Tekstweergave van nieuwe_tielsche_courant-18701224-002

Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.

honderde geweren , benevens bags ge enz., alsmede 50 gevangenen , in onze handen. LONDEN, 22 Dec. De Times doet heden een krachtig beroep op Frankrijk en Pruissen, om ver 172 der bloedvergieten te staken. Het blad verlangt, dat Pruissen met duidelijke woorden zijn eischen formuleere. Oostenrijk heeft aan Engeland te ken 172 nen gegeven , dat het gereed is om het sluiten van een vrede te bevorderen, door daarop te Tours aan te dringen , indien een dergelijke poging te Berlijn werd gedaan door Engeland. Von Bismarck heeft een zeer welwillende nota gezonden aan Oostenrijk, meldende dat Duitschland op het punt staat om zich te vereenigen ; hij beeft daarbij de hoop uitgedrukt dat de beide landen steeds in vriendschappelijke betrekking tot elkander zullen staan. Het belege 172 ringsgeschut voor Parijs is vermeerderd, BEKLIJN, 21 Dcc. De Prov. Corresp. zegt, dat er goede gronden zijn , om aan te nemen, dat, als Parijs zich niet spoedig overgeeft, een aanval op de forten zal gedaan worden. MÜNCHEN, 21 Dec. Gisteren is bij Bothen- burg aan de Tauber een luchtballon met 4 reizi 172 gers neergekomen. Te Bothenburg is een persoon uitgestegen. De ballon steeg weer omhoog en daalde bij Zwetser (Beijersch woud) neder, waar de overige personen gevangen werden genomen. Ook de brie 172 ven werden in beslag genomen. ‘BUSSEL, 22 Dec. Het leger van Manteuffel is nabij Amiens verschenen. Waarschijnlijk is het he 172 den tot een treffen gekomen. De Pruisische état- major bevindt zich te Amiens. HONFLEUB, 22 Dec. Geen verandering van eenige beteekenis. Zoowel hier als te Cherbourg zijn vele troepen bijeen , die goed van wapens zijn voorzien. CONSTANTINOPEL. 22 Dec. De expeditie van Temen (Gelukkig Arabië) tegen de Assyrsntemt een grooten omvang aan. Meer dan 15,000 man van alle wapenen zijn reeds vertrokken; nog anderen zullen eerstdaags vertrekken. Stads- en Amndissements-Nieiiws. TIEL, 23 Dec, Heden vertoonde zich in de rivier voor deze stad een weinig drijfijs, — De op den SOaten dezer alhier gebondens kerscollecte heeft opgebragt f 181,19, — Door de Provinciale Staten van Gelder 172 land is tot lid van de Eerste Kamer der Staten Ge- neraal’gekozen Jbr. B. A. I). Coenen , burgemeester van Zutphen, met 30 stemmen ; Jbr. C. J. C. H, van Nispen van Sevenaer, raadsheer in het Hof van Gelderland, verkreeg 16 stemmen. BEUSICHEM , 21 Dec. Zaturdag jl., werd door het Reciteer-collegie te Buren aldaar, ten tooneele gevoerd ; eAlva's schrikbewind of de Wraak eens Vaders”, voorafgegaan door de voordragt van een vers, getiteld: Abd-El-Kader. De Heer W, van Nrongelen hield eene vooraf 172 spraak , waarin hij de toegevendheid van het publiek inriep en er op wees, dat men hier niet met too- neellisten , zelfs niet met rederijkers, maar slechts met leden van een ïteciteer-Coliegie te doen had, De geachte voorzitter had echter de toegevend 172 heid niet behoeven in te roepen , want zelden heb 172 ben wij dilettanten zoo natuurlijk zien spelen. Sommigen toch toouden, dat zij niet alleen hun 172 ne rollen goed hadden bestudeerd (dit was met allen het geval) maar hadden er zich geheel in weten te verplaatsen ; en niet zelden waren er momenten, die tooneelspelers van beroep zich niet hadden behoeven te schamen. Wij hopen het Reciteer-collegie nog menigmaal te zien optreden en twijfelen dan geenzins of het zal weder den algemeenen bijval verwerven , dien het nu zoo ruimschoots genoten heeft. — Het water is hier steeds wassende; in de laatste 24 uren kwam er ruim 2 voet