Tekstweergave van SCHW_1956-12-01_002
Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.
zondere personen moeten jaarlijks vóór
15 januari schriftelijk aan de dijkgraaf
van het polderdistrict. Waalkade 2 te Zalt-
bommel, kennisgeven (onder opgaaf van
naam en adres):
a. wie aangewezen is (zie bij 1 t.m. 3);
b. dat zij het kiesrecht zullen uitoefenen
(zie bij 4);
1 Pi
De ontvanger herinnert de pachters van
eigendommen van het polderdistrict — w.o.
die van het genot van het grasgewas van
wegbermen en dijkhellingen — er voor de
2de maal aan, dat de verschuldigde pacht-
' 3 Belasting
De ontvanger wijst de belastingschuldigen verschenen,
er voor de 2de maal op, dat de aanslag
1955—'56 op 15 december 1956 geheel is
4 In liet nieuwe jaar
De onderwijzers hebben hun grieven zo'n
kracht biigezet, dat zowaar een papier uit
het oud-archief op mijn schrijftafel woei. Ik
ben van plan daarvan een afschrift te stu¬
ren aan minister Cals en hij zal dan het
volgende lezen:
..Alzoo doort overlijden van Jan de Hart
gewesene schoolmr te Ammersoden, het
schoolmeester koster en voorleeser ampt
aldaer is comen te vaceren, soo ist dat met
kennis en consent van die Ho.WGeb.
Vrouwe Baronnesse et Douariere de Lichter-
velde vrije vrouwe van Ammersoden Well
ende Wordragen volgens onderteijekende
acte van den 15 aug. 1750 Wij Petrus Loenen
Schout, Jan Gijsbertse van der Vergt en
Jacob Bruijgom Buurmrs. mitsgrs D.us Daniel
van Sprang Bedienaer des Goddehjcken
Woorts. Johan Ferdinand Mauritsz, Ouder-
lingh en Peter Hans en Gerrit van Loon
Diaconen in de kerke te Ammersoden,
wederom tot schoolmr coster en voorleeser
hebben aengenomen en aengestelt Gerrit van
Reekum schoolmr te Bruchem {alzoo van
zijne bequaemhijt en gaven tot dien dienst
vereijscht geinformeert en onderrigt zijn) om
den schooldienst aldaer te Ammersoden naer
behooren vvaer te nemen, zijne naerstighijt
te doen om de jonge jeugt wel te instrueren
en te leeren lesen, schrijven en cijfferen; ook
in de fundamenten der Christelijcke Religie
te onderwijsen en in goede ordre te houden
nae zijn vérmogen zoo buijten als binnen de
school, en zal gehouden zijn 't heele jaer door
zoo wel des soomers als des winters school
te houden al ware het datter maer 4 off 5
kinderen scholen quamen, oock zal den sel-
vcn gehouden zijn den dienst in de kerek
behoorlijck en wel waer te nemen gelijck een
goet schoolmr en voorleeser schuldig is en
behoort te doen, voorts mede op het stellen
vant uurwerk oft horlogie en kloek goede
sorge dragen, ende dat voor sodanig tracte-
ment baten en profijten boven de wooning
wie gemachtigde is (zie bij 5 en 6).
Tenslotte is hij, die binnen elk van 2 of meer
kringen minder dan 1 ha, maar binnen het
polderdistrict, doch niet binnen 1 kring meer
dan 1 ha land bezit, gerechtigd 1 stem uit te
brengen indien hij eveneens vóór 15 januari
schriftelijk aan de dijkgraaf mededeelt in
welke kring hij zijn stem wenst uit te brengen.
:htcn
sommen over het jaar 1956 op 1 januari a.s.
betaald moeten zijn en dat hij zitting houdt
elke werkdag van 9—12 uur behalve 's zater¬
dags,
:odat zij vervolgingskosten
alleen kunnen voorkomen door onverwijlde
betaling der belasting.
