Tekstweergave van SCHW_1957-01-29_001
Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.
DE SCHIJNWERPER
Verschijnt Je laatste dinsdag van
iedere maand liuis-aan-huis in de
Bommelerwnari'l en Heerewaarden.
BIJLAGE VAN „DE BOMMELERWAARD"
2e JAARGANG Nr. 1
29 JANUARI 1957
Redttctie : G Hovens üreve,
en G. Reijnen
Redactie adre. : De Vineusingcl 10.
Zaltbommel. telefoon 04 1 SO-307
Uitgegeven door een commissie ven de Sticltting ter bevordering van de Welvaart in de Bommelerwaard, bestaande uit vertegenwoordigers van;
Polderdislricl Bomn.elerwnarJ boven Je Meidijl
Welvn.itIndeBommelcrwaardStichting ter Bevordering van Je Welvn.it In de Bommelcrwaard
Coöp. Veiling Zollbommcl en Omstreken
Coóp. Landbouwers Aonkoopverenigiug ..De Onderneming" Nederhei
Coöp. Telersvereniging ..De Bomnielenvaard' KcrUijk
Vereniging lot Bevordering en Verbetering van de Tuinbouw l/d Bommcb
Stichting Krnamccnlrum ven het Groene Krui. Ie Zaltbommel
Protestantse Contactraad voor Maatschappelijk Werlc in de Bommclcn
Interparochieel Sociaal Charitatief Centrum in de Bommclersva.rd
De afdelingen van de Nooidbmbanlsc Christelijke Boerenbond l/d Bommclc
De afdelingen van de CnrUteltjIie Boeren en T........ r,h„nJ i/d Bommele:
De afdelingen van de Geldene Moalichappu van Landbouw i/d Bommclc
Veeteelt Commissie
B.O.G. ring Bommclcrsvoard
1
Coöp. Bo
erenleenbank Ie Amn.crj
,den
Coöp. Bo
crenlccnbank te Hcdcl
.1
Coöp Bo
erenleenbank Ie Rossum
d
Coóp Bo
erenleenbank Ie Znllbom
nel
,1
Fabriek v
n Melkproducten ..De B
minderwaard"" n v
Coöp. Zt
ivelfahr.ek .Op Hoop va
n Zegen Gendere
K.I.-vcrcn
ging „West Belnvve
Van de redactie
Ammerzoden heeft ons goed begrepen!
„Een stokje waar muziek in zitl*
In onze heilwens, in he[ vorig nummer,
wensten wij speciaal die mensen, overal in
de Bommelerwaard verspreid, moed en ver¬
trouwen toe, die het aandurven zo nodig
met gedurfde initiatieven te komen. Wij
doelden daarbij op geen enkel speciaal ge¬
beuren: om u de waarheid te zeggen: wij
wisten niet. dat er op zo korte termijn iets
stond te gebeuren wat wij onder de gedurfde
initiatieven rekenen.
In Ammerzoden echter waren ze al iets aan
het voorbereiden op het gebied van de
muziek. Wij. als redactie van ..De Schijn¬
werper" wensen in de eerste plaats die
mensen daar van harte succes toe met hun
muziekgebeuren, dat u hieronder door een
hunner nader aangekondigd vindt.