bij. Ook in het veld staat veel water. DRUM PT. De Kerkeraad der Herv. Gem. alhier heeft, even als bet vorig jaarook thans eene Kers 172 collecte gehouden , die hen, door de aanzienlijke opbrengsten van f 83,50 in slaat stelt, om, ter vervanging der gewone Nieuwjaarsgiften, de meer behoeftigen van alle gezindheden , een aangenaam Kersfeest te bezorgen. Dit voorbeeld vinde in vele Gemeenten navolging. B If R Cr fi R Ei IJ K E S T A Ui ». TE TIEL van 21 tot 23 Deo, Geene. G. van de Loo , geb; Orlemans , D. — J. Schiltman , geb. van Yzendoorn, D, — M. M. C. Fisscher, geb, Delissen , Z. Overleden- G. ). Triesscheijn, 9^ m. len gel in gen. De Kersboom. Morgen is het Kersavond : dao wordt vooral in Dnitsch- latkd niet slechts een kerkdijk, maar ook een hnisselijk feest gevierd. Naar oud gebruik wordt de groene, bontgetooide denneboom in een der vertrekken geplant, en met lekker 172 nijen en geschenken behangen. Helder flikkert dan het waslicht: de kinderen zingen vrome liederen en verheugen zich over de geschenken , hun ten deel gevallen. Maar niet slechts de jeugd — ook de ouderen van jarec nemen van ganscher harte deel in de pret. leder is er op uit. vrienden en betrekkingeu genoegen te verschaffen, leder tracht dan in den schoot der zijnen te wezen, de kostleerling komt dan met vacantie thuis, de soldaat vraagt verlof, om den geliefden Kersavond aan den huisselijken haard door te mogen brengen. Spoorwagens en dilligences zijn druk bezet met reizigers, en niet minder groot ie het aantal pakjes en cadeaux bestemd , om de kersvreugd te verboogen. Dit jaar zal de Kersavond in Duitschland bijzonder slil worden gevierd. In bijna elk huis wordt rouw gedragen over een geliefden doode, gevallen in den "heiligen strijd”, of betreurt men de afwezigheid van vader, broeder of beminde, die op Frankrijks bodem onder de wapenen staat. Hoe me 172 nige znebt zal er geslaakt, hoe menige traan vergoten , hoe menige bede opgezonden worden om behouden terugkomst 1 Ook de Duitsche krijgers zullen in Frankrijk het eerwaar 172 dig gebruik in eere houden , en zelfs in de hospitalen zullen de geliefde kersboomcn verrijzen ! Hoe sterk zal niet de SeinsucAl zijn naar die Heimat^ \ Arme, beklageoswaardige lieden 1 Bij ons tracht men sedert eenige jaren den Kersboom in te voeren, en wil men het Sl.-N ikolaaafeest, dat men in Duitschland niet kent, verdringen door de viering ven den Kersavond. De fleer Eelco Verwijs verzel zich ia zgn schoon geschrift Sinleiklaa» fa Gravenbage Martinus Nyhoff 1863) met alle recht legen die poging. Er is ook geen behoefte aan, «Waar — zoo merkt hij zoo juist op— de Duitsche moeder bij den Kersboom de kinderen om haar heen ge 172 schaard verhaalt van Jezus liefde voor alle menschenkinderen, waar de Nederlandsche haar kroost verhaalt van de mensch- lievendheid en dienstvaardigheid van den goeden Sint., daar roereu beide trillende snareu in de harten der kinderwereld beider woorden kunnen evenzeer vruchten dragen.'' Maar welke ie nel de oorsprong van het planten van dien Kersboom , is die christelijk of heidensch ? Wij meenen de weetgierigheid onzer lezers met beter te kunnen bevredigen, dan door hen het volgende mede te doelen uit het belangrijk en boeijend werk van J. ter Gouw: de Volksvermaken. Maar is die kersboom wel zoo christelijk? Ja, zeggen som 172 migen , een boom speelt reeds op de eerste bladzijde van de geschiedenis des roeiisclidoms een voorname rol, en Jezus bediende zich dikwjils van dat zinnebeeld, 't Is zoo; en de dichters hebben ook, door alle eeuwen heen , van allerlei soorten van hoornen gezongen, van Dafnes lauwerboom