. . . uit de oude doos
m 't schoolhuijs als daer toe is geaccordeert,
te weten Een hondert en dartig gulden die
hem ieder jaer in den omslag over de inge-
setenen van 't dorp sullen worden uijtgeseth
en hij van de buurmrs sal eijssen en ontfan-
gen van halff jaer tot halff jaer 't elckens
65 gld zoo als hetselve verschenen is. En
daerenboven nog het gebruijck en opcomsten
van de landen tot de costerije van Ammer¬
soden behoorende (mits dat daer van ook
de lasten betalen moet soo ordinaer als extra
ordinaer) en zoo als den overledenen school¬
mr heeft gehadt en genoten. Ende boven dit
alles sal den schoolmr van ieder scholier
ontfangen per maent twee strs. zoo van die
lesen als die ook schrijven, dog die leeren
cijfferen oft in een aparte avontschool willen
gaen sullen daer van den meester nae rede-
lijckhijt moeten contenteren, zijnde den ordi-
naris schooltijt voormiddags van 9 tot 11 en
namiddags van 1 tot 3 uuren. Den voorn.den
schoolmr sal ook ontfangen wegens het
luijijen over de overledene van idere uur
twaalff strs. waer van den selven de helft ad
ses strs. En de provenue van 't kereken baer-
kleet geheel aen den kerkmeester sal goet
doen en moeten overtellen zoo wanneer sulex
gevordert wort en daervan behoorlijcke aen-
teijekeningh moeten houden, mitsgrs dat
baerkleet behoorlijk moeten bewaren. Dit
alles aldus gecontractcert alleen bij provisie
voor den tijt van twee aen den anderen
volgende jaren, het eerste ingaende met den
2 november 1750, nae expiratie van welcke
twee jaren wederzijds ider zijn vrijen keus
sullen hebben omme dit contract te verlen¬
gen ofte niet. Des ten waren oirconde is deze
wedersijts beteijkent op heden den 2 Ober
1750. '
Ik meen, dat minister Cals na lezing zal
begrijpen waarom de onderwijzers de doods¬
klok hebben geluid over zijn salarisbeleid:
dat luiden zit hun nog in het bloed!
Proiestanise Contactraad
„Wat willen wij
Om zich een goed begrip te kunnen vormen
van de groei en de oorsprong van de Con¬
tactraad is het voor degenen, die de gang van
zaken niet zo op de voet hebben kunnen
volgen, nodig enige jaren terug te treden in
de geschiedenis, n.1. tot de 30-er jaren.
Waren de oorlogsjaren vreselijke jaren, de
30-er jaren waren moeilijke jaren. Leefden
vrijwel alle groepen in een crisistoestand,
het waren vooral de.boeren en tuinders, die
het extra moeilijk hadden. Vooral de tijd
van vóór de Pachtwret (1938) was er een.
die nog met gitzwarte letters staat gegrift
in de harten van hen, die toen op de jaar¬
lijkse verpachtingen moesten gaan trachten
hun lotgenoten te overbieden om iets te be¬
machtigen. Boden ze de laatste gulden niet,
ze hadden niets en ze waren uitgeboerd. We
willen niet trachten het leed te beschrijven,
hetwelk toen in vele boeren- en tuinders-
gezinnen is geleden vanwege het feit, dat
men niet op tijd kon betalen.
Was het een wonder, dat in die jaren wan¬
trouwen en achterdocht groeiden jegens de
leidinggevende personen en instanties, van
wie men stellig niet kon zeggen, dat zij de
oorzaak waren van de crisis, maar van wie
wij ons toch wel eens hebben afgevraagd
of zij voldoende rekening hielden met de
zorgen van hun medemensen?
De Pachtwet heeft in deze wel grote veran¬
deringen teweeggebracht en al zouden wij
niet gaarne beweren, dat hieraan geen fouten
kleven, wij menen toch te mogen vaststellen,
dat zij in het algemeen heilzaam heeft ge¬
werkt.
