Tekstweergave van KTZO_1908-05-17_002
Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.
FRANKRIJK
.
De
amen
hebben
in
Frankrijk
niet
meer
het
recht
hun
school
te
kiezen
.
Door
den
prefect
der
Loire-Inférieure
is
aan
den
burgemeester
van
ïeillé
het
volgende
brieve
geschreven
:
„
Ik
verzoek
u
/
de
wed
.
Simon
te
willen
meedeelen
,
dat
de
ondersteuning
,
die
zij
voor
haar
kind
Julien
Simon
ontvangt
,
zal
worden
ingetrokken
,
indien
zij
haar
kind
niet
stuurt
naar
de
gemeentelijke
school
."
Deze
laatste
woorden
waren
met
rood
dubbel
onderstreept
.
JAPAN
.
De
religieuzen
van
het
H
.
Hart
zullen
in
de
Japansche
hoofdstad
Tokio
een
hoogere
school
stichten
voor
Japansche
dames
zonder
onderscheid
van
godsdienst
.
De
zusters
hebben
eerst
grondig
de
Japansche
opvoedingshuizen
onderzocht
en
bestudeerd
,
vooral
die
,
welke
door
de
keizerin
gesticht
zijn
voor
de
adellijke
dames
.
Het
plan
der
religieuzen
ontmoet
veel
sympathie
;
de
verwezelijking
is
voornamelijk
te
danken
aan
de
pogingen
van
den
aartsbisschop
van
Tokio
.
BELGIË
.
Over
eenige
weken
zullen
in
België
de
gedeeltelijke
periodieke
verkiezingen
voor
de
Kamer
gehouden
worden
,
die
zullen
beslissen
,
of
het
katholieke
ministerie
,
dat
reeds
meer
dan
twintig
jaar
zoo
zegenrijk
het
land
bestuurt
,
zal
aanblijven
of
niet
.
Mochten
de
verkiezingen
voor
de
katholieken
slecht
uitvallen
en
komen
de
liberalen
aan
het
bewind
,
dan
kan
men
er
verzekerd
van
zijn
,
dat
dit
zal
zal
zijn
een
oorlog
tegen
de
kerk
en
den
godsdienst
.
De
liberalen
ontkennen
dit
thans
natuurlijk
,
om
de
lauwen
en
onverschilligen
in
de
strikken
te
vangen
.
Zoo
doet
o.a
.
ook
het
liberale
blad
van
Charleroi
.
En
toch
kon
men
in
datzelfde
blad
van
14
Augustus
1907
lezen
:
„
Frankrijk
heeft
zich
ontdiian
van
een
gedeelte
van
het
clericale
ongedierte
en
Frankrijk
heeft
goed
gedaan
.
Het
heeft
daardoor
een
titel
te
meer
verworveu
op
onze
achting
en
wij
haken
naar
het
oogenblik
waarop
wij
zijn
voorbeeld
kunnen
volgen
."
De
katholieken
van
België
weten
dus
,
wat
hun
te
wachten
staat
,
als
de
liberalen
aan
het
bewind
komen
.
Van
Huis
en
School
.
EEN
BOEKJE
.
Ik
heb
hier
een
boekje
voor
me
liggen
.
Een
prachtig
boekje
.
Een
gulden
boekje
.
Een
boekje
,
dat
ik
in
handen
zou
wenschen
van
vaders
en
moeders
en
onderwijzers
.
Een
boekje
,
dat
in
geen
huisgezin
mag
ontbreken
;
dat
in
geen
K
.
K
.
Leesbibliotheek
tevergeefs
mag
gevraagd
worden
.
Dat
gelezen
moet
worden
door
jongens
en
meisjes
in
patronaten
en
Zondags
-
en
avondscholen
of
naaischolen
.
Een
boek
,
dat
ik
met
plezier
gelezen
en
herlezen
heb
.