In de tweede plaats vinden wij het fijn, dat
de organisatoren in Ammerzoden begrepen
hebben dat ons blad, ondanks vaak beperkte
plaatsruimte, graag dergelijke ingezonden
stukken plaatst, stukken dus waar muziek
in zit! Dat woordje muziek mag u tweeledig
opvatten. Muziek zit, wat ons betreft, in elk
artikeltje of in elke aankondiging, waaruit
blijkt, dat de inwoners van onze Bommeler¬
waard in onderlinge samenwerking iets op
touw zetten wat nu niet direct met onze
dagelijkse boterham te maken heeft. Niet,
dat wij die boterham niet belangrijk achten,
begrijp ons goed. maar dat is een hoofdstuk
apart. En nu geven we graag het woord aan
Ammerzoden:
..Geachte Redactie,
Inhakend op uw heilwens in ..De Schijn¬
werper" van december 1956, waar u moed
toewenst tot het nemen van gedurfde initia¬
tieven, zouden wij de aandacht van uw
lezers eens willen vestigen op een initiatief,
dat misschien tot de gedurfde mag gerekend
worden, al is het misschien niet wat u
bedoelt. Het betreft nl, een muzikaal experi¬
ment om te komen tot meer begrip en betere
kennis van muziek en mogelijk zou kunnen
leiden naar meer muziekbepefening. De Fan¬
fare St Caecilia te Ammerzoden zal nl. in
samenwerking met de plaatselijke K.A.B, op
zondag 24 februari a.s. in de grote zaal van
het Dorpshuis te Ammerzoden een soort
Volksconcert organiseren, in navolging van
onze grote orkesten als b.v. het Brabants
Orkest of de A.O.V.
Nu heeft de fanfare niet de illusie, dat zij
een Brabants orkest is, doch niemand zal
kunnen ontkennen, dat de fanfare weet hoe
ze een nummer muziek moet maken. Tekst
en uitleg voor elk nummer afzonderlijk zal
gegeven worden door de heer J. van Berkel,
dirigent en leider van meerdere muziek¬
gezelschappen in de Bom meier waard.
Gezien het programma en de vele repetities,
die de leden van de fanfare er voor over
hebben, belooft het (wat het muzikale ge¬
deelte betreft) een succesvolle avond te
worden.
Laten we hopen, dat ook de belangstelling
van die aard zal zijn. dat voortzetting van
zulke avonden gerechtvaardigd is."
, d. R.
Van hei waierschap
De belastingbiljetten l956/'57.
Een dezer dagen kunnen de grondeigenaren
hun belastingbiljet 1956/57 van het polder¬
district Bommelerwaard boven de Meidijk
tegemoetzien. want de dagtekening daarvan
is 1 februari 1957. Betaling zal moeten ge¬
schieden vóór 1 juni 1957.
De achterstand in de omslag heffing wordt
hiermee volledig ingelopen en daardoor zal
er een einde zijn gekomen aan een tijdvak
van 14 maanden, waarin driemaal een aan¬
slag moest worden voldaan
De aanslagen voor de belastingjaren 1954/55
en 1955/'56 verschenen immers achtereen¬
volgens op 1 april 1956 en 15 december
1956, terwijl de aanslag 1956/57 op 1 juni
1957 zal verschijnen.
Bij besluit van de dijkstoel van 27 december
1956 werd het kohier van belastingschul¬
digen invorderbaar verklaard tot een bedrag
van ƒ350.761.24, geheven van 8769.03.92 ha
ongebouwd naar ƒ40,— per ha.
Vermeerdering of vermindering van lasten
als gevolg van de verevening van bezit en
schuld der opgeheven dorpspolders blijft ook
bij de belasting 1956/57 nog achterwege.
De verdere verhoging van de omslag tot
ƒ40,— per ha per jaar (de vorige omslag
was ƒ2,— lager) moet in meerdere mate
aan loonsverhoging van personeel en in
mindere mate aan prijsstijgingen worden
toegeschreven.
De gegevens omtrent eigenaar, oppervlakte
enz., gebruikt voor het samenstellen van het
kohier en de biljetten, zijn ontleend aan de
kadastrale boekhouding en in het algemeen
bijgewerkt tot 1 juli 1956.
V.T.B.V.V.T.B.
De afzet van onze tninbouwprodakten
Wanneer wij, levende in 1957, ons een
ogenblik verplaatsen naar de tijd rond de
eeuwwisseling, dan is er in die vijftig jaar
toch wel zeer veel veranderd in onze streek.