Naast het leed van de boeren en tuinders
uit die jaren kunnen wij onmiddellijk plaatsen
dat van de vele werkloze arbeiders. Het is
goed in onze tijd van weelde en overvloed
ons nog weer eens voor te stellen wat het
betekent voor een mens om week in week uit
rond te lopen zonder te weten wat men doen
moet, zonder te weten w;aarvoor men ge¬
schapen is, met vrouw en kinderen, voor wie
men zo graag het brood verdienen wil, maar
de gelegenheid daartoe niet kan vinden, ge¬
doemd te zijn te leven van een te karig
(III)eigenlijk?" (III)
,,steun"-inkomentje, de hand op te moeten
houden voor een luttel bedrag, waarmede
men slechts in de allernoodzakelijkste nood¬
druft kan voorzien. Het is van belang voor
een ieder onzer zich in gedachten nog eens
in deze toestanden te verplaatsen, opdat de
ondank en de ontevredenheid van onze dagen
plaats zouden mogen maken voor dankbaar¬
heid en tevredenheid. In vergelijking met de
jaren van 1930 tot 1945 zijn het toch wel
heel grote voorrechten, welke wij tegenwoor¬
dig genieten.
Tot de oorzaken der ellende in de 30-er jaren
behoren er vele. Wij zullen niet trachten ze
alle op te sporen. Eén ervan moeten we
echter doelbewust noemen, omdat deze haar
grond vond in de mentaliteit van de Bomme-
lerwaardse bevolking zelve. Toen tengevolge
van de landbouwcrisis der 80-er jaren van
de vorige eeuw de overheid een commissie
instelde ter bestudering van de oorzaken,
kwam deze in haar rapport van 1886 reeds
tot de conclusie, dat de boeren in hun ont¬
wikkeling tekortschoten en dat van een groot
tekort aan samenwerking kon worden ge¬
sproken. Uit die tijd dateert reeds de land¬
bouwvoorlichting, alsmede de landbouw¬
organisatie en de coöperatie.
De meest vooruitstrevende streken in ons
land hebben daarvan uit de aard der zaak
het eerst geprofiteerd. De omstandigheden
in en om de Bommelerwaard waren van die
aard, dat daar de betere aanpak nog lange
ti|d uitbleef. De ontwikkelingsmogelijkheden
bleven hier heel lang uit, terwijl nog heden
ten dage de betekenis van organisatie en
coöperatie slechts zeer ten dele wordt aan¬
gevoeld en erkend.
Wel waren er in de genoemde jaren enkele
afdelingen van boeren- en arbeidersorgani¬
saties, maar ze leidden een armoedig be-
staantje. Voor wat de landbouworganisaties
betrof, zat men bovendien met de moeilijk¬
heid, dat deze — toen reeds in drieën ver¬
deeld — nog niet het onderling vertrouwen
konden opbrengen om tot de noodzakelijke
samenwerking te komen voor een land- of
tuinbouwonderwijsinrichting. Wel werden er
reeds enkele avondcursussen gegeven, maar
deze waren onvoldoende. Tot aan de oorlog
toe stond de Overheid op het standpunt.
dat de streekbevolking tot overeenstemming
diende te komen over het punt of een te
stichten school een algemene dan wel een
confessionele zou zijn. Werd men het niet
eens, dan kwam er geen school en zo ge¬
beurde het, dat er tot 1940 in de Bommeler¬
waard geen school kon komen.
Intussen ging men toch steeds beter inzien,
dat dit gebied achter begon te raken bij
andere streken, die meer inzicht hadden in
de veranderde tijdsomstandigheden en men
begon zich af te vragen of, indien de land¬
bouworganisaties dan niet in staat wraren de
agrarische belangen van de Bommelerwaard
op de juiste wijze te behartigen, er dan geen
andere wegen moesten worden gezocht. Men
vond een oplossing in de Stichting ter Be¬
vordering van de Welvaart in de Bommeler¬
waard, welke stichting in haar bestuur alle
groeperingen omvatte. Zij was het, die on¬
middellijk de koe bij de horens ging nemen
en die, om dit op een verantwoorde wijze
te kunnen doen, een deskundig onderzoek
deed instellen en wyel door de bekende prof.
van Vuren, die dit al in verschillende andere
delen van het land met succes had gedaan.
Het door hem en zi|n medewerkers (ir. Her-
weijer, thans directeur van de Cultuurtechni¬
sche Dienst, dr. ir. Maris van het Landbouw-
economisch Instituut en dr. Oedin) uitge¬
bracht uitstekende rapport, alsmede een even
later door de Heidemij. uitgebracht streek-
rapport, vormden de grondslag van de vele
activiteiten, welke zich na 1940 hebben ont¬
wikkeld.