Eq
al
moge
de
inhoud
hier
en
daar
in
'
t
dagelijksch
leven
,
bij
de
meesten
onzer
,
niet
naar
de
letter
in
toepassing
kunnen
gebracht
worden
—
toch
verdient
het
boek
,
vooral
thans
■—
nu
de
verwildering
der
jeugd
een
feit
is
zooals
algemeen
erkend
wordt
en
erkend
is
—
aller
aandacht
en
belangstelling
.
Het
boek
is
een
toetssteen
voor
allen
,
die
aanspraak
willen
maken
op
„
beschaafd
".
Wie
is
beschaafd
,
wellevend
,
opgevoed
?
Sla
dit
boek
open
en
op
ieder
bladzij
leert
het
ü
,
hoe
een
beschaafd
mensch
zich
te
gedragen
heeft
;
hoe
een
opgevoed
mensch
handelt
en
spreekt
;
hoe
een
wellevend
mensch
optreedt
in
het
dagelijksch
leven
bij
vreemden
of
in
den
huiselijken
kring
.
Beschaafd
?
Wellevend
?
Prachtige
woorden
....
jammer
dat
ze
voor
zoo
velen
,
woorden
zijn
,
zonder
beteekenis
:
holle
klanken
,
zonder
zin
.
Ik
wil
voor
vandaag
hierop
niet
verder
ingaan
,
doch
later
zullen
we
hier
en
daar
eens
een
greep
doen
en
eenige
practische
wenken
en
raadgevingen
meer
in
détails
bespreken
.
Voor
nu
een
enkel
woord
in
'
t
algemeen
.
Is
de
„
wellevendheid
"
eigen
aan
of
uitsluitend
het
eigendom
van
een
bepaalden
stand
?
Deze
vraag
beantwoord
ik
met
neen
!
nogmaals
neen
!
Iedereen
:
de
werkman
zoowel
als
de
patroon
;
de
heer
zoowel
als
de
knecht
;
de
burger
zoowel
als
de
arbeider
;
de
stedeling
zoowel
als
de
dorpeling
....
allen
,
zonder
ouscheid
,
kunnen
„
wellevend
"
zijn
.
Lomp
,
brutaal
,
onbeschoft
,
onbeschaafd
,
ruw
te
zijn
,
behoeft
niemand
.
Wie
uit
zijn
oogen
kijkt
;
onthoudt
wat
geleerd
en
gepreekt
wordt
;
zijn
voordeel
doet
met
het
goede
voorbeeld
en
da.iirbij
van
goeden
wille
is
,
—
dit
laatste
niet
het
minst
■
—
zal
niet
vaak
zondigen
tegen
de
gewone
regels
der
„
wellevendheid
".
Beleefd
zijn
kost
uiets
.
Wie
wil
,
kau
.
Voor
den
beleefde
staan
alle
deuren
open
.
„
Met
den
hoed
in
de
hand
,
komt
men
door
het
gansche
land
"
leerden
we
op
de
schoolbanken
,
en
zoo
is
het
.
Wie
persé
lomp
,
onbeschoft
doet
,
dient
met
den
nek
aangekeken
te
worden
.
Ruw
is
het
kenmerk
van
een
valsch
,
hardvochtig
karakter
,
zelfs
tegen
-
over
het
dier
past
ruwheid
niet
.
„
Onbeschoft
"
tegenover
zijn
minderen
is
even
te
laken
als
het
brutaal
optreden
van
den
mindere
tegen
zijn
meerdere
.
Wie
aanspraak
wil
maken
op
„
beschaafd
"
blijve
zich
steeds
consequent
en
zij
beschaafd
in
het
salon
van
den
rijke
en
in
de
hut
van
den
arme
;
bij
vreemden
en
in
den
huiselijken
kring
.
„
Wees
beleefd
!
en
gij
overwint
de
wereld
,"
zegt
de
wijze
.
Koop
daarom
het
boekje
van
Mgr
.
A
.
F
.
