Kleiberj-stmat 3. Groot- en
Kleinhandel in Vaa>. visch, fruit en spek, alles in
Uitgeoefend bedrijf dient thans te lulden: Groot¬
handel in kaa?, vlsch. fruit en spek, alles in den
rulmsttn zin.
- Fa. Gebr. van Mourik. Zaltbommel. Korte Steiger-
itraat 10, Bierbrouwerij en Unfabriek.
Bedrij f «leider: H. de Gaay te Zaltbommel.
Landbouwbureau van Stiuf kom. Tiel. Kruis-
stradtje 2. Administratie-, boekhoud- en voorllch-
tlngburcau; verkoopkantoor landbouwbenoodigdhe-
den.
Procuratiehouder: W. W. van Beusekom te Tiel.
C. Sonnevett, Hedel. Maatdljk C 0. Kleinhandel
in manufneturan.
Uitgeoefend bedrijf aan te vullen met: Klein¬
handel in meubelen.
Sigaren fabriek „Krre,bo", firma Kerkhaff fln
BHjetihcro, Culcmborg. Hecrenutraat 10. Sigaren¬
fabriek.
Acte van vennootschap werd opgemaakt. De he-
pnlinaen ten aanilen van do rcohten van derdon
werden in de Inschrijving opgenomen. •-
firma Ktumper & Van drn Ham Storftnfabrlfk.
Culcmborg, Steonhovcnlnnn B. Het drijven en ex-
plolti er*n van een sloelenfjibrick.
Handelsnaam gewfjsigd Jn i Firma Klum^er ft
van den Hum.
Vonnooten thans: A. P. Klumper Sr.. A, P.
Klumper Jr. C. van den Hnm, A. C. van den Ham
en A. H. van den Ham, allen te Culemborg. Uit¬
geoefend bedrijf thans: Meubelfabriek.
J. .!"..<'*. Tiel. Pteln 16. Brood- en banketbakke¬
rij. Kleinhnndel In eta>col»rle en suiker werken.
Eigenaar: J. Amwni. uitgetreden
Handelsnaam gewijzigd In: E. Vifter. Eigenaar:
E. ViF«cr Ie Tiel.
GtldérUX* Mrllrinriehtinn, Tiel. Stationsstraat 30.
Hnrtdcl In ï.uivetprodilcten.
I.Staal,uitgetreden.Eigenaar; I. Staal, uitgetreden.
Nieuwe cluennar: K. van Leggclo te Kolhsm.
Gcvolmnrhllsdei H. Vencmu te Tiel, (Beperkende
lw>»[fnt»n).
N.V. Mvijrr & Co'e Scheepsbouwmaatschappij,
Zaltbommel, Havcndijk 21.
JV.1'., Meiirr & Co'e Sflterpjio"wmaatschappij
(Mcyer and Co'b Shijibufldlnc ('nmpany ; Mcyer und
Co's SohlffbatiaTeMtfebhaTt), Zaltbommel, Havendijl;
21, Het uitoefenen van het scheepsbouwbedrijf met
ülli ■■■ il ihrirtoe in 'len vner-l uil whroiden zin knn
behooren, daaronder begrepen htt koopen on ver-
koopon van schepen.
Lid tftn den Bnod «UI Beheer: S. J. Gro^'i te
O. J. van fh.nvrrm. Ommeren fsemeente Lien-
d»ii>. HarentchMtraat O. 107. Brand;toffenh^ndd.
Er Werd >*r:mr"d in b-rt uit Beoefend bedrijf op te
nrm»n: kleinhandel in petroleum. Dit bedrijf is
thant ove-iedann nan H. J. van Ommeren.
Handelsnaam H. J. van Ommeren -. eigenaar H.
J. van Ommeren te Ommer»".
H't ui'c-ei'fend b?druf van D. J. van Ommeren
aan te vullen met groothandel in fruit.
C nop f rat"-" Forr-ril<:r,.y,v*L. Buitrma'icn. Triebt
(«meent* Buurmanen. Duk T 16. Sr-air-
iMtibedrUl Rekening *n h*lgnr 1041 Ingediend.
CoSperolfei-i Boareiü**HvO«A n M.^^nn W.A..
vVaardenbuir. RiiUrlraalweg A. 122a. Bankbedrijf,
"-'""■■■'i ■■ s'i VCoraeltMten en er*4l»t*n aan de It-
d-n, beleggen van gelden. Rekening en balani 19-11
Ingediend.
