Tekstweergave van SCHW_1956-12-01_002

Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.
zondere personen moeten jaarlijks vóór 15 januari schriftelijk aan de dijkgraaf van het polderdistrict. Waalkade 2 te Zalt- bommel, kennisgeven (onder opgaaf van naam en adres): a. wie aangewezen is (zie bij 1 t.m. 3); b. dat zij het kiesrecht zullen uitoefenen (zie bij 4); 1 Pi De ontvanger herinnert de pachters van eigendommen van het polderdistrict — w.o. die van het genot van het grasgewas van wegbermen en dijkhellingen — er voor de 2de maal aan, dat de verschuldigde pacht- ' 3 Belasting De ontvanger wijst de belastingschuldigen verschenen, er voor de 2de maal op, dat de aanslag 1955—'56 op 15 december 1956 geheel is 4 In liet nieuwe jaar De onderwijzers hebben hun grieven zo'n kracht biigezet, dat zowaar een papier uit het oud-archief op mijn schrijftafel woei. Ik ben van plan daarvan een afschrift te stu¬ ren aan minister Cals en hij zal dan het volgende lezen: ..Alzoo doort overlijden van Jan de Hart gewesene schoolmr te Ammersoden, het schoolmeester koster en voorleeser ampt aldaer is comen te vaceren, soo ist dat met kennis en consent van die Ho.WGeb. Vrouwe Baronnesse et Douariere de Lichter- velde vrije vrouwe van Ammersoden Well ende Wordragen volgens onderteijekende acte van den 15 aug. 1750 Wij Petrus Loenen Schout, Jan Gijsbertse van der Vergt en Jacob Bruijgom Buurmrs. mitsgrs D.us Daniel van Sprang Bedienaer des Goddehjcken Woorts. Johan Ferdinand Mauritsz, Ouder- lingh en Peter Hans en Gerrit van Loon Diaconen in de kerke te Ammersoden, wederom tot schoolmr coster en voorleeser hebben aengenomen en aengestelt Gerrit van Reekum schoolmr te Bruchem {alzoo van zijne bequaemhijt en gaven tot dien dienst vereijscht geinformeert en onderrigt zijn) om den schooldienst aldaer te Ammersoden naer behooren vvaer te nemen, zijne naerstighijt te doen om de jonge jeugt wel te instrueren en te leeren lesen, schrijven en cijfferen; ook in de fundamenten der Christelijcke Religie te onderwijsen en in goede ordre te houden nae zijn vérmogen zoo buijten als binnen de school, en zal gehouden zijn 't heele jaer door zoo wel des soomers als des winters school te houden al ware het datter maer 4 off 5 kinderen scholen quamen, oock zal den sel- vcn gehouden zijn den dienst in de kerek behoorlijck en wel waer te nemen gelijck een goet schoolmr en voorleeser schuldig is en behoort te doen, voorts mede op het stellen vant uurwerk oft horlogie en kloek goede sorge dragen, ende dat voor sodanig tracte- ment baten en profijten boven de wooning wie gemachtigde is (zie bij 5 en 6). Tenslotte is hij, die binnen elk van 2 of meer kringen minder dan 1 ha, maar binnen het polderdistrict, doch niet binnen 1 kring meer dan 1 ha land bezit, gerechtigd 1 stem uit te brengen indien hij eveneens vóór 15 januari schriftelijk aan de dijkgraaf mededeelt in welke kring hij zijn stem wenst uit te brengen. :htcn sommen over het jaar 1956 op 1 januari a.s. betaald moeten zijn en dat hij zitting houdt elke werkdag van 9—12 uur behalve 's zater¬ dags, :odat zij vervolgingskosten alleen kunnen voorkomen door onverwijlde betaling der belasting. . . . uit de oude doos m 't schoolhuijs als daer toe is geaccordeert, te weten Een hondert en dartig gulden die hem ieder jaer in den omslag over de inge- setenen van 't dorp sullen worden uijtgeseth en hij van de buurmrs sal eijssen en ontfan- gen van halff jaer tot halff jaer 't elckens 65 gld zoo als hetselve verschenen is. En daerenboven nog het