Een der eerste was de stichting van de eer¬
ste lagere landbouwschool te Biuchem in
1941. De landbouworganisaties waren —
tragisch noodlot van vreemd geweld •— door
de Duitsers opgeheven. Gelukkig dat er toen
de Welvaartstichting was, die rustig met het
werk kon doorgaan. We hebben hier wel
een sterk bewijs, dat de evolutie voortschrijdt
zelfs dwars door een oorlog heen.
Vele andere zaken werden door de Wel¬
vaartstichting ter hand genomen. Een com¬
missie, werd ingesteld ter verbetering van de
veeteelt, één voor de akker- en weidebouw,
zelfs één voor sociale aangelegenheden. De
belangstellende lezer gelieve met het oog
op het onderwerp van deze artikelen vnl.
deze laatste commissie te onthouden Want
daarmede groeien we langzaamaan naar de
Contactraad.
Alvorens daarop nader in te gaan moet er
echter nog één ontwikkelingselement bijge¬
sleept worden, de ruilverkaveling (en enige
andere zaken, die daarmee te maken heb¬
ben).
Gelderse Maatschappij van landbouw
Het vraag^tnk
Op 13 december vergaderde in Zaltbommel
de afdeling Bommelerwaard van de Gelderse
Maatschappij van Landbouw.
De voorzitter deed mededeling van het win¬
terprogram, bestaande uit een drie- of viertal
gespreksavonden, alsmede een voorjaars-
excursie naar ..de Schothorst". De heer
W. J. E. Looyen te Bruchem werd met alge¬
mene stemmen tot bestuurslid gekozen in de
plaats van de heer J. J. Dingemans. die enige
tijd geleden de vereniging door de dood ont¬
viel.
Als vertegenwoordiger van de afdeling in de
Stichting ter Bevordering van de Welvaart
in de Bommelerwaard werd aangewezen de
heer T. B. W. de Leeuw te Rossum.
Voorts werd door de heer Wisselink, hoofd
der hoerenzoons
der lagere landbouwschool te Bruchem, inge¬
leid het onderwerp: ,,Het vraagstuk der
boerenzoons".
Na de inleiding volgde een intensieve be¬
spreking in gespreksgroepen van 5a 6 man,
een nieuwe discussie-methode dus. Elke
groep beantwoordde op haar wijze enkele
te voren opgestelde vragen, terwijl uit de
verschillende beantwoordingen een algemeen
standpunt werd bepaald, hetwelk doorge¬
geven zal worden aan het hoofdbestuur.
Deze nieuwe wijze van vergaderen viel goed
in de smaak en het besproken punt, dat trou¬
wens overal in het middelpunt der belang¬
stelling staat, bleek ook hier wel uitstekend
op zijn plaats te zijn.
B.O.G. ring Bommelerwaard
„Ja, daar
,.Ja, daar zit je dan!" Je redacteur zegt door
de telefoon: „We komen deze keer uit met
een dubbel nummer en nu heb ik graag
morgenvroeg een gezellig stuk van je. Het
mag gerust van behoorlijke omvang zijn, als
het maar smeuïg is". Laat ik eerst de vraag
stellen: „Hebt u weleens een stukje in een
krant geschreven, nee?" Dat moet u dan
vast eens proberen. De meesten van ons
zitten weleens boordevol ideeën. Om te be¬
ginnen wil je die lui van ,,De Schijnwerper"
weleens even vertellen, dat er niets aan
het krantje is. Dor en saai vind je alles. Als
ik maar eens schrijven kon, dan zou er eens
een steengoed artikel geplaatst worden. Je
trekt je dan terug, in een rustig hoekje van
het huis, nadat er eerst zowat een uur over
heen ging voor het schrijfmateriaal bijeen-
gegaard is. Ondertussen is het al zowat bed¬
tijd geworden. Vijf of zes keer ben je op¬
nieuw begonnen en dan kom je tot de ont¬
dekking: ,,Het valt toch niet mee. Morgen
zal ik het nog eens proberen!" In de meeste
gevallen komt dat morgen nooit. Meerdere
malen heb ik aan deze en gene al gevraagd:
,,En hoe vind jij ,,De Schijnwerper" nou?"