Coapatatitvi So*f*ttE«*Rl>*nlfc Heat!**.. Haaftrn
A. 111. Spear- en ultl(erb*druf. Eek'nlng en baiart:
over 1911 ingediend.
N.V. VêrlOêH & SjpMMMtet-jJ il.. Tiel. Nieuwe
TieU.cheweg 22. Fabricage van glueo»?j. zwarte
stroop, dfxtrine en carsmel. Plan van ultkeering
gednponeerd.
TieUeht Verllahritk, Tiel, Kor*nmnrk<: 27—29.
Verffabriek. Faillissement op 22 Seplcmber 1910
geëindigd.
Ton den HaiU & Co.. Geldermalsen, Kerkstraat
1TÏ. Het drijven van beurt^aartdirn^ten.
Uitgeoefend bedrijf thans: Expeditiebedrijf, boot¬
en autodien^ton. Mengvocderhandel.
J. co» Zee, Geldermalïcn. Gcldertch^traat B. 24.
Smederij. Kleinhandel in- en reparatie van rijwie¬
len. Kleinhandel in haarden, kachel» en landbouw-
werktuisren.
De «mederij wordt voortgezet door de vennoot¬
schap onder firma J. en A. van Zee, gcve:ti?d te-
Gcldcrmalscn. Geldersebentraat B. 24.
Vennooten: J. Tan der Zee, balden te Gelder-
„D* 'Kareeboom" Fa. J. Peterte & Zoon. Tiel.
Markt 6. Café. Groot- en kleinhandel in aard'
appelen.
Vennoot Joh, Peterse, overleden. De caak wordt
voor eigen rekening voortgezet door J. J. Peterse.
Handelsnaam gewijzigd in: ,,De Karteboom" J.
J. Petcne.
Eigenaar: J. J. Peterse te Tiel. Uitgeoefend be¬
drijf tbansi Café, groot- en kleinhandel in poot-
J. ƒ. M. Paardekoapcr, Culemborg, Zandstraal
20. Bakkerij In verband met bet feit, dat de eige¬
naar J. 1. M. Paardckooper vermoedelijk overleden
is, althans ale vermizt dient to worden beschouwd,
wordt de aaak voortgezet door zijn echtgenoot* M,
A. Panrdekooper-Auscmsi. Handelsnaam thans: J.
Paardekooper-Ausem?. UitgcoeTend bedrijf thans:
BrrMidbflkV.eiij en banketbakkerij.
A. J. van der Pol, Kapel-Avezaalh (gemeente
Zoeten). Dorptatraat 116n. Aannemer, timmer- ei
metselbedrljf.
Eigenaar: A. ,T. van der Pol te '/-•len.
J. tan Ooi en Zoon. Gel de rro al nen, Herman EuUk.
straat B. 220. Bodedionat.
Vennooten: J. van Ooi en C. D. van Ooi, belden
te Geldermalsen
G. van Haftent en Zoon, Ingen (gemeente Llen-
den), Rijn^tiBBt 165. "Expeditiebedrijf, groothandel
frt
Uattem.
Oplicffinaen.
Aê vtiittiekantoor d* Jong» van Ztrtjiuherpes
Whnhnut. Voorburg 11. Exploitatie van het Bureau
voor Pachta«urantie en Boerenbedrijfsveraekering.
Boide vennooten op 2fi Mei 1012 uitgetreden.
Vennootichap ontbonden on taak opgeheven.
ö. J. va« Qttyren. Culemborg, Oude Vïschmarkt
II. Handel in manufacturen.
Zaak met Ingang van 1 Oetober 1911 opgeheA'ep.
E. h. Wijzenbeek i- Zonen, Culemborg, Katten-
etraat 12. Handel in manufacturen en alle andere
roerende zaken.
Zaak met, ingang van 27 Mei 1912 opgeheven.
KERK EN SCHOOL
Ned. Hcrv. Kerk. Beroepen nflar Eumpt,
eand. W, M. J. Geurtsen, hulpprcdiker te
's-Hcrti>itenbc*sch.
Benoemd tot hulpprediker te Eindhoven,
eand. J. Strasscr, Ihulppredlker te Goraol.
