Tekstweergave van SCHW_1957-01-29_001

Deze tekst is automatisch getranscribeerd en kan fouten bevatten.
DE SCHIJNWERPER Verschijnt Je laatste dinsdag van iedere maand liuis-aan-huis in de Bommelerwnari'l en Heerewaarden. BIJLAGE VAN „DE BOMMELERWAARD" 2e JAARGANG Nr. 1 29 JANUARI 1957 Redttctie : G Hovens üreve, en G. Reijnen Redactie adre. : De Vineusingcl 10. Zaltbommel. telefoon 04 1 SO-307 Uitgegeven door een commissie ven de Sticltting ter bevordering van de Welvaart in de Bommelerwaard, bestaande uit vertegenwoordigers van; Polderdislricl Bomn.elerwnarJ boven Je Meidijl Welvn.itIndeBommelcrwaardStichting ter Bevordering van Je Welvn.it In de Bommelcrwaard Coöp. Veiling Zollbommcl en Omstreken Coóp. Landbouwers Aonkoopverenigiug ..De Onderneming" Nederhei Coöp. Telersvereniging ..De Bomnielenvaard' KcrUijk Vereniging lot Bevordering en Verbetering van de Tuinbouw l/d Bommcb Stichting Krnamccnlrum ven het Groene Krui. Ie Zaltbommel Protestantse Contactraad voor Maatschappelijk Werlc in de Bommclcn Interparochieel Sociaal Charitatief Centrum in de Bommclersva.rd De afdelingen van de Nooidbmbanlsc Christelijke Boerenbond l/d Bommclc De afdelingen van de CnrUteltjIie Boeren en T........ r,h„nJ i/d Bommele: De afdelingen van de Geldene Moalichappu van Landbouw i/d Bommclc Veeteelt Commissie B.O.G. ring Bommclcrsvoard 1 Coöp. Bo erenleenbank Ie Amn.crj ,den Coöp. Bo crenlccnbank te Hcdcl .1 Coöp Bo erenleenbank Ie Rossum d Coóp Bo erenleenbank Ie Znllbom nel ,1 Fabriek v n Melkproducten ..De B minderwaard"" n v Coöp. Zt ivelfahr.ek .Op Hoop va n Zegen Gendere K.I.-vcrcn ging „West Belnvve Van de redactie Ammerzoden heeft ons goed begrepen! „Een stokje waar muziek in zitl* In onze heilwens, in he[ vorig nummer, wensten wij speciaal die mensen, overal in de Bommelerwaard verspreid, moed en ver¬ trouwen toe, die het aandurven zo nodig met gedurfde initiatieven te komen. Wij doelden daarbij op geen enkel speciaal ge¬ beuren: om u de waarheid te zeggen: wij wisten niet. dat er op zo korte termijn iets stond te gebeuren wat wij onder de gedurfde initiatieven rekenen. In Ammerzoden echter waren ze al iets aan het voorbereiden op het gebied van de muziek. Wij. als redactie van ..De Schijn¬ werper" wensen in de eerste plaats die mensen daar van harte succes toe met hun muziekgebeuren, dat u hieronder door een hunner nader aangekondigd vindt. In de tweede plaats vinden wij het fijn, dat de organisatoren in Ammerzoden begrepen hebben dat ons blad, ondanks vaak beperkte plaatsruimte, graag dergelijke ingezonden stukken plaatst, stukken dus waar muziek in zit! Dat woordje muziek mag u tweeledig opvatten. Muziek zit, wat ons betreft, in elk artikeltje of in elke aankondiging, waaruit blijkt, dat de inwoners van onze Bommeler¬ waard in onderlinge samenwerking iets op touw zetten wat nu niet direct met onze dagelijkse boterham te maken heeft. Niet, dat wij die boterham niet belangrijk achten, begrijp ons goed. maar dat is een hoofdstuk apart. En nu geven we graag het woord aan Ammerzoden: ..Geachte Redactie, Inhakend op uw heilwens in ..De Schijn¬ werper" van december 1956, waar u moed toewenst tot het nemen van gedurfde initia¬ tieven, zouden wij de aandacht van uw lezers eens willen vestigen op een initiatief, dat misschien tot de gedurfde mag gerekend worden, al is het misschien niet wat u bedoelt. Het betreft nl, een muzikaal experi¬ ment om te komen tot meer begrip en betere kennis van muziek en mogelijk zou kunnen leiden naar meer muziekbepefening. De Fan¬ fare St Caecilia te Ammerzoden zal nl. in samenwerking met de plaatselijke K.A.B, op zondag 24 februari a.s. in de grote zaal van het Dorpshuis te Ammerzoden een soort Volksconcert organiseren, in navolging van onze grote orkesten als b.v. het Brabants Orkest of de A.O.V. Nu heeft de fanfare niet de illusie, dat zij een Brabants orkest is, doch niemand zal kunnen ontkennen, dat de fanfare weet hoe ze een nummer muziek moet