gebruijck en opcomsten van de landen tot de costerije van Ammer¬ soden behoorende (mits dat daer van ook de lasten betalen moet soo ordinaer als extra ordinaer) en zoo als den overledenen school¬ mr heeft gehadt en genoten. Ende boven dit alles sal den schoolmr van ieder scholier ontfangen per maent twee strs. zoo van die lesen als die ook schrijven, dog die leeren cijfferen oft in een aparte avontschool willen gaen sullen daer van den meester nae rede- lijckhijt moeten contenteren, zijnde den ordi- naris schooltijt voormiddags van 9 tot 11 en namiddags van 1 tot 3 uuren. Den voorn.den schoolmr sal ook ontfangen wegens het luijijen over de overledene van idere uur twaalff strs. waer van den selven de helft ad ses strs. En de provenue van 't kereken baer- kleet geheel aen den kerkmeester sal goet doen en moeten overtellen zoo wanneer sulex gevordert wort en daervan behoorlijcke aen- teijekeningh moeten houden, mitsgrs dat baerkleet behoorlijk moeten bewaren. Dit alles aldus gecontractcert alleen bij provisie voor den tijt van twee aen den anderen volgende jaren, het eerste ingaende met den 2 november 1750, nae expiratie van welcke twee jaren wederzijds ider zijn vrijen keus sullen hebben omme dit contract te verlen¬ gen ofte niet. Des ten waren oirconde is deze wedersijts beteijkent op heden den 2 Ober 1750. ' Ik meen, dat minister Cals na lezing zal begrijpen waarom de onderwijzers de doods¬ klok hebben geluid over zijn salarisbeleid: dat luiden zit hun nog in het bloed! Proiestanise Contactraad „Wat willen wij Om zich een goed begrip te kunnen vormen van de groei en de oorsprong van de Con¬ tactraad is het voor degenen, die de gang van zaken niet zo op de voet hebben kunnen volgen, nodig enige jaren terug te treden in de geschiedenis, n.1. tot de 30-er jaren. Waren de oorlogsjaren vreselijke jaren, de 30-er jaren waren moeilijke jaren. Leefden vrijwel alle groepen in een crisistoestand, het waren vooral de.boeren en tuinders, die het extra moeilijk hadden. Vooral de tijd van vóór de Pachtwret (1938) was er een. die nog met gitzwarte letters staat gegrift in de harten van hen, die toen op de jaar¬ lijkse verpachtingen moesten gaan trachten hun lotgenoten te overbieden om iets te be¬ machtigen. Boden ze de laatste gulden niet, ze hadden niets en ze waren uitgeboerd. We willen niet trachten het leed te beschrijven, hetwelk toen in vele boeren- en tuinders- gezinnen is geleden vanwege het feit, dat men niet op tijd kon betalen. Was het een wonder, dat in die jaren wan¬ trouwen en achterdocht groeiden jegens de leidinggevende personen en instanties, van wie men stellig niet kon zeggen, dat zij de oorzaak waren van de crisis, maar van wie wij ons toch wel eens hebben afgevraagd of zij voldoende rekening hielden met de zorgen van hun medemensen? De Pachtwet heeft in deze wel grote veran¬ deringen teweeggebracht en al zouden wij niet gaarne beweren, dat hieraan geen fouten kleven, wij menen toch te mogen vaststellen, dat zij in het algemeen heilzaam heeft ge¬ werkt. Naast het leed van de boeren en tuinders uit die jaren kunnen wij onmiddellijk plaatsen dat van de vele werkloze arbeiders. Het is goed in onze tijd van weelde en overvloed ons nog weer eens voor te stellen wat het betekent voor een mens om week in week uit rond te lopen zonder te weten wat men doen moet, zonder te weten w;aarvoor men ge¬ schapen is, met vrouw en kinderen, voor wie men zo graag het brood verdienen wil, maar de gelegenheid daartoe niet kan vinden, ge¬ doemd te zijn te leven van een te