Te Santpoort, cand. J. A. Visser te Amster¬
dam.
Aangenomen naar Heinenoord, rand. E. J.
Eichhorn, hulpprediker te Barendrecht.
Bedankt voor Katwijk: aan Zee, ds. L. Knier
te Bunnik.
Geref. Kerken. Tweetal te Bedum ds. J, J.
Koppe te Ommen en ds. A. J. W, Vogelaar
te Lemelerveld. ,
Ned. Her\'. Kerk. Benoemd tot hulppredi¬
ker te Utrecht de heer J, R. Immink, voor¬
ganger Ned. Prot. Bond aldaar. — Te St. Ja-
cobi Parochie-Wier mej. A, Blom, eand. te
Hilversum,
Aangenomen naar Boxmeer eand. H. J
ter Haar Romeny, hulpprediker te Gmnekon.
Geref. Kerken. Aangenomen als hulppre¬
diker te Ahbenbroek eand. 3. M. Mantz, hulp¬
prediker te Oss.
Ühr. Geref. Kerk Beroepen naar Sneek
ds. W. Ruiter te Dedemsvaart, die bedankte
vóór Zwaagwesteinde.
Geref. Gem. Beroepen naar Meliekerkê en
Tholen eand. J. B. Bel te Rotterdam.
Geref. Kerkert, Aangenomen naar
Leerdam ds. G. Vlsee te EmJ'ichheim.
Chr. Geref. kerk. Bedankt voor Leer¬
dam ds. H. van Leeuwen te Ermelo.
MARKTBERICHTEN
GELDERMALSEN. — Lammeren: / 16—36,
biggen 30—.Ï7.50, kippen 2.20—2.10, oude ha¬
nen 2.30—2.50 per stuk, boter 2.60 per kg,;
tieren é-32 per kg.
GORINCHEM
VEEMARKT — Op de heden gehouden
veemarkt bedroeg de aanvoer 1350 stuks.
Brj vrij vlugge handel werden de volgen¬
de prijzen besteed;
Zware kalfkoeien ƒ 375—550, melk¬
koeien ƒ 350—525, kalfvaarzen ƒ 350^—
475. guiste vaarzen ƒ 250—350, pinken
ƒ 120—180, graskalveren ƒ 80—150, big¬
gen ƒ 40—60, schapen ƒ 40—80, lamme¬
ren ƒ 30—45.
KONIJNEN — Op de konijnenmarkt
was een bevredigende aanvoer, de handel
echter kalm. Jonge konijnen f 1.50—3.50,
slachtkonijnen ƒ 4—6, voedsters ƒ 10—12.
EIERVEILING — Ter wekelijksche
eierveiling bedroeg de aanvoer 2456
stuks. t>e prijs was ƒ 1.32 per kg.
SPORT
CONCOURS-HIPPIQUE TE NIJMEGEN
Op Zondag 21 Juni a.9. zal op het N.È.C.-
terrein te Nijmegen een concours-hippiue
worde* gehouden, georganiseerd door de
Ned. Ver. „Het Talgpaard", gevestigd te
Groningen. Het concours wordt gehouden
i.r.cler liet Reglement van het Centraal Co-
milo" voor de concoursen Hippiquc in Ne¬
derland.
Het. programma vermeldt concoursen van
Tuigpaarden.EenspannenMmietklasse;1. Tuigpaarden. Eenspannen Mm iet klasse;
2. Goedgekeurde Hangiten, Kensnannen, type
Tuigpaarden; 3. Stamboeknierriin, Eenspan¬
nen, type Tuiïpaard; 4. Shettand PonjiB,
Eenspanntn; S. Tuigpaarden, Eenspannen
Open Klasse; 7 Hackneys. Eenspannen, Open
Klasje; 8. Shetland Ponys, Twee- of Meer¬
mannen, Open Klasse; 9. Tui^pnarden.
Tweespannen, Open Kla??e; lt. Tuigpaar¬
den. Tandems, Open Klat-se. ^'oo^ts zullen
demonstraties worden gegeven in het Hoe.
cesirhnol Kviden. Nadere hiiïonderheden rul¬
len per advertentie worden bekend gemaakt.
L—n
VOETBALUITSLAGEN VAN ZONDAG J.L.