Diepen
over
„
De
Wellevendheid
,"
en
gij
koopt
een
schat
van
goede
raadgevingen
en
zachte
wenken
;
tot
eigen
vorming
of
tot
zelf
-
critiek
en
zelf-contróle
.
Oodsdienst
en
Socialisme
.
Nu
er
in
den
laatsten
tijd
zooveel
gesproken
is
,
vooral
wederom
naar
aanleiding
van
het
laatste
ruzie-congres
te
Arnhem
,
waar
de
Socialisten
hun
„
roode
Paschen
"
vierden
,
heeft
het
zeker
zijn
nut
nog
eens
te
releveeren
wat
een
Vlugschrift
der
K
.
S
.
A
.
hierover
onlangs
schreef
:
Laat
de
sociaal
democratie
ieders
eigen
Gods
-
dienst
toe
?
De
sociaal
democraten
beweren
het
.
Ze
zeggen
het
zoo
:
Godsdienst
is
privaatzaalc
.
En
vooral
tegen
en
tijdens
de
verkiezingen
zijn
ze
met
dit
praatje
zeer
bij
de
hand
.
Maar
men
kan
het
veilig
boérenbedriegerij
noemen
.
Ze
weten
wel
,
dat
,
als
eenmaal
de
mannetjes
bij
de
S
.
D
.
A
.
P
.
zijn
ingelijfd
,
de
godsdienst
zal
verdwijnen
als
sneeuw
voor
de
zon
;
eerst
wordt
die
week
,
ze
mindert
en
mindert
en
eindelijk
blijft
er
niet
anders
over
dan
een
plasje
en
ook
dat
verdroogt
.
De
sociaal
-
democraat
Fischer
,
zeide
het
zoo
open
-
lijk
op
den
Partijdag
te
Stuttgart
in
1898
(
Proto
-
koU
bldz
.
160
):
„
Laten
wij
aan
honderdduizenden
van
katho
-
lieke
arbeiders
,
die
thans
nog
achter
de
vanen
van
het
centrum
marcheeren
,
hun
Onzen
Lieven
Heer
en
hun
Geloof
Als
we
ze
maar
eerst
overtuigd
hebben
,
dat
ze
dezelfde
belangen
hebben
als
wij
,
en
dat
hun
belangen
anders
zijn
dan
die
van
katholieke
,
protestantsche
of
joodsche
patroons
,
dan
komt
het
andere
ook
wel
terecht
.
Ik
weet
dat
aan
mijn
eigen
geschiedenis
."
En
deze
redenaar
werd
aan
'
t
slot
van
zijn
rede
minutenlang
toegejuicht
.
Of
ze
het
ook
allen
daarmee
eens
waren
!
Zoolang
de
boeren
vijanden
der
sociaal-demo
-
craten
zijn
,
hebben
deze
laatsten
geen
hoop
op
een
volkomen
overwinning
.
Dus
moet
het
land
-
volk
voor
de
nieuwe
leer
gewonnen
worden
.
Bij
het
geloovige
volk
echter
zou
een
spreker
,
die
den
godsdienst
aanpakt
,
zijn
zaak
reeds
van
te
voren
bedorven
hebben
.
Bijgevolg
was
het
parool
:
„
Laat
den
godsdienst
buiten
spel
",
een
eisch
van
slimheid
.
Als
echter
de
sociaal-demo
-
cratische
woordvoerders
niet
op
boereuvangst
uitgaan
,
zijn
ze
gewoon
hun
grimmigen
haat
tegen
lederen
godsdienst
uit
te
spreken
,
want
die
vijandschap
ligt
in
het
wezen
van
hun
mate
-
rialistisch
stelsel
.
BBRN8TE1N
,
een
hunner
apostelen
,
was
dan
ook
zeer
juist
,
toen
hij
in
het
Septem
-
bernummer
1904
van
de
Sozialistisehe
Monatshefte
schreef
:
„
Want
een
of
andere
wereldbeschouwing
moet
toch
ten
grondslag
liggen
bij
de
verhouding
van
de
maatschappij
tot
de
haar
opgelegde
taak
(
op
-
voeding
,
wetenschap
,
recht
—
voornamelijk
straf
-
recht
—
kunst
,
enz
).