tot den «boom der dankbaarheid'' van Wilscn Geysbeek. Maar dat alles heldert den oorsprong van den kersboom niet op. Bij 's Hollands geboorte komt geen boom te pas; en de Duit 172 sche kersboom zal wet eenige eeuwen ouder zijn dan Bst 172 iekems kribbe; want wij kunnen wel een heidenscben , maar geen christelyken oorsprong voor dat verlichte denneboompje vinden. Waarschijnlijk ia het niets anders dan de miniatuur-verte- genwoordiger van den ouden wereldboom* die bij de Germa 172 nen zeer heilig was, — den esch Vggdrasill, den boom des levens, en daarom immer groen, die, met zijn takken en wortelen, hemel en aarde en hel omvatte. Aan den voel van dien boom ontsprongen de heilige bronnen ; zijne kroon overschaduwde bet geheimzinnig meer, waaruit de drie Nomen of Schikgo 172 dinnen le voorschijn kwamen; van zijne takken druppelde een zoele dauw, «honigval” genoemd Ta diep was die boom in 's volks geest geworteld , dan dat het dien zou heb 172 ben kunnen vergelen, en daarom werd er, door de geloofs- predikers, even als aan den meiboom en zooveel andere hei 172 dense he overleveringen , een christelijke beteekenis aan gege 172 ven. 't Boompje, op Kersavond voor de kinderen geplant, moest natuurlijk, voor honigval, wat lekkers en speelgoed aan de takjes dragen. Hoe 't nu komt, dat dit boompje bij ons, die toch even 172 zeer afstammelingen der Germanen zijn als de Duitschers, se 172 dert eenweu , welligt al sedert de invoering dea Christendoms, niet meer vertoond is, terwijl zij 't bewaard hebben , — is een dier vragen, als men er vele doen kan, zonder dat het mogelijk is er een bepaald antwoord op te geven, 't la met de fragmenten van 't Germaansche volksleven gegaan als met alle anliquiteilen ; ze zijn verspreid , en 't eene is bier,'tan- dere daar bewaard. Beschouwt men met eenige oplettenheid den gang van een aantal epidemische ziekten, als cholera, roodvonk, mazelen, pokken , dan ziel men dat, terwijl in den beginne de ziekte op enkele plaatsen woedt, deze zich langzamerhand tol meer 172 dere uitbreidt en hierbij meestal geene belangrijke sprongen maakt, maar haren weg regelmatig volgt. Gemeenlijk zijn hierbij de g route steden, als centraalpunten van verkeer, het eerst aan de beurt en van hieruit heeft langzamerhand de verspreiding in den omtrek plaats. Met hel oog hierop kunnen wij in de stad onzer in 172 woning dan ook spoedig een bezoek der pokken verwachten. Pokken I — te regt eene gevreesde ziekte , die vóór de invoering der vaccine bijna niemand verschoonde cn van de aangetasten ongeveer 30 pet. ten grave sleepte, onverminderd die gevallen, waar blindheid, doofheid , krankzinnigheid en ande 172 re ziektevormen als treurige sporen achterbleven. Geene enkele poging om de besmettelijko ziekten op te doen ophouden , of in hevigheid te verminderen werd met een zoo gunsligen uitslag bekroond , aU zulks voor de pok 172 ken het geval was en we! door de uitbreiding, welke de engelsche geneesheer Jenner aan de vaccinatie heeft gegeven. Een enkel woord ter verduidelijking : Bij alle hesmelte- Iflke ziekten moeten drie zaken worden onderscheiden ; zoo- als een Engeisch geneesheer dit uitdrukt: een poison-making (het vergiftende beginsel), een poison-taking (de vergiftigde) en een poison-bearing (gifldrager). Als gifldrager komen in aanmerking allerlei voorwerpen, waaraan zich da smetstof kan vasthechten : kleederen, bed 172 dengoed , brieven enz. maar bovenal de dampkringslucht en het drinkwater. Wat men onder het poison-laking te verslaan heeft, be 172 hoeft geen nader betoog ; iets meer dient er gezegd te wor 172 den van hel poison-making. De