Laten wij ons beperken tot de afzet van die
produkten, die in deze periode in de Bom¬
melerwaard werden geteeld.
Het zal dan ongetwijfeld de vroege aard¬
appel zijn geweest, die tot een tuinbouw-
produkt werd (en nu nog wordt) gerekend
en als zodanig werd afgezet.
Daarnaast kleine hoeveelheden groente en
fruit, welke werden geteeld en plaatselijk,
soms in de streek aan de man (vrouw)
werden gebracht.
De aardbei, die toen nog slechts hier en
daar werd verbouwd, moest nog heel wat
weerstanden overwinnen eer men kon spre¬
ken van een Bommelerwaards produkt.
Verder werden van jaar tot jaar verschil¬
lende produkten zoals uien, wortelen en
— in de eerste wereldoorlog — ook selderij
geteeld, produkten, die meestal door plaatse¬
lijke commissionairs werden gecontracteerd.
Veel van datgene, wat toen werd verbouwd,
ging naar de veiling van Den Bosch of
rechtstreeks naar de fabriek
Het vervoer vond plaats met kar of wagen
en de ouderen herinneren zich nog goed de
soms dagelijkse tocht naar Den Bosch, waar¬
in de BommelcTYvaard, vroeger cd nn.
bij vooral de terugtocht zich kenmerkte door
„efkes bij Jacob Jansen te voeieren!"
Dat er in die tijd veel karretjes langs de
steenweg reden, waarvan de maan slechts
zal kunnen getuigen of zij een wakkere voer¬
man hadden, laten we historie.
Toch zou er ook aan deze wijze van afzet
een einde komen, evenzo aan de poging van
de Bommelse tuinders zelf het produkt te
gaan verkopen in Nijmegen en Rotterdam.
Hier werd de waterweg gekozen om afstan¬
den te overwinnen, doch het verhandelen
door één der ..kaufmannisch" aangelegde
tuinders leverde weliswaar genoeg verras¬
singen, doch te weinig tastbare middelen op
om ermee door te gaan.
Zoekend en tastend ging de tuinbouw zijn
lang met gemakkelijke weg om tenslotte
daar te belanden, waar de basis werd gelegd
voor een veiling.
Dit punt werd pas bereikt, nadat enkele
vooruitstrevende zakenlieden in een centrale
wijze van verkoop heil begonnen te zien.
En al lijkt het na vijftig jaar dol. dat de
..handel" een veiling stichtte die men nu in
diezelfde kringen nog wel eens een beuls-
apparaat noemt, toch is het een feit, dat het
meer handels- dan kwekersmensen waren.
die haar op touw zetten.
Langzaam ontwikkelde de eenmaal wakker
geschudde tuinder rond Zaltbommel een wat
grotere activiteit en, met de blijkbaar in die
tijd onmisbare hulp van notarissen en andere
notabelen, werd de veiling tenslotte toch
een apparaat, dat hoe langer hoe sterker in
de richting van de tuinbouw werd getrokken.
De N.V.-vorm, begrijpelijk in die tijd. was
aanvaardbaar en schonk de oprichters, die
voor een zeer groot deel geen producenten
waren, de voldoening, dat de streek dankzij
hun aandelen van ƒ 25. — . ƒ 100,— en
ƒ 250.-t. over een afzetapparaat beschikte.
Hoe goed bedoeld wellicht, kleefden er aan
de N.V.-vorm toch een aantal bezwaren,
die, naarmate de gebruikers der veiling in
aantal toenamen, zich sterker deden voelen.
Vooral het feit, dat niet-rechtstreeks-belang-
hebbenden toch door middel van een aan¬
deel hun invloed konden uitoefenen op de
gang van zaken, was aanleiding tot rumoe¬
rige aandeelhoudersvergaderingen, die men
dan ook wel eens Poolse Landdagen noemde.