De
godsdienst
is
in
dien
zin
geen
privaatzaak
,
maar
een
openbare
aange
-
legenheid
van
groote
beteekenis
."
Dat
komt
geheel
overeen
met
wat
Bernstein
volgens
een
bericht
in
de
Vorwarts
in
een
sociaal
-
democratische
vergadering
te
Berlijn
verklaarde
:
„
Het
vr
ij
maken
van
den
mensch
van
den
godsdienst
is
de
voorwaarde
om
hem
op
politiek
en
maatschappe
-
1
ij
k
gebied
wijs
te
maken
.
„
Als
wij
de
menschen
niet
uit
het
eerste
tijd
-
perk
van
hnn
ontwikkeling
:
de
godsdienstige
voorstellingen
,
bevrijden
,
kunnen
wij
ze
niet
tot
politieke
rijpheid
brengen
.
Degenen
,
die
in
de
godsdienstige
overtuigingen
blijven
steken
,
zijn
hindernissen
voor
onze
beweging
.
Daarom
mag
de
godsdienst
geen
privaat-zaak
zijn
.
Uit
onzen
eiscli
:
scheiding
van
Kerk
en
Staat
,
volgt
van
zelf
,
dat
wij
ook
stelling
moeten
nemen
tégen
den
godsdienst
,
want
kerk
en
godsdienst
zijn
onscheidbaar
.
De
eerste
sociaal-democratische
aan
-
voerders
zijn
allen
vrijdenkers
geweest
,
die
zich
geheel
hadden
losgemaakt
van
godsdienst
en
kerk
.
Is
het
dan
niet
de
zuiverste
huichelarij
,
als
ze
bij
de
geloovigen
aankomen
met
het
praatje
:
Kom
maar
gerust
bij
ons
,
je
godsdienst
is
bij
ons
even
veilig
als
in
je
eigen
vereeniging
?"
Moge
dan
ieder
,
die
lid
is
van
een
in
naam
neutrale
,
maar
werkelijk
sociaal-democratische
vereeniging
,
zeggen
:
Ik
heer
die
neutrale
vereeniging
den
rug
toe
,
want
ik
stel
prijs
op
mijn
Geloof
,
op
mijn
Gods
-
dienst
,
op
mijn
Kerk
,
en
die
zijn
niet
veilig
bij
sociaal-democratie
,
niet
veilig
bij
de
openlijke
sociaal-democratie
,
en
evenmin
veilig
bij
de
ver
-
borgen
sociaal
-
democratie
.
Op
,
katholieken
I
ledere
Katholielc
In
een
Katholieke
VereenJ
*
ging
!
Oeen
orde
*
Mevrouw
Mijnders
zit
te
midden
van
hare
koffers
...
rondom
valiezen
,
rieten
manden
,
reis
-
zakken
,
koflers
van
allerlei
vormen
en
kaliber
,.
.
Al
die
bergplaatsen
gelijken
op
onverzadelijke
•
monsters
,
met
geopende
muilen
,
waarin
mevrouw
Mijnders
met
koortsachtigen
haast
hare
schoeisels
,
als
ook
de
kleeren
van
haar
man
en
hare
kin
-
deren
bergt
.
Als
ze
toch
maar
niets
vergeet
!.
.
'
t
Is
misschien
kinderachtig
,
maar
'
t
is
een
-
maal
zoo
...
.
zij
is
overtuigd
,
dat
zij
iets
ver
-
geet
.
..
wat
?.
.
.
De
katoenen
slaapmutsen
van
Arthur
?..
.
zij
zijn
daar
in
den
gelen
kofier
haast
de
nachtjapon
...
De
mandjes
voor
garnalen
?...
neen
...
zij
heeft
ze
pas
in
een
andere
kist
gedaan
.
.
.