Kampioenschap van Nederland
AGOVV—Eindhoven 3__0
Heerenveen—ADO o—2
IDISTRICT I
Prom.enmp. re». 2e klas
II—StormvogelsII-1—1DOS II—Storm vogels II -1—1
Prom.eomp. res. 3e klas
II—Velo*IIIo_4Elindcwijk II—Velo* III o_4
IIDISTRICT II
Prom.comp, 2e klas
Ncptunus—'t Gooi j__4
Prom.comp. 3« klai
Martinit—Fortuna i__5
3e klas D
LSV—Steeds Volharden 11—o
Prom.comp. res. 3e klas
II—UnitasII6—0Slicdrecht II—Unitas II 6—0
IRea. 3e klas I
II—&WTII1—1LSV II—&WT II 1—1
DISTRICT in
Prom.comp. 2e kis*
Go Ahead—Hengele 0—0
Bc-rne^—Rheden 3—0
(Go.Ahead promoveert;
IVDISTRICT IV
Prom.comp. 2e klas
BleyeAeide—VVV 2—2
Prom.eomp. *e klas
VlümcnBChê Bovs-^Hintham 5—2
VDISTRICT V
Velocitai—Frisia 3—1
STANDEN
Kamp v Nederland
ADO 6 2 3 17 10—8
Eindhoven 7 3 2 2 8 9—7
AGOVV 7 3 2 2 8 12—11
Heerenveen 7 14 2 6 8—13
Blauw Wit 7 2 14 6 12—12
IIDISTRICT II
Prom.comp. 2e klas
't Gooi 3 2 1—6 8—4
Neptunua 2 1—12 4—6
UW 3—121 5—7
IIIDISTRICT III
Prom.comp. 2e klas (eindstand)
Go Ahead 6 4 2 — 10 15—4
Hengelo 6 3 3—9 12—5
Borne 6 114 3 4—13
Rheden 6—242 6—15
IVDISTRICT IV
Promcomp. 2e klas
Maurits 3 1113 7—4
VVV 3 1113 5—6
Bleyerheide 4 12 14 7—9
VDISTRICT V
Prom. comp. 2e klas
VelociUs 3 3 — — 6 7—8
Emmen 3 2 — 14 5—4
Frieia 4 — — 4 — 4—9
L—0
BE MERKWAARDIGSTE HAND-
TEEKENINGENCOLLECTIE ^
VAN NEDERLAND
WIJK BIJ DUURSTEDE. — „Jam¬
mer," zucht de heer R. M. Nijhoff in het
fjemoedelijk-ouderwetsche Wijk bij Duur¬
stede aan de Lek. „de Paus heeft mij wol
ecu kaart pestuurd, maar met een ge¬
drukte handteekemnff. Ik heb er moeite
genoejï voor gedaan, maar het lukt mij
niet. Ja mijnheer, u weet eenvoudig niet.
hoeveel werk aan het verzamelen van
handteekoningen vastzit en hoeveel
menschen je aan moet schrijven... het
is echter allemaal een kwestie van vol¬
houden!"
Nu, indien er iemand over volhouden
mae meepraten, dan is het wel in elk
«eval de heer Nijhoff: noem gerust de
naam van do een of andere bekende per¬
soonlijkheid — in welk werelddeel dan
ook — en tien tegen een, dat u diens
zwlerijre, bibberige, houterige of kunst¬
zinnige handteekening in dit sfeervolle
heerenhuls kunt vinden.
Men spreekt zoo dikwijls over hobby's
en liefhebberijen, maar in dit geval zou¬
den wij deze woorden niet met nadruk
voorop willen stellen, want dit werk
heeft een heel anderen achtergrond. De
heer Nijhoff heeft namelijk in den loop
der jaren volkomen zijn gehoor verloren,
waardoor hij feitelijk voor een gedeelte
het contact met de buitenwereld kwijt
raakte. Maar hij wilde toch met beide
beenen midden in het leven blijven
staan.,.
En als hij thans boven in een der twee
vertrekken staat, die rondom met foto's
van alle grooten der aarde, met vluch¬
tige schetskrabbels van bekende schil¬
ders en puntige briefjes gestoffeerd zijn
de hoeveelheid is zoo overstelpend,
dat ge ge\yoonweg verbluft op den drem¬
pel blijft staan — zal hij stellig Hunnen
constateeren, dat de werkelijkheid hem
niet lofgelaten heeft. Hoeveel bezoekers
dan ook bil dezen verzamelaar komen,
'aat zich nog maar moeilijk tellen.