voorstelling, die men zich vroeger maakte omtrent de smetstof bij epidemische ziekten was zeer onbepaald. Iets moest er natuurlijk zijn waarom de ziekte van den een op den ander overging , terwijl dit bij andere ziekelijke aandoe 172 ningen niet het geval was , maar hel bleef dan ook bij dat iets en slechts enkele geleerden waagden eene meeuing te verkondigen, waarbij aan vergiftige gassen, vlugtige organische verbindingen, enz. eene beteekenis daarbij werd toegekend. Eerst nadat Pasteur aangetoond had dat zich in de lucht kleine georganiseerde ligchamen bevinden, die alleen bij belangrijke vergroeiing door het mikroskoop kunnen worden waargeno 172 men , en aan welke bij de gislings- en de rottingsprocessen een grootc rol loekomt, werden door Hallier, Biuz , Salis 172 bury en anderen dergelijke ligchamen in het bloed van lijders aan besmetlelijke ziekten, alsmede inde hen omgevende lucht gevonden; ja het gelukte hun die organische wezens als planten in een broeikas aan le kweeken en kunstmatig zich te doen vermeerderen. Hoezeer un ook daaromtrent in de wetenschap nog niet het laatste woord gesproken is en op dit moeijelijk gebied van onderzoek nog veel ter navorsching overblijft, staat reeds zooveel vast, dat ieder dier organische ligchamen, waaneer zij zich bij den menscb als woekerplanten ontwikkelen de hun eigene ziekteeorm iu het leven roepen en in de normale of ziekelijke afscheidingen van het men- schelijk ligchaam het zaad leveren, waardoor de ziekte zich op andere individus overplant. Door deze feiten laat zich nu verder gereedelijk verklaren, wat de ondervinding reeds geleerd heelt omtrent de vatbaar 172 heid vcor en de verspreiding en beteugeling van epidemische ziekten. Om ziek te worden is het niet genoog dat zich de ziek 172 makende kiem in de lucht bevindt, maar het individu moet ook een geschiklen bodem opleveren , waarop die kiem zich kan ontwikkelen, zal er ziekte ontstaan; met andere woorden de persoon moet vatbaar zijn. Hoezeer ook in grove anatomische en physiologische trek 172 ken alle menseben gelijk zijn, loopen zij meer van nabij be 172 schouwd in die male uiteen, dat le iiaauwernood één mensch op den anderen gelijkt. Zy hebben allen dezelfde spieren, deze hebben dezelfde plaats , dezelfde aanhechtingen en loeb zijn zij onderling zoo verschillend in vorm en omwikkeling, dat men juist reeds door dat verschil den eenen mensch uit den anderen kent. Wal men hier in den vorm der doelen aantreft moet ook aangenomen worden van toepassing te zijn op derzelvcr scheikundige zemeustelling cn zij dit verschil in zamenstelling van dien aard, dat noch de scheikundige noch de mikroskopisl dit kan aantonnen, het bestaat en het speelt by de vatbaarheid vaa den eenen mensch boven den anderen voor ziekten een hoofdrol. Terwijl de schimmelplant bfj den een hevige ziekteverschijnselen veroorzaakt omdat de bo 172 dem, waarop zij gezaaid is, zoo by uitstek gunstig is voor hare ontwikkeling , brengt zij bij een ander weinig of zelfs geen ziekelfjke symptomen voort. Het is als met iedere plant, die hare bepaalde grondsoort voor ontwikkeling noodig heelt Beslaat cr nu vatbaarheid bij een individu, dan zal de ziekte des te gemakkelijker ontslaan, hoe meer schimmels zich in zijne onmiddelijke omgeving bevinden en zoo ziet men dan ook juist in lijden, waar bij gesloteu deuren en vensters, de lucht in de huizen verwarmd wordt, in den winter, verscheidene epidemische ziekten kunstmatig aangekweekt worden en met meer in- en exlensiteit woeden dan in den zomer. Van daar dan ook dat toetreding van lucht, mits van zuivere lacht van zooveel belang is