karig (III)eigenlijk?" (III) ,,steun"-inkomentje, de hand op te moeten houden voor een luttel bedrag, waarmede men slechts in de allernoodzakelijkste nood¬ druft kan voorzien. Het is van belang voor een ieder onzer zich in gedachten nog eens in deze toestanden te verplaatsen, opdat de ondank en de ontevredenheid van onze dagen plaats zouden mogen maken voor dankbaar¬ heid en tevredenheid. In vergelijking met de jaren van 1930 tot 1945 zijn het toch wel heel grote voorrechten, welke wij tegenwoor¬ dig genieten. Tot de oorzaken der ellende in de 30-er jaren behoren er vele. Wij zullen niet trachten ze alle op te sporen. Eén ervan moeten we echter doelbewust noemen, omdat deze haar grond vond in de mentaliteit van de Bomme- lerwaardse bevolking zelve. Toen tengevolge van de landbouwcrisis der 80-er jaren van de vorige eeuw de overheid een commissie instelde ter bestudering van de oorzaken, kwam deze in haar rapport van 1886 reeds tot de conclusie, dat de boeren in hun ont¬ wikkeling tekortschoten en dat van een groot tekort aan samenwerking kon worden ge¬ sproken. Uit die tijd dateert reeds de land¬ bouwvoorlichting, alsmede de landbouw¬ organisatie en de coöperatie. De meest vooruitstrevende streken in ons land hebben daarvan uit de aard der zaak het eerst geprofiteerd. De omstandigheden in en om de Bommelerwaard waren van die aard, dat daar de betere aanpak nog lange ti|d uitbleef. De ontwikkelingsmogelijkheden bleven hier heel lang uit, terwijl nog heden ten dage de betekenis van organisatie en coöperatie slechts zeer ten dele wordt aan¬ gevoeld en erkend. Wel waren er in de genoemde jaren enkele afdelingen van boeren- en arbeidersorgani¬ saties, maar ze leidden een armoedig be- staantje. Voor wat de landbouworganisaties betrof, zat men bovendien met de moeilijk¬ heid, dat deze — toen reeds in drieën ver¬ deeld — nog niet het onderling vertrouwen konden opbrengen om tot de noodzakelijke samenwerking te komen voor een land- of tuinbouwonderwijsinrichting. Wel werden er reeds enkele avondcursussen gegeven, maar deze waren onvoldoende. Tot aan de oorlog toe stond de Overheid op het standpunt. dat de streekbevolking tot overeenstemming diende te komen over het punt of een te stichten school een algemene dan wel een confessionele zou zijn. Werd men het niet eens, dan kwam er geen school en zo ge¬ beurde het, dat er tot 1940 in de Bommeler¬ waard geen school kon komen. Intussen ging men toch steeds beter inzien, dat dit gebied achter begon te raken bij andere streken, die meer inzicht hadden in de veranderde tijdsomstandigheden en men begon zich af te vragen of, indien de land¬ bouworganisaties dan niet in staat wraren de agrarische belangen van de Bommelerwaard op de juiste wijze te behartigen, er dan geen andere wegen moesten worden gezocht. Men vond een oplossing in de Stichting ter Be¬ vordering van de Welvaart in de Bommeler¬ waard, welke stichting in haar bestuur alle groeperingen omvatte. Zij was het, die on¬ middellijk de koe bij de horens ging nemen en die, om dit op een verantwoorde wijze te kunnen doen, een deskundig onderzoek deed instellen en wyel door de bekende prof. van Vuren, die dit al in verschillende andere delen van het land met succes had gedaan. Het door hem en zi|n medewerkers (ir. Her- weijer, thans directeur van de Cultuurtechni¬ sche Dienst, dr. ir. Maris van het Landbouw- economisch Instituut en dr. Oedin) uitge¬ bracht uitstekende rapport, alsmede een even later door de Heidemij. uitgebracht streek- rapport, vormden de grondslag