maken. Tekst en uitleg voor elk nummer afzonderlijk zal gegeven worden door de heer J. van Berkel, dirigent en leider van meerdere muziek¬ gezelschappen in de Bom meier waard. Gezien het programma en de vele repetities, die de leden van de fanfare er voor over hebben, belooft het (wat het muzikale ge¬ deelte betreft) een succesvolle avond te worden. Laten we hopen, dat ook de belangstelling van die aard zal zijn. dat voortzetting van zulke avonden gerechtvaardigd is." , d. R. Van hei waierschap De belastingbiljetten l956/'57. Een dezer dagen kunnen de grondeigenaren hun belastingbiljet 1956/57 van het polder¬ district Bommelerwaard boven de Meidijk tegemoetzien. want de dagtekening daarvan is 1 februari 1957. Betaling zal moeten ge¬ schieden vóór 1 juni 1957. De achterstand in de omslag heffing wordt hiermee volledig ingelopen en daardoor zal er een einde zijn gekomen aan een tijdvak van 14 maanden, waarin driemaal een aan¬ slag moest worden voldaan De aanslagen voor de belastingjaren 1954/55 en 1955/'56 verschenen immers achtereen¬ volgens op 1 april 1956 en 15 december 1956, terwijl de aanslag 1956/57 op 1 juni 1957 zal verschijnen. Bij besluit van de dijkstoel van 27 december 1956 werd het kohier van belastingschul¬ digen invorderbaar verklaard tot een bedrag van ƒ350.761.24, geheven van 8769.03.92 ha ongebouwd naar ƒ40,— per ha. Vermeerdering of vermindering van lasten als gevolg van de verevening van bezit en schuld der opgeheven dorpspolders blijft ook bij de belasting 1956/57 nog achterwege. De verdere verhoging van de omslag tot ƒ40,— per ha per jaar (de vorige omslag was ƒ2,— lager) moet in meerdere mate aan loonsverhoging van personeel en in mindere mate aan prijsstijgingen worden toegeschreven. De gegevens omtrent eigenaar, oppervlakte enz., gebruikt voor het samenstellen van het kohier en de biljetten, zijn ontleend aan de kadastrale boekhouding en in het algemeen bijgewerkt tot 1 juli 1956. V.T.B.V.V.T.B. De afzet van onze tninbouwprodakten Wanneer wij, levende in 1957, ons een ogenblik verplaatsen naar de tijd rond de eeuwwisseling, dan is er in die vijftig jaar toch wel zeer veel veranderd in onze streek. Laten wij ons beperken tot de afzet van die produkten, die in deze periode in de Bom¬ melerwaard werden geteeld. Het zal dan ongetwijfeld de vroege aard¬ appel zijn geweest, die tot een tuinbouw- produkt werd (en nu nog wordt) gerekend en als zodanig werd afgezet. Daarnaast kleine hoeveelheden groente en fruit, welke werden geteeld en plaatselijk, soms in de streek aan de man (vrouw) werden gebracht. De aardbei, die toen nog slechts hier en daar werd verbouwd, moest nog heel wat weerstanden overwinnen eer men kon spre¬ ken van een Bommelerwaards produkt. Verder werden van jaar tot jaar verschil¬ lende produkten zoals uien, wortelen en — in de eerste wereldoorlog — ook selderij geteeld, produkten, die meestal door plaatse¬ lijke commissionairs werden gecontracteerd. Veel van datgene, wat toen werd verbouwd, ging naar de veiling van Den Bosch of rechtstreeks naar de fabriek Het vervoer vond plaats met kar of wagen en de ouderen herinneren zich nog goed de soms dagelijkse tocht naar Den Bosch, waar¬ in de BommelcTYvaard, vroeger cd nn. bij vooral de terugtocht zich kenmerkte door „efkes bij Jacob Jansen te voeieren!" Dat er in die tijd veel karretjes langs de steenweg reden, waarvan de maan slechts zal kunnen getuigen of zij een wakkere voer¬ man hadden, laten we historie. Toch zou er ook aan deze wijze van afzet een einde komen, evenzo aan de poging van de Bommelse tuinders zelf het produkt te gaan verkopen in Nijmegen en Rotterdam. Hier werd de waterweg gekozen om afstan¬ den te overwinnen, doch het verhandelen door één der ..kaufmannisch" aangelegde tuinders leverde weliswaar genoeg verras¬ singen, doch te weinig tastbare middelen op om ermee door te gaan. Zoekend en tastend ging de tuinbouw zijn lang met gemakkelijke weg om tenslotte daar te belanden, waar