bij het H gen gaan van epidemische ziekten , zij verdunt het gif in die mate, dot het ophoudt schadelijk te zijn. Die vatbaarheid wordt nu ook wel bij hetzelfde individu gewyzigd; zoo leert de ondervinding dat een mensch, die hetzij mazelen , roodvonk, pokken , typhus enz., gehad heeft, een lijd lang of zei Is zijn geheel teven de vatbaarheid daar 172 voor verliest, De toestand , waarin het ligchaam dan ver 172 keert laat zich het best vergelijken met een akker, waarvan bet vorige jaar larwe is geoogst en waarin men op nieuw tarwe gezaaid heeft; de zamenstelling van den grond heeft door den eersten oogst eene dergeiijke wijziging ondergaan dat hij minder geschikt wordt om een tweeden voort le brengen. Is echter na verloop van enkele jaren de verhouding der zamenstellende bestanddeelen weder tol den vorigeo toestand teruggekeerd, dan zal die akker weder goede tarwe voortbrengen. Wat nu zorg voor goed drinkwater en versche lacht, af 172 voer van stinkende stoffen enz., bettekenen by de beteuge 172 ling van epidemische zieklen behoeft na het voorafgegane wel niet meer gezegd Ie worden; dat behoorlijk isoleren van ziekiesehirnmels voortbrengende personen wen schel ijk is, wie zal het tegenspreken, maar zoolang die wenschen tot da vrome wenschee beboeren , zullen èa typhus, èn mazelen, én roodvonk én meer andere als epidemische ziekten woeden. Met opzet noemen wij hierbij niet de pokken omdat hel op veel eenvoudiger wijze van ons zelven afhangt die ziekte uil (e roeijen en baar ontstaan bij den mensch onmogelijk te maken , namelijk door Vaccinatie en revaccrnatle. Wij noemen beide middelen omdat de ondervinding omtrent pokken hetzelfde geleerd beeft, wat omirent andere infectie 172 ziekten bekend is, dat namelijk de vatbaarheid van den mensch voor dezelfde ziekte of althans de intensiteit der ziekte min 172 der wordt, wanneer de mensch eenmaal die ziekte gehad heeft. Zoo gebeurt het dat de vaccinatie, in den kinderlij 172 ken leeftijd verrigt , den mensch gedurende zijnen geheel en levensloop een waarborg geeft tegen pokziekte, maar aan den anderen kant is het evenzeer mogelijk dat na zeker tijdsverloop in het menschelijk ligchaam die gunstige voor 172 waarden worden aangetroffen , waaronder de ontwikkeling van pokken mogelijk is. Aangezien het nu niet vooraf te zeggen is of een mensch al dan niet voor pokken vatbaar is, is het voorziglig de vaccinatie om bepaalde tijden (b. v. 8-10 jaren) te herhalen en de uitkomst zal dan leeren waar zulks noodig, waar hel overbodig was. Is de geheels zaak nu zoo eenvoudig dan zoude men ge 172 neigd zijn te vragen, boe het mogelijk is dat er nog pokken voorkomen en dat ook de stad onzer inwoning daarop geene uitzondering mankt. (In de laatste epidemie werden ruim 300 poklijdera verpleegd). liet antwoord hierop is r door onverstand of door onwil. De een meent dat de vaccinatie in hel geheel geen waarborg tegen pokken ia, de ander stslt zich gerust wanneer een of andere stof, die de Hemel weet welke verandering ondergaan heeft door drooging, warmte of koude tusschen een paar glaasjes wordt le voorschijn ge- bragt en onder de huid wordt ingeënt. Wil men zich vooral b(j de revaceinatie een waarborg verzekeren tegen pokziekte, dan geschiede de inenting nooit anders dan van arm op arm „ omdat dan de vaccine zich in de meest natuurlijke voorwaarden tot ontwikkeling bevindt. Spraken wij ginds van onverstand, hier stuiten wij op onwil. A. of B. wil niet dat zijn kind »stof geefl" of althans niet veel slof geeft, men meent dat dit nadeetig werkt. Nu onder gewone omstandigheden weet de vaccina 172 teur zich dan nog al