van de vele activiteiten, welke zich na 1940 hebben ont¬ wikkeld. Een der eerste was de stichting van de eer¬ ste lagere landbouwschool te Biuchem in 1941. De landbouworganisaties waren — tragisch noodlot van vreemd geweld •— door de Duitsers opgeheven. Gelukkig dat er toen de Welvaartstichting was, die rustig met het werk kon doorgaan. We hebben hier wel een sterk bewijs, dat de evolutie voortschrijdt zelfs dwars door een oorlog heen. Vele andere zaken werden door de Wel¬ vaartstichting ter hand genomen. Een com¬ missie, werd ingesteld ter verbetering van de veeteelt, één voor de akker- en weidebouw, zelfs één voor sociale aangelegenheden. De belangstellende lezer gelieve met het oog op het onderwerp van deze artikelen vnl. deze laatste commissie te onthouden Want daarmede groeien we langzaamaan naar de Contactraad. Alvorens daarop nader in te gaan moet er echter nog één ontwikkelingselement bijge¬ sleept worden, de ruilverkaveling (en enige andere zaken, die daarmee te maken heb¬ ben). Gelderse Maatschappij van landbouw Het vraag^tnk Op 13 december vergaderde in Zaltbommel de afdeling Bommelerwaard van de Gelderse Maatschappij van Landbouw. De voorzitter deed mededeling van het win¬ terprogram, bestaande uit een drie- of viertal gespreksavonden, alsmede een voorjaars- excursie naar ..de Schothorst". De heer W. J. E. Looyen te Bruchem werd met alge¬ mene stemmen tot bestuurslid gekozen in de plaats van de heer J. J. Dingemans. die enige tijd geleden de vereniging door de dood ont¬ viel. Als vertegenwoordiger van de afdeling in de Stichting ter Bevordering van de Welvaart in de Bommelerwaard werd aangewezen de heer T. B. W. de Leeuw te Rossum. Voorts werd door de heer Wisselink, hoofd der hoerenzoons der lagere landbouwschool te Bruchem, inge¬ leid het onderwerp: ,,Het vraagstuk der boerenzoons". Na de inleiding volgde een intensieve be¬ spreking in gespreksgroepen van 5a 6 man, een nieuwe discussie-methode dus. Elke groep beantwoordde op haar wijze enkele te voren opgestelde vragen, terwijl uit de verschillende beantwoordingen een algemeen standpunt werd bepaald, hetwelk doorge¬ geven zal worden aan het hoofdbestuur. Deze nieuwe wijze van vergaderen viel goed in de smaak en het besproken punt, dat trou¬ wens overal in het middelpunt der belang¬ stelling staat, bleek ook hier wel uitstekend op zijn plaats te zijn. B.O.G. ring Bommelerwaard „Ja, daar ,.Ja, daar zit je dan!" Je redacteur zegt door de telefoon: „We komen deze keer uit met een dubbel nummer en nu heb ik graag morgenvroeg een gezellig stuk van je. Het mag gerust van behoorlijke omvang zijn, als het maar smeuïg is". Laat ik eerst de vraag stellen: „Hebt u weleens een stukje in een krant geschreven, nee?" Dat moet u dan vast eens proberen. De meesten van ons zitten weleens boordevol ideeën. Om te be¬ ginnen wil je die lui van ,,De Schijnwerper" weleens even vertellen, dat er niets aan het krantje is. Dor en saai vind je alles. Als ik maar eens schrijven kon, dan zou er eens een steengoed artikel geplaatst worden. Je trekt je dan terug, in een rustig hoekje van het huis, nadat er eerst zowat een uur over heen ging voor het schrijfmateriaal bijeen- gegaard is. Ondertussen is het al zowat bed¬ tijd geworden. Vijf of zes keer ben je op¬ nieuw begonnen en dan kom je tot de ont¬ dekking: ,,Het valt toch niet mee. Morgen zal ik het nog eens proberen!" In de meeste gevallen komt dat morgen nooit. Meerdere malen heb ik aan deze en gene al gevraagd: ,,En hoe vind jij ,,De Schijnwerper" nou?" Van de