Hij Is in het rustige dorp, welks aspect
heheerscht wordt door de stompe ruïne
en de bekende molen van Ruysdael, een
bekende verschijning, die zoo populair
is geworden, dat het kleinste jochie kan
ertelleh, waar de heer Nijhoff woont.
En vreemdelingen nemen dan gaarne de
gelegenheid te baat dezen „veelbespro¬
ken man" of beter „veelaangeschreven
man" eens te bezoeken. Overdag werkt
hij als procuratiehouder bij de Wijksche
Handelsvereeniging waarvan zijn broer
directeur is en is dan iemand, die met
groote accuratesse de kas beheert. On¬
danks zitn doofheid is hij administratief
uitstekend onderlegd en ziin gedachten
dwalen temidden van alle cijferreeksen
maar zeldpn af naar grootheden in
Japan, Indië of Frankrijk — al kan men
wel eone een enkele keer piekeren over
een „moeilijk geval", dat Iemand den
heelen dag en zelfs den nacht niet meer
los laat, Em dergelijk lastig probleem
was destijds Clemenceau, die In alle
talen zweeg. Deze heeft vermoedelijk de
eerste kaarten uit Wijk hij Duurstede,
die tusschnn do bergen post, die hij
dagelijks door te worstelen kreeg ver¬
dwaald waren, met een achteloos gebaar
'n den prullemand lalen gliidm. Maar
steeds weer greep de heer NijhoTf naar
de pen .,. doch even trouw deed de
lieer ziin kaarten opnieuw in de prulle-
bak. misschien grommend: „Ik heb wel
wat beters te doen."
Toen. even taai als de tijger zelf. greep
de heer Nijhoff naar het laatste middel:
hij stuurde een kaart met een caricatuur
an Clemenceau met het opschrift: „Le
bon tigre".
De geschiedenis verhaalt niet, of Cle¬
menceau ziin evenbeeld met een glim*'
lach aangekeken heeft — in elk geval
kwam de prent terug met een zwierige
handteekening erop en had de heer Nij-
hoif alle reden om te glimlachen...
Het spreekt vanzelf, dat het voor een
krantenman lastig is, den heer Nijhoff
een „interview" af te nemen, maar wij
waren zoo gelukkig ook diens broer in
zijn gezelschap aan te treffen, die als
,to!k" kon fungeeren — wanneer
etnanrï namelijk een zin met de juiste
ippenheweging uitspreekt, kan de ver¬
zamelaar het „verstaan" — en die ons
tevens iets kon vertellen over „het
begin".
Als Jongen voelde hi.ï reeds voor post¬
zegels ... later begon hij aan verschil¬
lende schilders een penteekening of een
ander krabbelt je te vragen. En naar¬
mate hij steeds harrlhoorender werd en
nog maar moeilijk met iemand kon con-
verseeren, totdat dit eindigde in volko¬
men doofheid, begon hij zich met groo¬
tere toewijding op het verzamelen van
handteekeningpn toe te leggen."
Aan de muien hangen rondom schil-
derden en schetsen van vele bekende
kunstenaars: allemaal geschenken voor
den heer Nijhof. En \ele schilders dach¬
ten hij sfehzelf: ik moet dien merkwaar-
digen man toch eens ontmoeten... zoo
hebben reeds vele beroemdheden op de
stoep van het ..Wijksche" huis gestaan.
De heer Nijhoff heeft ze alle hartelijk
ontvangen en zijn papieren schatten ge¬
toond; menigeen heeft verrast in de
groole album gebladerd, waarin ook een
foto met handteekening van Adolf Hitler
voorkomt.
„Veel moeite gehad om dit van den
Führer te krijgen?" zoo vragen wij.
„Neen. die had ik dadelijk," krijgen
wij ten antwoord.
In dit royale boek —- dat trouwens
maar een heel klein gedeelte is van de
heele verzameling — komen we reeds
honderden namen tegen. Om eens een
kleine bloemlezing te geven: Willem
Kloos. Mengelberg. Jacques Urlus. Gene¬
raal Snijders, Mijn Streuvels, Frederik
van Eeden, Gatesloot, Arlhur van Scheru
del Buziau, Maarschalk Foch. Petain.