Van de tien, zeven keer hoor je dan: ,,Man,
hou op, waardeloos!" „Stel je het wel op
prijs, dat er iedere maand een dergelijk
krantje in de bus gegooid wordt?" „Ja, dat
wel, maar dan graag iets, wat niet zo ver¬
velend is." Die drie woordjes: „Ja, dat wel",
die geven de redactie hoop. beste lezers. We
mogen niet vergeten, dat ons „orgaan" nog
in de kinderschoenen staat; door uw op¬
bouwende kritiek en het enthousiasme van
onze „amateur-rédacteurs'' komt er heus op
de duur wel iets goeds uit, pardon, ik bedoel
in de bus. Genoeg hierover, ik merk, dat ik
over iets zit te praten, wat helemaal buiten
mijn bevoegdheid ligt. De B.O.G., dat is het.
waar ik iets over vertellen moest.
Dank u, het gaat goed met de Bommeler-
waardse afdelingen. Het winterprogram
draait op volle toeren en de door ons geor¬
ganiseerde cursussen hebben weer niet te
klagen over gebrek aan belangstelling.
De vorige keer vroeg ik of de secretarissen
me enige gegevens wilden toezenden over
hun winterwerk Het moet me van het hart,
zit je dan!
dat de oogst bar slecht was. Op één uitzon¬
dering na. waren ze zeker allemaal mijn adres
vergeten. Die uitzondering echter wil ik hier
even bedanken. Het was de secretaris van de
actieve afdeling Hedel, die mij een keurige
brief toezond, waarin uitvoerig de gang van
zaken van de B.O.G.-afdeling in het Maas-
dorp uiteengezet werd. Het zou me te ver
voeren, wanneer ik in één keer alles weer¬
geef. Een paar punten haal ik hier even
naar voren.
Evenals in meerdere Bommelerwaardse dor¬
pen zit men in Hedel vaak te kampen met
het gebrek aan vergaderruimte. Noodge¬
dwongen moet men, doordat het verenigings¬
gebouw vaak bezet is. zijn troost zoeken in
het een of ander café. Desondanks slaagt het
bestuur erin een groot aantal leden op te
wekken de vergaderingen te bezoeken. Deze
winter zullen er o.a. inleidingen gehouden
worden door een spreker van het consulent¬
schap voor Grond- en Pachtzaken en één
door iemand van het Landbouwkundig
Bureau voor Thomasslakkenmeel, terwijl de
..komgrondenheld" van de Bommelerwaard,
de heer Stuvers, zijn visie zal geven op de
„ruilverkaveling in nieuwe stijl". Verder is
een groepje B.O G.-ers druk bezig met het
instuderen van het schitterende toneelstuk
„Morgen schijnt de zon", hetwelk deze zomer
met groot succes opgevoerd is op de Veheto
Landdag. Evenals in de afdeling Kerkwijk
is men in Hedel dit jaar voor het eerst
gestart met het vormen van discussie¬
groepen. Om met de gang van zaken enigs¬
zins op de hoogte te komen kwamen enige
tijd geleden vertegenwoordigers van de afde¬
lingen Hedel, Bruchem, Zuilichem en Brakel
in hotel Gottschalk te Zaltbommel bij elkaar.
Onder leiding van de heer Wisselink uit
Bruchem werd op pittige wijze over het
vraagstuk van de boerenzoons gesproken.
De volgende keer hopen we hierop terug te
komen.
Nu ik bovenstaande nog eens doorlees, ont¬
dek ik tot mijn grote spijt, dat ook het
B.O.G.-hoekje nog stukken beter kan, mijn
excuus hiervoor. Laten we afspreken in 1957
beter. Tot slot nog een goed begin!
V.G. V.
V.T.B.V.V.T.B.
Kerstveilingen!
Het zal zowat tien jaar geleden zijn. dat in
groter aantal in ons land de zgn. Kerst¬
veilingen werden ingevoerd.
De bedoeling was destijds naast het houden
van een show, waarmede de reclame voor
het fruit werd gediend, tevens een sportieve
naijver te kweken tussen de nogal uiteen¬
lopende fruitkwekers.
Naar wij aannemen heeft dit soort veilingen
zowel aan het ene als aan het andere doel
beantwoord en zou er dus weinig reden zijn
tot het maken van kritische opmerkingen.