le helpen , maar bij ui die natuurlijke en kunstmatige hinderpalen, die bij ontmoet, wordt het on 172 mogelijk op eenigzins doeltreffende wijze de revaceinatie ta verriglen omdat deze als van zelf zich op enkele tijden, vooral wanneer de pokziekte in aantogt ie, over een veel grooler aantal personen uitstrekt. Om in de ongunstige verhouding tusschen vaccinedragende kinderen en te vaccineren personen le gemoet le komen, heeft men in den laaUten lijd bureaux van vaccinatie op- gerigl, welke op uitstekende wijze aan liet doel beantwoorden. In die rigling bespeuren wij ook in de stad onzer inwo 172 ning teekenen van leven. 2a! hel goede, nullige doel, dat men zich daarmede vooratelt bereikt worden 1 "Wij weten het niet. Hier als in alle zaken dient het algemeen mede te werken. Omdat het bier een volkszaak geldt hebben wij getracht die populair voor tc stellen. Groot cn gewichtig kan het resultaat zijn vso de bemoeijingen der Tielsche ge 172 neeskundigen; van het publiek hangt het af of hier van toe 172 passing zal zijn ; nascltur ridiculna mus. K. Burgeravondschool. Naar aanleiding van eene advertentie, voorkomende in de Tielscho couranten, waarbij kennis wordt gegeven dat am- bacbtgiieden zich tot het vei krijgen van teekenonderwijs kun 172 nen aanmelden bj| den Heer G. A. Scboltcn, leereer aan de Hoogero Burgerschool, gevoel ik mij verplicht bet een en ander op te merken. Ten gevolge van de opheffing deratads- bouwkundige teekenachool , zouden de vroegere leerlingen dier inrichting verstoken zijn van bel onderwijs in het bouw 172 kundig teekenen. Om in dit gemis te voorzien en te voldoen aan het billijk verlangen van vele Tielsche ingezetenen, heeft het Dagelyksch Bestuur dezer Gemeente den Heer Schollen nitgenoodigd , zich lijdelijk met dat onderwijs le belasten. Ter voorkoming van verkeerde voorstellingen ia het wellicht noodig te verklaren , dat dit onderwijs slechts zoolang zal worden gegeven, tot dot de eerlang tc openen Burgeravond 172 school te dezer stede in de behoeften van den ambachtsland meer volledig zal voorzien, en daardoor aan allen de gelegen 172 heid zal worden gegeven om zich op min kostbare wijze die kundigheden eigen te maken , die in de tegenwoordige Maat 172 schappij volstrekt ononlbecrlyk zijn. T Zij mij vergund van deze gelegenheid gebruikte maken, om eene korte uiteenzetting te geven van het doel en de in 172 richting der Burgeravondschool. De Burgeravondschool is voornamelijk bestemd voor aan 172 staande ambachtslieden en landbouwers, die den dag aan de uitoefening van hun bedrijf of ambacht besteden , doch ge 172 durende de winteravonden de school kunnen bezoeken ter verkrijging van die kundigheden, die hen tot knappe , ont 172 wikkelde werklieden moeten vormen. Het onderwijs, dat des winters gedurende vijf avonden ’s weeks van 6 tot 9 ure zal gegeven worden, kan voor de geringe som van f 6:- ’sjaars worden bijgewoond en omvat de navolgende vakken : a. het band- en bouwkundig teekenen, #. de wiskunde. #„ de eei werktuigen. d. die d' e. die d /. de be aard rijkskun g. de ee Hoewel < teekenen za dievakken t dat het tee alleen nood kunnen wor sproken Wiskunde richting va ecben burg welvaart te Terecht is i al die vakki eene gelege onderwijs c verkrijgen. Het moe scbouwd , d der school l worden ver’ leerjongens hij te wonc kundigen ai Ten sl ol toelating, lame vruch ontbloot vt Een vooral strekt noor dat toelatb slechts : du begrepen , kennis van werkingen : Dat zij, den beschik ter toelatin] burgerij do dat zij de stoor , dal meerderd l nitblijven e verzekerd RI A Prijzei Cert. We Oblig. a Aand. Gr * * HEUFF- * * *