Fokker, Göbbels, GÖring, Emil Jannings,
Richard Tauber, Churchill. MacDonald,
Blomberg, Ludendorf, Mackensen, Mus-
sollni, Dr. Eckener Elisabeth Bergner,
La Argentina, Pilsoedski, Kipllng, Ca>
rueo...
En zoo zouden we door kunnen gaan
met Puccini, Selma Lagerlöf, Alb.
Schweitzer, Richard Strauss, Harald
Kreutzberg en Yehudi Menuhin. Ja, zelfs-
Edison en Marconi ontbreken nietl
Als ge boven komt in de twee „mu-
seumvertrekken", waar de ruim 2100
handteekeningen en andere stukken
min of meer overzichtelijk gesorteerd
zijn — van het behang kan men amper
nog iets zien. want de muren zijn rond¬
om beplakt, terwijl ook veel op tafels
ligt uitgespreid — zien tal van andere
beroemdheden u aan, Louis Davids,
Sven Hedin, Kallio, de vliegers van de
Pelikaan, Lord Halifax, Prof. Roland
Holst, Nobilé. van Ribbentrop, Edgar
Wallace tot den Japanschen minister-
president Hirota toe.
„Dit is ook aardig," zegt de heer Nij¬
hoff ineens en wijst op een vluchtig
krabbeltje van Jan Sluyters, een harmo-
nicaspelor voorstellend.
Dan valt ons oog op een paar noten,
die Prof. Mengelberg speciaal voor den
heer Nijhoff teekende: een bijzonder
waardevolle attentie. En terwijl wij ver¬
der rondzien, dwalen onze blikken „en
passant" over Jan Musch en den naam
Sarrn=anr nismede de eerste president
van Duitschland Ebert en Hindenhurg.
„Je hneft er niet mee te beginnen,
want het valt niet mee," zegt de heer
Nijhoff. „ie krijjrt ontzettend weinig ant¬
woord. Tegenwoordig ga ik natuurlijk
nog steeds verder mijn collectie uit te
breMen, maar er komt niet veel meer
binnen."
Overigens leest de verzamelaar veel
en vooral kranten en tijdschriften heb¬
ben zijn onverdeelde aaïidacht om nieu-
w.e beroemdheden te „ontdekken". Heeft
hij eindelijk een slachtoffer gevonden —
de keus wordt natuurlijk sleeds kleiner,
wanneer men dr belangrijksten al heeft
— dan wórdt deze nel zoolang met kaar¬
ion bestookt, totdat het gewenschte
effect bereikt is. Het duurt lang. alvo¬
rens de heer Nijhoff dit „papieren bom-
bardempnt" opgeeft.
Vermelding verdien! nog, dat de ver¬
zamelaar door ziin ..actie" met den schil-
der Leo Gestel bevriend raakte — deze
"komt dan ook dikwijl? even aanloopen
en informeert naar de laatste resultaten.
Hoeveel uren vnie Mid in dit werk
zijn gaan zMten, laaf tjcïi natuurlijk nog
fliei eens Mi henadpnng schatten; Maar
de heer Nijhoff hoeft er geen spijt van
te hebben: hef ziin in elk geval geen ver¬
loren uren geweest
Zonals gezond, kent heel Wijk Ml
Duurstede hem — de post natuurlijk
niet uitgezonderd. Deze leeft geheel met
de ups en downs van de verzameling
mee.
Anders stond echter de vorige burge-,
meesier van Wijk bij Duurstede tegen
dat vreemde cecorrespondeer en hptvele
bezoek aan den heer Nijhoff. Hij Het
eens infoimeeren, of het wel een „zui¬
vere zaak" was...
(Nadruk verboden)1
FEUILLETOh
Blond en bruin
HOOFDSTUK m
Haar vele geld scheen haar op een¬
maal in gevaar, de rijke toekomst on¬
zeker.
„Verbrand den brief maar, oom, als u
wilt."
Hij boog het hoofd en stak een lucifd.
aan; van al, wat Hildburga's arme,
smeekende vrouwenhart op het papiti
had toevertrouwd aan eene, die mei
haar was opgegroeid, die jarenlang als
een zuster naast haar had geleefd, bleef
niets over dan een hoopje asch, in een
witte aschbak.