tien, zeven keer hoor je dan: ,,Man, hou op, waardeloos!" „Stel je het wel op prijs, dat er iedere maand een dergelijk krantje in de bus gegooid wordt?" „Ja, dat wel, maar dan graag iets, wat niet zo ver¬ velend is." Die drie woordjes: „Ja, dat wel", die geven de redactie hoop. beste lezers. We mogen niet vergeten, dat ons „orgaan" nog in de kinderschoenen staat; door uw op¬ bouwende kritiek en het enthousiasme van onze „amateur-rédacteurs'' komt er heus op de duur wel iets goeds uit, pardon, ik bedoel in de bus. Genoeg hierover, ik merk, dat ik over iets zit te praten, wat helemaal buiten mijn bevoegdheid ligt. De B.O.G., dat is het. waar ik iets over vertellen moest. Dank u, het gaat goed met de Bommeler- waardse afdelingen. Het winterprogram draait op volle toeren en de door ons geor¬ ganiseerde cursussen hebben weer niet te klagen over gebrek aan belangstelling. De vorige keer vroeg ik of de secretarissen me enige gegevens wilden toezenden over hun winterwerk Het moet me van het hart, zit je dan! dat de oogst bar slecht was. Op één uitzon¬ dering na. waren ze zeker allemaal mijn adres vergeten. Die uitzondering echter wil ik hier even bedanken. Het was de secretaris van de actieve afdeling Hedel, die mij een keurige brief toezond, waarin uitvoerig de gang van zaken van de B.O.G.-afdeling in het Maas- dorp uiteengezet werd. Het zou me te ver voeren, wanneer ik in één keer alles weer¬ geef. Een paar punten haal ik hier even naar voren. Evenals in meerdere Bommelerwaardse dor¬ pen zit men in Hedel vaak te kampen met het gebrek aan vergaderruimte. Noodge¬ dwongen moet men, doordat het verenigings¬ gebouw vaak bezet is. zijn troost zoeken in het een of ander café. Desondanks slaagt het bestuur erin een groot aantal leden op te wekken de vergaderingen te bezoeken. Deze winter zullen er o.a. inleidingen gehouden worden door een spreker van het consulent¬ schap voor Grond- en Pachtzaken en één door iemand van het Landbouwkundig Bureau voor Thomasslakkenmeel, terwijl de ..komgrondenheld" van de Bommelerwaard, de heer Stuvers, zijn visie zal geven op de „ruilverkaveling in nieuwe stijl". Verder is een groepje B.O G.-ers druk bezig met het instuderen van het schitterende toneelstuk „Morgen schijnt de zon", hetwelk deze zomer met groot succes opgevoerd is op de Veheto Landdag. Evenals in de afdeling Kerkwijk is men in Hedel dit jaar voor het eerst gestart met het vormen van discussie¬ groepen. Om met de gang van zaken enigs¬ zins op de hoogte te komen kwamen enige tijd geleden vertegenwoordigers van de afde¬ lingen Hedel, Bruchem, Zuilichem en Brakel in hotel Gottschalk te Zaltbommel bij elkaar. Onder leiding van de heer Wisselink uit Bruchem werd op pittige wijze over het vraagstuk van de boerenzoons gesproken. De volgende keer hopen we hierop terug te komen. Nu ik bovenstaande nog eens doorlees, ont¬ dek ik tot mijn grote spijt, dat ook het B.O.G.-hoekje nog stukken beter kan, mijn excuus hiervoor. Laten we afspreken in 1957 beter. Tot slot nog een goed begin! V.G. V. V.T.B.V.V.T.B. Kerstveilingen! Het zal zowat tien jaar geleden zijn. dat in groter aantal in ons land de zgn. Kerst¬ veilingen werden ingevoerd. De bedoeling was destijds naast het houden van een show, waarmede de reclame voor het fruit werd gediend, tevens een sportieve naijver te kweken tussen de nogal uiteen¬ lopende fruitkwekers. Naar wij aannemen heeft dit soort veilingen zowel aan het ene als aan het andere doel beantwoord en zou er dus weinig reden zijn tot het maken van kritische opmerkingen.