de basis werd gelegd voor een veiling. Dit punt werd pas bereikt, nadat enkele vooruitstrevende zakenlieden in een centrale wijze van verkoop heil begonnen te zien. En al lijkt het na vijftig jaar dol. dat de ..handel" een veiling stichtte die men nu in diezelfde kringen nog wel eens een beuls- apparaat noemt, toch is het een feit, dat het meer handels- dan kwekersmensen waren. die haar op touw zetten. Langzaam ontwikkelde de eenmaal wakker geschudde tuinder rond Zaltbommel een wat grotere activiteit en, met de blijkbaar in die tijd onmisbare hulp van notarissen en andere notabelen, werd de veiling tenslotte toch een apparaat, dat hoe langer hoe sterker in de richting van de tuinbouw werd getrokken. De N.V.-vorm, begrijpelijk in die tijd. was aanvaardbaar en schonk de oprichters, die voor een zeer groot deel geen producenten waren, de voldoening, dat de streek dankzij hun aandelen van ƒ 25. — . ƒ 100,— en ƒ 250.-t. over een afzetapparaat beschikte. Hoe goed bedoeld wellicht, kleefden er aan de N.V.-vorm toch een aantal bezwaren, die, naarmate de gebruikers der veiling in aantal toenamen, zich sterker deden voelen. Vooral het feit, dat niet-rechtstreeks-belang- hebbenden toch door middel van een aan¬ deel hun invloed konden uitoefenen op de gang van zaken, was aanleiding tot rumoe¬ rige aandeelhoudersvergaderingen, die men dan ook wel eens Poolse Landdagen noemde. Het is ons met bekend, hoe men dit in Polen oploste, doch als er in die tijd in ,,het Nut" wrijvingen voorkwamen met zeer hoge tem¬ peraturen, dan was er toch ook altijd wel wat koele drank, die de gemoederen weer kalmeerde. Dat er op deze wijze wel eens gespot werd met het werkelijke belang staat vast, waarbij het moeilijk is vast te stellen wie hieraan meer schuldig waren: zij. die kozen of zij, die zich lieten kiezen! Naarmate echter de omzet der veiling steeg, doordat vooral de aardbei bezit had genomen van de Bommelerwaard en ook de groenten naast het fruit van steeds grotere betekenis werden, nam ook het aantal belanghebben¬ den .toe. Zeer velen van deze aanvoerders waren zgn. „yastveilers", tfcw.2; zij waren niet in het bezit van een ,.aandeel". Achteraf is het onbegrijpelijk, dat zovelen genoegen namen met deze ,.gastvrijheid", doch in die tijd voelde men nog onvoldoende de behoefte aan een ,,eigen" bedrijf. De tweede wereldoorlog bracht, naast veel ellende,'een zeer krachtige opleving in de tuinbouw in onze streek tot stand en de omzetcijfers na 1945 bleven dan ook steeds stijgende. Met de groei der bedrijven nam evenredig de behoefte toe zo mogelijk de vorm der veiling te veranderen, nl over te gaan op de coöperatieve vorm. Toen dan ook na 1950 besloten werd de N.V. om te zetten in een coöperatie, was er slechts een kleine groep, die zich hiermee niet akkoord verklaarde. Nu na + 5 jaar mogen we ons de vraag stellen of deze omvorming ons inderdaad datgene gebracht heeft wat wij ervan ver¬ wacht hebben. Als wij het zien in het licht van het zich vrijmaken van vreemde bezitters, dan is de ombouw geslaagd, doch er is meer! Wanneer door een groep agrarische produ¬ centen een coöperatie wordt gesticht, dan is dit een juiste vorm van samenwerking. Het wil dan zeggen, dat een grote groep tuinders-fruitkwekers in alle vrijwilligheid het besluit neemt gezamenlijk te werken, te coopereren dus. Er wordt een bestuur benoemd door de leden, hieruit weer een dagelijks bestuur en een ideaal is geboren. Is het echter wel zo in de praktijk? Het eerste natuurlijk wel. doch over het laatste zou nog wel wat zijn op te merken, hieraan hapert nog wel zo het een en ander. Een der ergste kwalen, die ook niet door de coöperatieve \ ormgeving kan worden weg¬ genomen, is het volslagen gebrek aan be¬ langstelling van de mede-eigenaars. Wij kennen geen slechtere groep bezitters, dan zij die lid zijn van de een of andere coöperatie. Hoe fel men zich ook verdedigt als het over zijn eigendom gaat, of dit nu een stuk uitweg is of een