Beate ging naar het balkon en liet de
asch wegwaaien.
Geen woord werd er meer tusschen
hen over den brief gewisseld.
IVHOOFDSTUK. IV
Vandaag zou Herbert een uurtje ko¬
men babbelen. Beate had een wit katoe¬
nen japon aangetrokken en trok de zachl
golvende, goudbruine haren wat losser
en wat lager over het voorhoofd. Zij
btond voor den spiegel, en haar roode
lippen weken een weinig vaneen, en
lieten de sneeuwwit;^ regelmatig ge¬
vormde tanden zien.
, Een diepe zucht ontsnapte haar borst.
Zij was nu bijna vierentwintig jaar.
Hoe lang zou haar nonnenbestaan nog
duren?
Haar oom scheen er in het geheel nog
niet aan te denken, de wereld vaarwel
te ztggen. De dokter was een domoor;
volgens hem had Jürgen Westmann al
lang dood moeten zijn. Met een breed ge¬
baar strekt zij de armen uit. O, zij hon¬
gerde zoo naar het leven, haakte naar
genot en gemakt Deze dagelijksche
kringloop stond haar zoo tegen, zoo ont¬
zettend tegen.
Als Herbert maar spreken wou! Haai
oom zou vast niets tegen hebben op een
huwelijk met den zoon van den aanzien¬
lijken, adellijken bankier.
Haar oom was juist uitgegaan; om de¬
zen tijd dronk hij met nog een paar
heeren, die hij daar ontmoette, een glas
bier in het stationskoffiehuis.
Zij sloot het huis en snelde den tuin
in die vol zomelbloemen stond. De stam-
rozen geurden, en twee linden bogen
haar weelderige takken laag over het
dak varuJiet kleine palviljoen,
Herbert van Groszer was 'lang en
blond. Zijn grijze, meestal koel starende
oogen, begonnen bij het zien der ge¬
liefde te glinsteren. Hij strekte zijn bei¬
de handen naar haar uit.
„Vandaag heb ik bijzonder sterk naar
je verlangd", fuisterde hij en kuste haar.
Zij trok hem naar de tuinbank, waarop
dien ongeluksavond Hildburga in Alfon-
so Guerra's armen had gerust, en iets
van het oude spel van toen herleefde.
Twee minnenden kusten elkaar telkens
weer. Zoo onstuimig als heden had
Beate Herbert nog nooit gezien. Er was
iets in zijn manier van doen, in zijn
voorkomen, dat haar verwonderde. Zij
kon een vraag niet achterwege houden.
Hij ontwaakte als uit een droom,
streek met de hand over het voorhoofd
en keek haar verlegen aan.
Plotseling scheen er een schaduwover
zijn voorhoofd te liggen.
„Ben ik anders dan vroeger?" ant¬
woordde hij met een tegenvraag. Lang
zag hij haar aan, en zei toen met een
zucht: „Kind, het valt mij zoo moeilijk,
je iets mede te deelen, dat je toch weten
moet Vreeselijke dagen en nachten lig¬
gen achter mij. Ik heb met mijzelt ge¬
streden, heb naar een uitweg gezocht
maar —"
„Maar?" Op rauwen toon klonk hem
Beate's woord tegemoet.
Wat was er gebeurd, wat beteekendc
deze vreemde inleiding van Herbert?
Hij sloeg de oogen neer.
„Beate, geef mij nog één dag den tijd!
Morgen — of neen — overmorgen zul je
alles vernemen. Misschien komt er in-
tusschen nog redding, en geschiedt en
een wonder!"
„Er gebeuren geen wonderen meer!"
zei Beate hard. „Ik geloof er ten minste
niet aan en wacht er daarom ook niet op.
Domooren en fantasten verbeuzelen hun
besten tijd met op wonderen te wachten!"
Hij keek haar verbaasd aan en stond
versteld. Eigenlijk had zij gelijk. En ook
hij had geen reden, om op een wondei
te hopen. Hij vatte Beate's rechterhand
en kuste die.
„Liefste, het valt mij toch zoo ontzet¬
tend moeilijk, je te zeggen, wat je toch
vernemen moet."