Hare
eigen
hoeden
?...
daar
is
ze
immers
mee
begonnen
!.
.
.
En
te
zeggen
,
dat
zij
zeker
wat
vergeet
!...
en
zij
kan
niet
raden
wat
!...
en
dan
,
aan
het
strand
van
de
zee
,
zal
zij
gewaar
worden
,
dat
zij
iets
noodzakelijks
vergeten
heeft
,
en
dan
zal
het
te
laat
zijn
!
.
..
En
mevrouw
Mijnders
,
zenuwachtig
bij
die
gedachte
,
wroet
op
nieuw
tot
op
den
bodem
van
de
kisten
.
*
Mevrouw
,
hier
is
een
brief
....
Goed
,
leg
hem
daar
maar
neer
!.
..
zegtmevrouw
Mijnders
zonder
zich
om
te
wenden,met
haar
elleboog
een
stoel
aanwijzend
.
Mevrouw
...
er
is
haast
bij
!
..
.
Goed
,
goed
,
leg
hem
maar
neer
...
Met
een
schuinschen
blik
kijkt
mevrouw
Mijnders
naar
den
brief
op
den
stoel
..
.
gele
enveloppe
.
..
loopend
schrift
.
..
gedrukt
hoofd
..
.
dat
zal
een
rekening
zijn
...
Dringend
?..
.
waarom
1
.
.
.
zet
men
zoo
den
menschen
het
mes
op
de
keel
?
...
Er
is
wel
wat
dringender
te
doen
dan
de
gele
enveloppe
open
te
maken
,
ik
mag
den
trein
niet
missen
...
heerlijke
trein
!
je
stapt
morgen
vroeg
,
negen
ure
in
,
en
'
s
middags
half
een
stapt
men
te
Scheveningen
uit
!
...
O
!
het
heerlijk
zeebad
,
dat
we
dan
allen
na
aankomst
van
den
trein
zullen
nemen
,
terwijl
het
kamermeisje
en
de
keukenmeid
de
kofiers
uitpakken
!
.
..
Mevrouw
Mijnders
richt
zich
half
op
,
om
in
hare
verbeelding
reeds
de
frissche
zeelucht
op
te
snuiven
;
een
zonderling
gevoel
van
welbe
-
hagen
en
blijdschap
verdubbelt
hare
krachten
;
zij
gaat
.
.
.
komt
.
.
.
drukt
op
den
inhoud
der
kofiers
;
gespt
,
sluit
..
.
een
,
twee
,
drie
!
...
'
t
is
gedaan
;
...
'
t
is
tien
uur
in
den
avond
!
*
*
*
Mevrouw
Mijnders
overziet
haar
werk
...
aai
!...
daar
krijgt
ze
schot
in
de
lenden
van
al
dat
bukken
,
haar
gezicht
drukt
een
oogenblik
smar
-
telijke
vermoeienis
uit
,
dan
bedaart
het
.,.
daar
staat
een
leuningstoel
.
.
.
rusten
we
wat
!.
..
En
de
brave
vrouw
laat
zich
zacht
neder
in
een
voltaire
,
de
beide
handen
op
de
leuning
,
en
begint
zacht
te
droomen
over
de
zilver-geboorde
golven
van
de
zee
bij
Scheveningen
.
De
pendule
wekt
haar
uit
den
droom
...
elf
uur
!
..
in
één
sprong
is
zij
op
en
inspekteert
nog
eens
de
kotters
....
Wat
is
dat
?
O
ja
...
die
brief
!.
.
.
Mevrouw
Mijnders
opent
de
enveloppe
onder
het
loopen
en
leest
het
volgende
:
Mevrouw
,
Vergeef
mij
den
stap
,
dien
ik
op
dit
oogen
-
blik
doe
,
maar
ik
ben
gedwongen
door
de
om
-
standigheden
.
IJ
weet
welk
een
crisis
er
tegen
-
woordig
op
den
handel
drukt
.
De
groote
magazijnen