Het is ons met bekend, hoe men dit in Polen
oploste, doch als er in die tijd in ,,het Nut"
wrijvingen voorkwamen met zeer hoge tem¬
peraturen, dan was er toch ook altijd wel
wat koele drank, die de gemoederen weer
kalmeerde.
Dat er op deze wijze wel eens gespot werd
met het werkelijke belang staat vast, waarbij
het moeilijk is vast te stellen wie hieraan
meer schuldig waren: zij. die kozen of zij,
die zich lieten kiezen!
Naarmate echter de omzet der veiling steeg,
doordat vooral de aardbei bezit had genomen
van de Bommelerwaard en ook de groenten
naast het fruit van steeds grotere betekenis
werden, nam ook het aantal belanghebben¬
den .toe.
Zeer velen van deze aanvoerders waren
zgn. „yastveilers", tfcw.2; zij waren niet in
het bezit van een ,.aandeel".
Achteraf is het onbegrijpelijk, dat zovelen
genoegen namen met deze ,.gastvrijheid",
doch in die tijd voelde men nog onvoldoende
de behoefte aan een ,,eigen" bedrijf.
De tweede wereldoorlog bracht, naast veel
ellende,'een zeer krachtige opleving in de
tuinbouw in onze streek tot stand en de
omzetcijfers na 1945 bleven dan ook steeds
stijgende.
Met de groei der bedrijven nam evenredig
de behoefte toe zo mogelijk de vorm der
veiling te veranderen, nl over te gaan op
de coöperatieve vorm.
Toen dan ook na 1950 besloten werd de
N.V. om te zetten in een coöperatie, was er
slechts een kleine groep, die zich hiermee
niet akkoord verklaarde.
Nu na + 5 jaar mogen we ons de vraag
stellen of deze omvorming ons inderdaad
datgene gebracht heeft wat wij ervan ver¬
wacht hebben.
Als wij het zien in het licht van het zich
vrijmaken van vreemde bezitters, dan is de
ombouw geslaagd, doch er is meer!
Wanneer door een groep agrarische produ¬
centen een coöperatie wordt gesticht, dan is
dit een juiste vorm van samenwerking.
Het wil dan zeggen, dat een grote groep
tuinders-fruitkwekers in alle vrijwilligheid
het besluit neemt gezamenlijk te werken, te
coopereren dus.
Er wordt een bestuur benoemd door de
leden, hieruit weer een dagelijks bestuur en
een ideaal is geboren.
Is het echter wel zo in de praktijk?
Het eerste natuurlijk wel. doch over het
laatste zou nog wel wat zijn op te merken,
hieraan hapert nog wel zo het een en ander.
Een der ergste kwalen, die ook niet door de
coöperatieve \ ormgeving kan worden weg¬
genomen, is het volslagen gebrek aan be¬
langstelling van de mede-eigenaars.
Wij kennen geen slechtere groep bezitters,
dan zij die lid zijn van de een of andere
coöperatie.
Hoe fel men zich ook verdedigt als het over
zijn eigendom gaat, of dit nu een stuk uitweg
is of een lok hooi van een berm, bij het
coöperatieve bezit blijft men Siberisch koud!
Is het een werktuig van een coöperatieve
vereniging, dan doet het er niet toe hoe men
het gebruikt; zijn het kisten van de veiling:
„Vooruit maar, jongens", doch nog veel
erger dan het misbruik maken van deze
materiële dingen is het grote tekort aan
belangstelling.
Het is dit absoluut tekort aan belangstelling,
dat een bestuur der coöperatie ook doet
indommelen, wetend dat zo'n tukje toch niet
wordt opgemerkt.
Het is ditzelfde tekort waardoor tenslotte
iedere prikkel bij een bestuur ontbreekt, de
leden toch nog te interesseren voor de veel¬
heid der problemen, die toch zeker in onze
tijd volop om een oplossing vragen?