Hij sprak met ingehouden stem, en
tusschen de woorden, hield hij telkens
op, wat den zin een pijnlijken indruk
deed maken.
,Zie je. Beaie, ik had je al lang wil¬
len zeggen, dat ik zeer gelukkig zou
zijn, als ik je de mijne mocht noemen.
Ik heb mij dikwijls voorgesteld, hoe
mooi ons leven samen zou zijn; maar
telkens, als ik mijn gevoelens wilde
uiten, was het op het laatste oogenblik.
alsof er een harde hand was, die mij den
mond sloot. Wellicht kwam het, doordat
ik wist, dat de grondvesten van ons, tol
voor kort nog zoo soliede bankiershuis,
begonnen waren, zacht te wankelen.". Nu
keek bij Beate aan. „Eigenlijk mag ik iu
't geheel niet met je over deze dingen
praten, want één enkel onbedacht woord
van je is voldoende, hat krediet en hei
aanzien van onze oude firma groote
schade toe te brengen."
Zij keek hem doordringend aan.
„Ik ben geen kletskous, Herbert, dat
moest je weten." •*
Hij glimlachte flauwtjes.
„Neem mij niet kwalijk, het was niet
kwaad bedoeld."
Hij sloeg zijn arm om haar schouders
„Liefste, het is afschuwelijk, machte¬
loos te zijn! Nooit heb ik dat zoo ge¬
voeld, als nu, nu mijn geluk — ons ge¬
luk door mijn machtelosheid -te gronde
zal gaan."
Zij maakte zich los.
„Herbert, je lange inleiding is een
marteling voor mij. Ik bid je, spreek
ronduit. Ik heb recht op je openhartig¬
heid,"
Hij boog het hoofd.
,Onze firma staat er niet zoo schitte¬
rend voor, als het oppervlakkig schijnt.
Een paar groote verliezen hebben ons
groote schade toegebracht. Ofschoon wij
alles hebben geprobeerd, om het even¬
wicht te bewaren,, wil het ons toch niet
gelukken. Nu heeft mijn vader mij on¬
langs een rijk huwelijk voorgesteld, mij
er zelfs om gesmeekt er in toe te stem¬
men. Er is een Jonge weduwe in Berlijn,
die wij goed kennen. 7i Is 'n verre bloed¬
verwante van mijn moeder. Zij maakt er
geen geheimen van, dat zij mij genegen
is. De helft van haar vermogen is vol¬
doende, om ons uit den nood te helpen.
Zij heeft mijn moeder gezegd, dat zij,
onmiddellijk na de bruiloft, haar geld
te mijner beschikking zou stellen,"
Voor Beate's oogen schoten bonte
vlammetjes heen en weer, en volvoerden
een warrelenden dans.
Met beide handen greep zij de randen
van zijn jasmóuwen vast en drukte haar
nagels erin.
„Je wilt die vrouw trouwen, terwill*
van haar geld?"
Vol treurigheid beantwoordde bij haar
vlammenden blik.
„Als ik niet wil, dat onze aloude firma
ineenstort, zal mij wel niets anders over¬
blijven", zei hij langzaam en vermoeid.
„Dan houd je niet van mij", wierp zij
hem tegen en sloeg de handen voor do
oogen.
Heete tranen drupten van onder do
verbergende handen, en Herbert von
Groszer streek zacht over haar haar.
,Of ik je liefheb! Beate, mijn Beate,
ik ben van nature koel en berekenend,
ben geen mensch die te veel aan zijn
gevoel toegeeft.
Maar jou . heb ik lief. Jaren
van mijn leven zou ik willen geven, als
ik jou en mij dit uur had,kunnen be¬
sparen. Maar daar is mijn vader, die aan
de firma, die zijn grootvader heeft ge¬
sticht, hangt, wiens leven er mee is sa-
mengegroeid — daar is mijn moeder, die
vader beklaagt en weenend tot mij op¬
ziet. Ik ben kapot en heb geen weer¬
standsvermogen meer.
Niettemin, Beate, ik heb je lief, en,
geloof mij, zoolang ik leef, zal ik je niet
kunnen vergeten."
Beate droogde de tranen af, en vroeg
plotseling merkwaardig koel en kalm:
„Hoeveel geld moet je dan op zijn
minst hebben ,om de firma over de crisis
heen te helpen?"
(Wordt vervolgd))