lok hooi van een berm, bij het coöperatieve bezit blijft men Siberisch koud! Is het een werktuig van een coöperatieve vereniging, dan doet het er niet toe hoe men het gebruikt; zijn het kisten van de veiling: „Vooruit maar, jongens", doch nog veel erger dan het misbruik maken van deze materiële dingen is het grote tekort aan belangstelling. Het is dit absoluut tekort aan belangstelling, dat een bestuur der coöperatie ook doet indommelen, wetend dat zo'n tukje toch niet wordt opgemerkt. Het is ditzelfde tekort waardoor tenslotte iedere prikkel bij een bestuur ontbreekt, de leden toch nog te interesseren voor de veel¬ heid der problemen, die toch zeker in onze tijd volop om een oplossing vragen? Is het niet bedroevend, dat b.v. tijdens de laatste vergadering der coöperatieve veiling, waar — let wel — besluiten moesten worden genomen bedragen \ an 3 a 4 ton te besteden, slechts 19 leden van de 1000 in de zaal zaten? Gaat het dan zó goed. dat het er niet op aankomt voor welk bedrag het bestuur u. als lid, belast door te investeren? Zal een bestuur zich bij een dergehike onver¬ schilligheid nog voldoende verdiepen in die vraagstukken, welke de belangen der leden direct en indirect raken? En, heeft men nog ooit het recht zich te beklagen over de gang van zaken, als men zelfs de moeite niet neemt een vergadering bij te wonen? Wij horen buiten de Bommelerwaard nog al eens de klacht, dat het veilingwezen ver- ambtelijkt. hetgeen ongetwijfeld juist is — ook hier wordt dit gevoeld — en het zal erger worden als wij blijven doorgaan ons te vervreemden van onze eigen veiling. Want het is niet zo, dat de veiling zich van óns vervreemdt, doch wij vervreemden ons van de veiling. Men neme ons niet kwalijk, dat deze scherpe woorden uit de pen vloeien, doch bezit brengt naast rechten toch ook nog (in dit geval licht te dragen) plichten met zich. Ook hierin wake men gezamenlijk voor het behoud van zijn zelfstandigheid! Protesianise Contactraad „Wat willen wij De railverkav eling ,,De ruilverkaveling." hoor ik u zeggen, ,,vvat heeft die met de Contactraad te maken, daar snap ik — eerlijk gezegd — niets van." En toch is er verband. Maar dat blijkt later wel. ..Zeg nu liever eindelijk eens wat u wilt," roept de ander, ,,het duurt zo lang, voor we dat nu eindelijk eens weten." Laten wij mogen zeggen: het heeft nog vééj langer geduurd om in de praktijk vanaf de eerste ruilverkaveling tot aan de Contact- raad te komen en daar is de tijd ook voor ge\onden. Men zal nu eenmaal nooit kunnen begrijpen wat de Contactraad wil als wij niet ook over de ruilverkaveling spreken. Zij is nl. een zó belangrijke noot in de ont¬ wikkeling van de Bom me Ier waard, dat de grote veranderingen in dit gebied zonder haar niet denkbaar zijn. In 1939 werd de eerste ruilverkaveling ter hand genomen in de Brakelse polder. Niet omdat alle boeren dat zo graag wilden, maar omdat er enkele vooruitstrevende mensen waren, die inzagen, dat door ruilverkaveling (IV)eigenlijk?" (IV) en de Contactraad. grote verbeteringen waren aan te brengen. Er kwam een sterke tegenactie en Gedepu¬ teerde Staten werden verzocht niet mee te werken. De ruilverkaveling kwam. Zij moest echter een grote lijdensweg doormaken vanwege de oorlog. Er kon met geen mogelijkheid doorgewerkt worden. Een lange duur van de verkaveling brengt veel moeilijkheden met zich. Die van Brakel verliep moeilijk en bracht voor vele belanghebbenden extra moeiten en zorgen mee. Moeiten en zorgen echter worden snel ver¬ geten als betere tijden aanbreken. En ga nu eens in de Brakelse polder kijken, ga eens op het kruispunt staan waar de twee grote wegen zuid—noord en oost—west elkaar snijden. Is het niet een pracht-polder gewor¬ den in vergelijking met wat het vroeger was? Ik weet wel, 't is er niet allemaal even goed in orde. vele dingen hadden nog wel beter gekund. Maar in de grote lijn gezien, is het toch een enorm verschil ten goede. Deze verbetering werd dan ook oorzaak,