Is het niet bedroevend, dat b.v. tijdens de
laatste vergadering der coöperatieve veiling,
waar — let wel — besluiten moesten worden
genomen bedragen \ an 3 a 4 ton te besteden,
slechts 19 leden van de 1000 in de zaal
zaten?
Gaat het dan zó goed. dat het er niet op
aankomt voor welk bedrag het bestuur u.
als lid, belast door te investeren?
Zal een bestuur zich bij een dergehike onver¬
schilligheid nog voldoende verdiepen in die
vraagstukken, welke de belangen der leden
direct en indirect raken?
En, heeft men nog ooit het recht zich te
beklagen over de gang van zaken, als men
zelfs de moeite niet neemt een vergadering
bij te wonen?
Wij horen buiten de Bommelerwaard nog al
eens de klacht, dat het veilingwezen ver-
ambtelijkt. hetgeen ongetwijfeld juist is —
ook hier wordt dit gevoeld — en het zal
erger worden als wij blijven doorgaan ons
te vervreemden van onze eigen veiling.
Want het is niet zo, dat de veiling zich van
óns vervreemdt, doch wij vervreemden ons
van de veiling.
Men neme ons niet kwalijk, dat deze scherpe
woorden uit de pen vloeien, doch bezit
brengt naast rechten toch ook nog (in dit
geval licht te dragen) plichten met zich.
Ook hierin wake men gezamenlijk
voor het behoud van zijn zelfstandigheid!
Protesianise Contactraad
„Wat willen wij
De railverkav eling
,,De ruilverkaveling." hoor ik u zeggen,
,,vvat heeft die met de Contactraad te maken,
daar snap ik — eerlijk gezegd — niets van."
En toch is er verband. Maar dat blijkt later
wel.
..Zeg nu liever eindelijk eens wat u wilt,"
roept de ander, ,,het duurt zo lang, voor we
dat nu eindelijk eens weten."
Laten wij mogen zeggen: het heeft nog vééj
langer geduurd om in de praktijk vanaf de
eerste ruilverkaveling tot aan de Contact-
raad te komen en daar is de tijd ook voor
ge\onden. Men zal nu eenmaal nooit kunnen
begrijpen wat de Contactraad wil als wij niet
ook over de ruilverkaveling spreken.
Zij is nl. een zó belangrijke noot in de ont¬
wikkeling van de Bom me Ier waard, dat de
grote veranderingen in dit gebied zonder
haar niet denkbaar zijn.
In 1939 werd de eerste ruilverkaveling ter
hand genomen in de Brakelse polder. Niet
omdat alle boeren dat zo graag wilden, maar
omdat er enkele vooruitstrevende mensen
waren, die inzagen, dat door ruilverkaveling
(IV)eigenlijk?" (IV)
en de Contactraad.
grote verbeteringen waren aan te brengen.
Er kwam een sterke tegenactie en Gedepu¬
teerde Staten werden verzocht niet mee te
werken.
De ruilverkaveling kwam. Zij moest echter
een grote lijdensweg doormaken vanwege
de oorlog. Er kon met geen mogelijkheid
doorgewerkt worden. Een lange duur van
de verkaveling brengt veel moeilijkheden
met zich. Die van Brakel verliep moeilijk en
bracht voor vele belanghebbenden extra
moeiten en zorgen mee.
Moeiten en zorgen echter worden snel ver¬
geten als betere tijden aanbreken. En ga nu
eens in de Brakelse polder kijken, ga eens
op het kruispunt staan waar de twee grote
wegen zuid—noord en oost—west elkaar
snijden. Is het niet een pracht-polder gewor¬
den in vergelijking met wat het vroeger was?
Ik weet wel, 't is er niet allemaal even goed
in orde. vele dingen hadden nog wel beter
gekund. Maar in de grote lijn gezien, is het
toch een enorm verschil ten goede.
Deze verbetering werd dan ook oorzaak,